✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

در حالت معمول، دیسک گردن به طور مستقیم باعث تنگی نفس نمی‌شود، اما در برخی شرایط خاص این امکان وجود دارد. اگر بیرون‌زدگی دیسک در ناحیه‌های بالایی گردن (مثل مهره‌های C3 تا C5) اتفاق بیفتد، ممکن است بر اعصابی که به دیافراگم و عضلات تنفسی فرمان می‌دهند فشار بیاورد. این اعصاب به ویژه عصب فرنیک (Phrenic nerve) در کنترل تنفس نقش کلیدی دارند.

بنابراین، وقتی دیسک گردن در سطح بالا و به‌ویژه نزدیک به ریشه عصب فرنیک دچار فشار یا التهاب شود، ممکن است بیمار احساس سنگینی قفسه سینه، کاهش عمق تنفس یا حتی تنگی نفس خفیف تا متوسط را تجربه کند.
 

مکانیزم ارتباط دیسک گردن با تنفس

برای درک دقیق‌تر، باید مسیر عصب فرنیک را بشناسیم. این عصب از ریشه‌های عصبی C3، C4 و C5 منشأ می‌گیرد و مستقیماً به دیافراگم می‌رود.
وقتی فشار روی این ریشه‌ها زیاد شود، فرمان عصبی به دیافراگم دچار اختلال می‌شود. نتیجه ممکن است شامل:

• کاهش حرکت دیافراگم

• ضعف عضلات تنفسی

• احساس تنگی نفس هنگام دراز کشیدن یا فعالیت

در موارد شدید، بیمار ممکن است هنگام خواب دچار اختلال تنفسی یا خر و پف شود. البته این وضعیت نادر است و بیشتر در فتق‌های بزرگ یا همراه با تنگی کانال نخاعی دیده می‌شود.

علائم همراه با تنگی نفس در دیسک گردن

اگر تنگی نفس به علت دیسک گردن باشد، معمولاً همراه با علائم دیگری بروز می‌کند. برخی از نشانه‌های هشداردهنده شامل موارد زیر است:

• درد در ناحیه گردن، شانه یا بین دو کتف

• بی‌حسی یا گزگز در بازوها یا دست‌ها

• ضعف عضلانی در شانه یا بازو

• احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه

• بدتر شدن تنگی نفس هنگام خم شدن یا چرخاندن گردن

در این شرایط باید سریعاً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود تا بررسی‌های دقیق انجام شود.

تفاوت تنگی نفس ناشی از دیسک گردن با مشکلات ریوی یا قلبی

تنگی نفس می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از مشکلات ریوی و قلبی گرفته تا اضطراب. در تنگی نفس ناشی از دیسک گردن، معمولاً همراه با درد گردن یا بازوها و علائم عصبی است، در حالی که در مشکلات قلبی، اغلب با درد قفسه سینه یا تپش قلب همراه می‌باشد.

جدول زیر به مقایسه این دو نوع تنگی نفس کمک می‌کند:

چگونه تشخیص دهیم که تنگی نفس مربوط به دیسک گردن است

پزشک ابتدا شرح حال دقیق بیمار را می‌گیرد و سپس معاینه عصبی انجام می‌دهد. اگر مشکوک به درگیری ریشه‌های C3 تا C5 باشد، معمولاً درخواست ام‌آرآی گردن داده می‌شود.
در برخی موارد تست‌های الکترومیوگرافی (EMG) برای بررسی عملکرد عصب فرنیک انجام می‌شود. اگر مشخص شود که فشار دیسک بر این عصب وجود دارد، تشخیص تأیید می‌شود.

روش‌های درمان

درمان تنگی نفس ناشی از دیسک گردن بستگی به شدت فشار و علائم دارد. در موارد خفیف، درمان‌های غیرجراحی معمولاً مؤثر هستند:

• استراحت نسبی و پرهیز از حرکات تند گردن

• فیزیوتراپی برای تقویت عضلات گردن و بهبود جریان عصبی

• داروهای ضد التهاب و شل‌کننده عضلانی

• تزریق اپیدورال در صورت التهاب شدید

اگر فشار دیسک بر عصب یا نخاع زیاد باشد و علائم تنفسی ادامه پیدا کند، جراحی برای برداشتن فشار ضروری می‌شود. هدف جراحی بازگرداندن عملکرد طبیعی عصب فرنیک و جلوگیری از آسیب دائمی است.

خطر بی‌توجهی به تنگی نفس ناشی از دیسک گردن

نادیده گرفتن این علامت می‌تواند خطرناک باشد. در مواردی که ضعف دیافراگم ادامه پیدا کند، بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شود. علاوه بر این، فشار طولانی‌مدت بر نخاع می‌تواند باعث ضعف حرکتی یا بی‌حسی ماندگار در اندام‌ها شود. بنابراین، مراجعه زودهنگام به متخصص مغز و اعصاب اهمیت زیادی دارد.

پیشگیری از بروز دیسک گردن و مشکلات تنفسی

با رعایت چند نکته ساده می‌توان احتمال بروز دیسک گردن و پیامدهای آن را کاهش داد:

• حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و کار با کامپیوتر

• اجتناب از خم کردن گردن برای مدت طولانی هنگام استفاده از تلفن همراه

• انجام منظم حرکات کششی و تقویتی برای گردن

• خوابیدن روی بالش مناسب با ارتفاع متوسط

• کنترل وزن و پرهیز از بی‌تحرکی

سخن پایانی

دیسک گردن معمولاً با درد و بی‌حسی شناخته می‌شود، اما در برخی بیماران می‌تواند به طور غیرمستقیم بر تنفس نیز اثر بگذارد. فشار بر عصب فرنیک (ریشه‌های C3 تا C5) ممکن است باعث ضعف دیافراگم و احساس تنگی نفس شود. این حالت هرچند نادر است، اما نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک متخصص دارد. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.