✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
ستون فقرات گردنی از هفت مهره تشکیل شده که بین هر دو مهره، یک دیسک قرار دارد. دیسکها همان بالشتکهای نرم و انعطافپذیری هستند که باعث حرکت روان گردن و جلوگیری از ساییدگی مهرهها میشوند.
با افزایش سن، ضربه، وضعیت بد بدن یا کارهای سنگین، دیسک ممکن است از جای طبیعی خود خارج شود یا پاره شود. این وضعیت را «دیسک گردن» یا «فتق دیسک گردن» مینامیم.
نشانههای اصلی دیسک گردن
دیسک گردن بسته به شدت و محل درگیری میتواند نشانههای مختلفی ایجاد کند. در ادامه مهمترین علائم را به تفکیک بررسی میکنم.
۱. درد گردن
شایعترین علامت دیسک گردن است. درد ممکن است در ناحیه گردن احساس شود و با چرخش سر یا خم کردن گردن به جلو تشدید گردد.
در مراحل اولیه، درد خفیف و مبهم است ولی در صورت پیشرفت، میتواند تیرکشنده و سوزان باشد.
۲. انتشار درد به شانه و بازو
وقتی دیسک بیرونزده روی ریشههای عصبی فشار بیاورد، درد از گردن به شانه، بازو و حتی تا انگشتان دست کشیده میشود.
بسیاری از بیماران درد بازو را با درد عضلانی اشتباه میگیرند، در حالی که علت آن معمولا دیسک گردن است.
۳. بیحسی یا گزگز دست
اگر عصب فشرده شود، حس طبیعی در مسیر آن از بین میرود. بیحسی، مورمور شدن یا احساس برقگرفتگی در بازو یا انگشتان، یکی از علائم هشداردهنده فتق دیسک است.
۴. ضعف عضلانی
در مراحل پیشرفتهتر، ممکن است عضلات بازو یا ساعد دچار ضعف شوند. بیمار حس میکند اجسام از دستش میافتند یا نمیتواند حرکات ظریف انجام دهد.
۵. محدودیت حرکتی گردن
درد و التهاب باعث میشود حرکت گردن سخت شود. بیمار برای چرخاندن سر نیاز دارد کل بدن را بچرخاند.
۶. سردرد و درد پشت سر
در بعضی بیماران، بهویژه اگر دیسکهای بالایی (C2-C3 یا C3-C4) درگیر باشند، درد به پشت سر و گیجگاه هم میزند.
علائم خطرناک دیسک گردن
برخی علائم نشان میدهد که فشار روی نخاع زیاد شده و ممکن است آسیب عصبی دائمی ایجاد شود. در این شرایط باید فوراً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود:
بیحسی هر دو دست یا پا
مشکل در کنترل ادرار یا مدفوع
ضعف شدید در دستها یا پاها
احساس عدم تعادل هنگام راه رفتن
درد شدید و مداوم گردن که با استراحت بهتر نمیشود
تفاوت دیسک گردن با گرفتگی عضلات
بسیاری از افراد درد گردن را ناشی از اسپاسم یا خستگی میدانند. تفاوتها به این صورت است:
| ویژگی | دیسک گردن | گرفتگی عضلات |
|---|---|---|
| نوع درد | تیرکشنده، گاهی با سوزش | درد موضعی، مبهم |
| محل درد | از گردن تا بازو و دست | محدود به گردن و شانه |
| بیحسی یا گزگز | دارد | ندارد |
| مدت ماندگاری | طولانی، بیش از چند هفته | کوتاه، اغلب زیر یک هفته |
| پاسخ به ماساژ و استراحت | ضعیف | معمولا خوب |
علل ایجاد دیسک گردن
تجربه بالینی نشان میدهد علل زیر بیشترین نقش را در بروز فتق دیسک گردن دارند:
حرکات ناگهانی گردن مثل چرخاندن سریع یا تصادف
نشستن طولانیمدت با وضعیت اشتباه، مخصوصا در کار با کامپیوتر یا گوشی
افزایش سن و تحلیل بافت دیسک
ضعف عضلات گردن به دلیل کمتحرکی
ورزشهای سنگین بدون آمادگی
اضافه وزن که فشار کلی بر ستون فقرات را زیاد میکند
روشهای تشخیص دیسک گردن
به عنوان جراح مغز و اعصاب، اولین گام در تشخیص، شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی است.
در صورت شک به دیسک گردن، از تصویربرداری استفاده میشود:
MRI گردن: دقیقترین روش برای مشاهده دیسک، میزان بیرونزدگی و فشار بر نخاع یا اعصاب است.
سیتی اسکن: برای بررسی ساختار استخوانی مهرهها مفید است.
نوار عصب و عضله (EMG-NCV): در مواردی که علائم عصبی وجود دارد، به تشخیص محل دقیق آسیب کمک میکند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از نشانههای زیر را دارید، مراجعه به پزشک ضروری است:
درد گردن که بیش از دو هفته ادامه دارد
گزگز یا بیحسی در بازو و انگشتان
ضعف در دستها یا افتادن اشیا از دست
درد تیرکشندهای که با حرکت گردن تشدید میشود
سردرد مکرر همراه با خشکی گردن
تأخیر در مراجعه ممکن است باعث پیشرفت فشار بر نخاع و نیاز به جراحی شود.
درمان اولیه دیسک گردن
بسته به شدت علائم، درمان از روشهای ساده تا جراحی متفاوت است.
در مراحل اولیه، معمولاً درمانهای غیرجراحی توصیه میشود:
داروهای ضد التهاب و شلکننده عضلانی
فیزیوتراپی و تمرینات تخصصی گردن
استفاده از گردنبند طبی موقت
پرهیز از کارهای سنگین و خم کردن گردن
کنترل وزن و اصلاح وضعیت نشستن
اگر علائم با این درمانها کنترل نشود یا فشار روی نخاع زیاد باشد، جراحی میتواند بهترین گزینه برای جلوگیری از آسیب دائم باشد.
پیشگیری از دیسک گردن
بر اساس تجربه بالینی، بیش از نیمی از بیماران با رعایت چند نکته ساده میتوانستند از بروز این مشکل جلوگیری کنند:
صاف نگه داشتن سر و گردن هنگام کار با موبایل یا لپتاپ
تقویت عضلات گردن با ورزشهای سبک روزانه
پرهیز از خوابیدن روی بالشهای بلند
حفظ وزن مناسب بدن
انجام حرکات کششی بعد از هر چند ساعت کار
توجه به دردهای هشداردهنده گردن و مراجعه زودهنگام به پزشک
جمعبندی
دیسک گردن یک بیماری قابل کنترل است، اما نادیده گرفتن نشانهها میتواند باعث آسیب دائمی به عصبها شود. اگر درد یا گزگز دست دارید، مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص میتواند مانع پیشرفت بیماری و نیاز به جراحی شود.
