✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
سردرد یکی از شایعترین مشکلات عصبی است که بسیاری از افراد در طول زندگی تجربه میکنند. در میان دلایل مختلف سردرد، یکی از علل کمتر شناختهشده اما بسیار مهم، دیسک گردن است. در این مطلب میخواهم به زبان ساده توضیح دهم که چگونه دیسک گردن میتواند باعث سردرد شود، چه تفاوتی با میگرن دارد و در چه شرایطی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
ارتباط بین گردن و سردرد
ستون فقرات گردنی از هفت مهره تشکیل شده است که دیسکهای بین آنها مانند بالشتکهایی وظیفه جذب فشار و حفظ انعطافپذیری گردن را بر عهده دارند. وقتی یکی از این دیسکها دچار بیرونزدگی یا فتق شود، ممکن است به ریشههای عصبی گردن فشار بیاورد. این ریشهها به نواحی مختلف سر و شانه عصب میدهند، بنابراین تحریک یا فشردگی آنها میتواند به شکل درد در پشت سر، ناحیه پسسری یا حتی اطراف چشمها احساس شود.
این نوع سردرد در اصطلاح پزشکی «سرویکوژنیک هدِیک» یا همان سردرد گردنی نام دارد.
چرا دیسک گردن باعث سردرد میشود؟
علت اصلی، فشار مکانیکی یا التهاب در مسیر عصبهایی است که از گردن به سر میروند. وقتی دیسک بین مهرههای گردن بیرون میزند یا تغییر شکل میدهد، بافت اطراف آن تحریک شده و پیام درد به مغز ارسال میشود. در نتیجه مغز این درد را بهصورت سردرد تفسیر میکند.
گاهی هم عضلات گردن در اثر اسپاسم یا التهاب ناشی از دیسک، دچار گرفتگی میشوند. این گرفتگی عضلانی میتواند باعث درد منتشر به پشت سر یا شقیقهها شود. در بیمارانم بارها دیدهام که فرد بهاشتباه فکر میکند میگرن دارد، در حالی که منبع اصلی درد، گردن اوست.
نشانههای سردرد ناشی از دیسک گردن
برای تشخیص افتراقی بین سردرد گردنی و سردردهای دیگر، توجه به الگوی درد بسیار مهم است. معمولاً بیماران علائم زیر را گزارش میکنند:
درد از ناحیه پشت سر شروع میشود و به سمت بالای سر یا پشت چشمها گسترش مییابد
با حرکات گردن یا نگه داشتن طولانیمدت سر در یک وضعیت (مثل کار با کامپیوتر یا موبایل) شدت درد افزایش پیدا میکند
معمولاً درد فقط در یک سمت سر است
همراهی با درد شانه یا بازو در همان سمت
خشکی یا محدودیت حرکت گردن
در موارد شدید، احساس گزگز یا بیحسی در انگشتان یا بازو
اگر این علائم را دارید، احتمال اینکه سردرد شما منشاء گردنی داشته باشد زیاد است.
تفاوت سردرد گردنی با میگرن یا سینوزیت
بسیاری از بیماران ابتدا تصور میکنند دچار میگرن یا سینوزیت هستند، چون درد در نواحی مشابهی احساس میشود. اما چند تفاوت کلیدی وجود دارد:
| ویژگی | سردرد گردنی | میگرن | سینوزیت |
|---|---|---|---|
| محل شروع درد | پشت سر و گردن | اطراف چشم و شقیقه | پیشانی یا گونهها |
| عامل تشدیدکننده | حرکت یا فشار روی گردن | نور، صدا، استرس | خم شدن یا سرفه |
| نوع درد | ممتد و سنگین | ضرباندار | فشار یا سنگینی |
| تهوع یا حساسیت به نور | نادر | شایع | نادر |
| پاسخ به درمان گردن | بهبود قابلتوجه | معمولاً بیتأثیر | بیتأثیر |
این جدول میتواند کمک کند تا درک درستی از نوع سردرد خود پیدا کنید، اما تشخیص نهایی همیشه با پزشک متخصص است.
چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص دقیق، بررسی بالینی توسط جراح مغز و اعصاب ضروری است. در معاینه، پزشک وضعیت حرکتی گردن، دامنه حرکات، وجود اسپاسم عضلانی و حساسیت مهرهها را ارزیابی میکند. در صورت نیاز، روشهای تصویربرداری زیر درخواست میشود:
MRI گردن: بهترین روش برای مشاهده بیرونزدگی یا فتق دیسک
CT scan: برای بررسی استخوانها و کانال نخاعی
EMG و NCV: در صورت وجود علائم بیحسی یا گزگز برای ارزیابی عملکرد عصبها
درمان سردرد ناشی از دیسک گردن
درمان به شدت آسیب و علائم بیمار بستگی دارد. اغلب بیماران با روشهای غیرجراحی بهبود مییابند، بهویژه اگر در مراحل اولیه مراجعه کنند. مراحل درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
1. اصلاح وضعیت بدن
یکی از دلایل مهم بروز دیسک گردن و سردردهای ناشی از آن، نشستن یا خوابیدن نادرست است. اصلاح وضعیت بدن هنگام کار با کامپیوتر، تنظیم ارتفاع مانیتور، و استفاده از بالش مناسب در خواب اهمیت زیادی دارد.
2. فیزیوتراپی و تمرینات کششی
تمرینهای هدفمند برای تقویت عضلات گردن و افزایش انعطافپذیری ستون فقرات میتوانند فشار روی دیسکها را کاهش دهند و علائم سردرد را کم کنند. البته باید تحت نظر فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص انجام شوند.
3. دارو درمانی
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، شلکنندههای عضلانی و گاهی داروهای نوروپاتیک برای کنترل درد استفاده میشوند. مصرف خودسرانه دارو توصیه نمیشود، زیرا ممکن است عارضه یا وابستگی ایجاد کند.
4. تزریقهای درمانی
در مواردی که درد مزمن و مقاوم است، تزریق داروهای ضد التهاب در ناحیه مفاصل فاست یا اطراف ریشه عصبی میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
5. جراحی
اگر بیرونزدگی دیسک باعث فشار جدی روی نخاع یا ضعف حرکتی در اندامها شده باشد، جراحی برای خارج کردن بخش آسیبدیده دیسک و آزادسازی عصب ضروری است.
جراحیهای جدید دیسک گردن امروزه با برشهای کوچک و دوره نقاهت کوتاه انجام میشوند.
آیا میتوان از سردرد ناشی از دیسک گردن پیشگیری کرد؟
بله، در بسیاری از موارد قابل پیشگیری است. رعایت چند نکته ساده در سبک زندگی میتواند احتمال بروز آن را کاهش دهد:
اجتناب از نشستن طولانیمدت در یک وضعیت
تنظیم ارتفاع میز و مانیتور در حد چشم
انجام منظم تمرینات کششی گردن
استفاده از بالش مناسب که قوس طبیعی گردن را حفظ کند
پرهیز از خوابیدن روی شکم
کنترل استرس و تنشهای عضلانی با روشهایی مثل ماساژ یا یوگا
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر سردرد شما بیش از چند روز طول کشیده، با درد گردن یا شانه همراه است، یا در دستها احساس بیحسی یا ضعف دارید، حتماً باید به پزشک جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید.
تاخیر در درمان ممکن است باعث پیشرفت آسیب و مزمن شدن سردرد شود.
سخن پایانی از دکتر محمدمهدی سلیمانی
در سالهای فعالیت تخصصیام، بارها بیماران را دیدهام که سالها به دنبال درمان میگرن یا سینوزیت بودهاند، در حالی که منشاء درد در گردن آنها بوده است. تشخیص درست، اولین قدم برای درمان مؤثر است.
اگر سردردی دارید که با حرکات گردن تغییر میکند یا همراه با درد در شانه و بازو است، احتمالاً ریشهی مشکل در دیسک گردن شماست. درمان بهموقع میتواند مانع از پیشرفت آسیب و بازگشت کامل کیفیت زندگی شما شود.
