✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسک گردن بیرون زده یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات در میان افراد بزرگسال است که می‌تواند باعث درد، گزگز و بی‌حسی در گردن، شانه‌ها و دست‌ها شود. این بیماری معمولاً به دلیل فشار زیاد، افزایش سن یا حرکات نادرست گردن ایجاد می‌شود و اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، ممکن است موجب آسیب عصبی دائمی شود.
دیسک گردن چیست؟
بین هر دو مهره گردنی، صفحه‌ای انعطاف‌پذیر به نام دیسک قرار دارد که مانند کمک فنر عمل می‌کند و باعث می‌شود حرکات گردن نرم و بدون اصطکاک باشند.
هر دیسک از دو بخش تشکیل شده است:
بخش مرکزی نرم (هسته ژله‌ای)
بخش خارجی فیبری و محکم (حلقه دیسک)
وقتی بخش مرکزی از حلقه بیرون بزند یا پاره شود، اصطلاحاً می‌گوییم دیسک گردن بیرون زده است.
علت بیرون زدگی دیسک گردن
بیرون زدگی دیسک معمولاً به مرور زمان و به دلیل ترکیبی از عوامل زیر رخ می‌دهد:
| علت | توضیح |
|---|---|
| افزایش سن و فرسایش طبیعی | با افزایش سن، آب دیسک‌ها کم می‌شود و خاصیت انعطاف‌پذیری‌شان کاهش می‌یابد. |
| نشستن یا ایستادن طولانی با وضعیت اشتباه | خم کردن سر به جلو هنگام کار با موبایل یا کامپیوتر فشار زیادی به مهره‌ها وارد می‌کند. |
| حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین | باعث افزایش فشار ناگهانی بر دیسک گردن می‌شود. |
| آسیب‌های فیزیکی یا تصادفات | می‌تواند پارگی در دیسک ایجاد کند. |
| ضعف عضلات گردن | عضلات ضعیف نمی‌توانند فشار را به درستی توزیع کنند. |
علائم دیسک گردن بیرون زده
علائم بستگی به محل و شدت بیرون‌زدگی دارد. اگر دیسک روی ریشه‌های عصبی فشار بیاورد، درد و علائم به دست‌ها یا انگشتان هم منتقل می‌شود.
مهم‌ترین علائم عبارت‌اند از:
درد در گردن، شانه یا بین دو کتف
بی‌حسی، گزگز یا مور مور در بازو یا انگشتان
ضعف عضلات بازو یا دست
محدودیت در حرکت گردن
گاهی سردرد یا سرگیجه خفیف
نکته مهم این است که همه بیماران با درد گردن دچار بیرون زدگی دیسک نیستند. تشخیص قطعی فقط با معاینه دقیق پزشک و انجام MRI گردن ممکن است.
تفاوت دیسک گردن بیرون زده با دیسک گردن برجسته
بسیاری از بیماران این دو اصطلاح را اشتباه می‌گیرند.
در برجستگی دیسک (Bulging Disc)، حلقه دیسک سالم است اما به بیرون برآمده.
در بیرون‌زدگی دیسک (Herniated Disc)، هسته مرکزی از حلقه خارج شده و احتمال فشار بر عصب بسیار بیشتر است.
بنابراین نوع دوم معمولاً دردناک‌تر و نیازمند پیگیری فوری‌تری است.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک پس از معاینه بالینی و بررسی علائم، در صورت نیاز برای بیمار آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند:
MRI گردن (اصلی‌ترین روش تشخیص)
نوار عصب و عضله (EMG-NCV) برای بررسی عملکرد اعصاب
عکس ساده گردن برای ارزیابی انحنای مهره‌ها
درمان دیسک گردن بیرون زده
درمان این بیماری بستگی به شدت علائم و میزان فشار روی عصب دارد. خوشبختانه بسیاری از موارد با درمان‌های غیرجراحی کنترل می‌شوند.
درمان‌های غیرجراحی (محافظه‌کارانه)
استراحت نسبی کوتاه‌مدت
پرهیز از حرکات تکراری گردن و بلند کردن اجسام سنگین.دارودرمانی
داروهای ضد التهاب، شل‌کننده عضلانی و گاهی داروهای ضد درد عصبی.فیزیوتراپی تخصصی
شامل تمرینات اصلاحی، کشش گردن، و تقویت عضلات عمقی گردن.تزریق در فضای اپیدورال یا اطراف عصب
برای کاهش التهاب و تسکین درد در مواردی که درد مقاوم است.اصلاح سبک زندگی
تغییر وضعیت نشستن، استفاده از بالش مناسب، و رعایت ارگونومی محیط کار.
درمان‌های جراحی
اگر درمان‌های غیرجراحی طی چند هفته تا چند ماه مؤثر نباشند یا فشار بر عصب شدید باشد (مثل ضعف پیشرونده دست یا بی‌حسی گسترده)، جراحی پیشنهاد می‌شود.
روش‌های جراحی شامل:
| روش جراحی | توضیح |
|---|---|
| جراحی باز دیسک گردن (Discectomy) | خارج کردن دیسک آسیب‌دیده از طریق برش کوچک در جلو یا پشت گردن. |
| جراحی با لیزر یا آندوسکوپی | روش‌های کم‌تهاجمی با برش بسیار کوچک و بهبودی سریع‌تر. |
| فیوژن یا فیکس کردن مهره‌ها | در مواردی که بی‌ثباتی بین مهره‌ها وجود دارد. |
دکتر محمدمهدی سلیمانی تأکید می‌کند که انتخاب روش جراحی باید بر اساس MRI، وضعیت عصبی بیمار و تجربه جراح انجام شود، نه صرفاً بر اساس شدت درد.
عوارض بی‌توجهی به دیسک گردن بیرون زده
نادیده گرفتن علائم می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد:
ضعف دائمی در دست یا بازو
درد مزمن گردن
کاهش حس یا عملکرد حرکتی
در موارد نادر، آسیب نخاعی و اختلال در تعادل
در نتیجه مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص جراح مغز و اعصاب اهمیت بسیار زیادی دارد.
پیشگیری از بیرون زدگی دیسک گردن
پیشگیری همیشه آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. رعایت چند نکته ساده می‌تواند احتمال بروز این بیماری را به شدت کاهش دهد:
حفظ وضعیت صحیح بدن در هنگام کار، مطالعه یا استفاده از موبایل
انجام ورزش‌های کششی گردن و شانه‌ها به صورت منظم
پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین با حرکات ناگهانی
تقویت عضلات گردن و پشت
خوابیدن با بالش مناسب که انحنای طبیعی گردن حفظ شود
نکته مهم برای بیماران
گاهی بیماران با شنیدن عبارت "بیرون زدگی دیسک" نگران می‌شوند و تصور می‌کنند حتماً باید جراحی شوند، در حالی که بیش از ۸۰ درصد موارد بدون جراحی درمان می‌شوند.
نکته کلیدی این است که درمان باید تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات انجام شود تا از عود بیماری جلوگیری شود.
سخن پایانی دکتر محمدمهدی سلیمانی
دیسک گردن بیرون زده بیماری شایعی است، اما با تشخیص دقیق، درمان اصولی و اصلاح عادات حرکتی می‌توان از جراحی جلوگیری کرد. در صورتی که علائم شما بیش از چند هفته طول کشیده یا با ضعف دست همراه شده است، توصیه می‌شود برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید.
تجربه بالینی نشان داده است که درمان به موقع، کلید اصلی بهبودی کامل بیماران دیسک گردن است.
