✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

دیسک گردن یکی از ساختارهای مهم ستون فقرات است که بین مهره‌های گردنی قرار دارد و نقش جذب فشار و حفظ حرکت طبیعی گردن را دارد. وقتی این دیسک دچار بیرون‌زدگی یا پارگی می‌شود، می‌تواند به ریشه‌های عصبی فشار وارد کند و علائمی مثل درد گردن، شانه یا بی‌حسی دست‌ها ایجاد کند. در مواردی که درمان‌های غیرجراحی نتیجه ندهند، عمل جراحی دیسک گردن لازم می‌شود. در این مطلب از زبان دکتر محمدمهدی سلیمانی، جراح مغز و اعصاب و دیسک، توضیح داده می‌شود که عمل دیسک گردن چگونه انجام می‌شود، چه کسانی نیاز به آن دارند و چه مراقبت‌هایی پس از عمل ضروری است.
 

چه زمانی نیاز به عمل دیسک گردن داریم؟

در بیشتر بیماران، درمان‌های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی، دارو، تزریق و استراحت می‌توانند علائم را کاهش دهند. اما اگر علائم شدید یا ماندگار باشند، جراحی پیشنهاد می‌شود. مهم‌ترین موارد نیاز به جراحی عبارتند از:

• بی‌حسی یا ضعف پیشرونده در بازو یا انگشتان

• درد گردن و شانه که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد

• کاهش توان حرکتی یا عملکرد عصبی

• فشار مستقیم دیسک بر نخاع در MRI

• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع ناشی از فشار بر نخاع (موارد اورژانسی)

هدف از عمل جراحی دیسک گردن چیست؟

هدف اصلی جراحی، برداشتن فشار از روی ریشه‌های عصبی یا نخاع است تا علائم عصبی و درد بیمار برطرف شود. بسته به وضعیت بیمار، ممکن است جراح یکی از دو هدف زیر را دنبال کند:

1. برداشتن کامل یا جزئی دیسک آسیب‌دیده (دکمپرشن): برای کاهش فشار عصبی.

2. پایدارسازی مهره‌ها (فیوژن یا جایگذاری دیسک مصنوعی): برای جلوگیری از حرکت غیرطبیعی پس از برداشتن دیسک.

انواع عمل دیسک گردن

جراحی دیسک گردن به چند روش انجام می‌شود که انتخاب نوع آن بستگی به محل و شدت آسیب دارد:

۱. جراحی باز از جلوی گردن (ACDF)

این روش یکی از رایج‌ترین عمل‌هاست. در این روش:

• جراح از جلوی گردن برش کوچکی ایجاد می‌کند.

• با کنار زدن بافت‌ها، به ستون فقرات دسترسی پیدا می‌کند.

• دیسک آسیب‌دیده برداشته می‌شود.

• فضای بین مهره‌ها با پیوند استخوانی یا قفسه فلزی (کج) پر می‌شود.

• گاهی پیچ و پلاک برای ثابت‌سازی مهره‌ها استفاده می‌شود.

مزیت این روش، دید مستقیم و کاهش احتمال آسیب به نخاع است.

۲. جایگذاری دیسک مصنوعی

در بیمارانی که تنها یک دیسک آسیب دیده و مهره‌ها سالم هستند، به جای فیوژن می‌توان از دیسک مصنوعی استفاده کرد. این کار حرکت طبیعی گردن را حفظ می‌کند و از خشکی بعد از جراحی جلوگیری می‌کند.

۳. جراحی از پشت گردن (Posterior Cervical Discectomy)

در برخی موارد که بیرون‌زدگی دیسک در قسمت پشتی است، جراح از پشت گردن وارد می‌شود تا قسمت فشاری دیسک را بردارد. این روش کمتر رایج است و بیشتر در موارد خاص استفاده می‌شود.

مراحل انجام عمل دیسک گردن

عمل دیسک گردن معمولا بین ۱ تا ۳ ساعت طول می‌کشد و مراحل آن به‌طور خلاصه شامل موارد زیر است:

1. بیهوشی عمومی

2. ضدعفونی و برش روی پوست گردن

3. دسترسی به ستون فقرات با کنار زدن بافت‌ها

4. خارج کردن دیسک آسیب‌دیده

5. آزادسازی ریشه عصبی و نخاع

6. قرار دادن دیسک مصنوعی یا انجام فیوژن (در صورت نیاز)

7. بستن محل جراحی با بخیه‌های ظریف

دوران نقاهت بعد از عمل دیسک گردن

مدت بستری معمولا بین یک تا دو روز است. بیمار معمولا روز بعد از جراحی قادر به راه رفتن است. در دوران نقاهت باید به موارد زیر توجه شود:

• استفاده از گردنبند طبی طبق دستور پزشک

• پرهیز از رانندگی و بلند کردن اجسام سنگین تا چند هفته

• انجام فیزیوتراپی طبق برنامه

• مصرف داروهای تجویز شده برای کاهش التهاب و درد

• مراجعات منظم به پزشک برای بررسی روند بهبود

نتایج و درصد موفقیت عمل دیسک گردن

بر اساس مطالعات، بیش از ۸۵ تا ۹۵ درصد بیماران پس از جراحی دیسک گردن، کاهش قابل توجهی در درد و علائم عصبی تجربه می‌کنند. عواملی مانند سن بیمار، شدت آسیب عصبی و رعایت توصیه‌های پس از عمل، بر نتیجه نهایی تاثیر دارند.

عوارض احتمالی عمل دیسک گردن

هر جراحی ممکن است با عوارض احتمالی همراه باشد، هرچند در دست جراح باتجربه احتمال آن‌ها بسیار پایین است. برخی از این موارد عبارتند از:

• عفونت یا خونریزی محل جراحی

• آسیب موقت یا دائم به اعصاب (نادر)

• گرفتگی یا خشکی گردن

• باقی ماندن مختصر درد یا بی‌حسی

• نیاز به جراحی مجدد در صورت درگیری دیسک‌های مجاور

مراقبت‌های پس از ترخیص

برای بازگشت سریع‌تر به زندگی عادی:

• هنگام خواب از بالش مناسب استفاده شود.

• از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید.

• ورزش‌های مخصوص گردن را طبق نظر پزشک شروع کنید.

• رژیم غذایی سالم برای بهبود سریع‌تر استخوان و بافت‌ها رعایت شود.

• در صورت بروز تب، درد غیرعادی یا ضعف جدید در اندام‌ها، حتما به پزشک اطلاع دهید.

جدول مقایسه روش‌های مختلف جراحی دیسک گردن

سخن پایانی از دکتر محمدمهدی سلیمانی

عمل دیسک گردن اگر با تشخیص دقیق و در زمان مناسب انجام شود، می‌تواند درد، بی‌حسی و محدودیت حرکتی را به‌طور کامل برطرف کند. بسیاری از بیماران پس از چند هفته زندگی عادی خود را از سر می‌گیرند و با رعایت اصول مراقبتی، احتمال بازگشت علائم بسیار پایین است. تصمیم‌گیری برای جراحی باید بر اساس شرح حال دقیق، معاینه عصبی و بررسی MRI انجام شود و انتخاب نوع عمل، به شرایط هر بیمار بستگی دارد.