✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسک گردن یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات در سنین میانسالی است، اما امروزه به‌دلیل سبک زندگی کم‌تحرک، حتی در جوانان هم دیده می‌شود. بسیاری از بیماران وقتی برای اولین بار احساس گزگز یا درد در شانه و دست پیدا می‌کنند، نمی‌دانند که منشا این درد ممکن است در گردن باشد. در این مقاله از زبان یک جراح مغز و اعصاب توضیح می‌دهم که دیسک گردن چگونه باعث درد در سایر نقاط بدن می‌شود، به کجاها می‌زند و چه زمانی نیاز به درمان جدی دارد.
دیسک گردن چیست و چرا بیرون می‌زند؟
بین هر دو مهره گردنی، صفحه‌ای انعطاف‌پذیر به نام «دیسک بین‌مهره‌ای» وجود دارد که مثل ضربه‌گیر عمل می‌کند. با افزایش سن، وضعیت نشستن نادرست، یا فشار ناگهانی، این دیسک ممکن است دچار پارگی یا بیرون‌زدگی شود. وقتی این اتفاق بیفتد، ماده‌ی داخلی دیسک به سمت بیرون فشار می‌آورد و اعصاب گردنی را تحریک یا فشرده می‌کند. این همان چیزی است که بیماران از آن با عبارت «دیسک گردن به جاهای دیگر زده» یاد می‌کنند.
علائم کلی دیسک گردن
علائم دیسک گردن بسته به محل و شدت بیرون‌زدگی متفاوت است، اما معمول‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
درد در گردن یا پشت سر
محدود شدن حرکات گردن
گزگز یا بی‌حسی در بازو یا انگشتان
احساس ضعف در عضلات بازو و ساعد
سرگیجه یا احساس سنگینی در سر (در موارد خاص)
اما سؤال مهم بیماران معمولاً این است که: دیسک گردن دقیقا به کجاها می‌زند؟
مسیرهای درد و بی‌حسی در دیسک گردن
هر عصب گردنی، ناحیه‌ی خاصی از بدن را کنترل می‌کند. وقتی دیسک در یک مهره خاص بیرون می‌زند، علائم در مسیر همان عصب بروز می‌کند.
| مهره یا عصب درگیر | نواحی درد و بی‌حسی | علائم شایع |
|---|---|---|
| C3 – C4 | شانه و قسمت فوقانی پشت | درد یا خشکی در گردن و شانه |
| C4 – C5 | شانه، قسمت بیرونی بازو | درد شانه، ضعف بازو، ولی بی‌حسی انگشتان ندارد |
| C5 – C6 | بازو تا شست دست | درد، گزگز و گاهی ضعف در جلو بازو و شست |
| C6 – C7 | بازو، ساعد، انگشت میانی | شایع‌ترین محل درگیری، بی‌حسی در انگشت میانی |
| C7 – T1 | قسمت داخلی بازو و انگشت کوچک | ضعف در دست و انگشتان کوچک |
آیا دیسک گردن می‌تواند به پاها هم بزند؟
خیر، دیسک گردن فقط به اندام‌های بالایی بدن یعنی شانه، بازو و دست علائم می‌دهد. در مقابل، دیسک‌های ناحیه‌ی کمر هستند که باعث درد یا بی‌حسی در پاها می‌شوند.
با این حال، در بیرون‌زدگی‌های شدید دیسک گردن (مخصوصاً بالای C7)، ممکن است نخاع به‌صورت مستقیم تحت فشار قرار گیرد که در این صورت، علائم در هر دو پا و دست ظاهر می‌شود. این حالت بسیار جدی است و نیاز به بررسی فوری توسط متخصص دارد.
دیسک گردن چگونه باعث سردرد می‌شود؟
فشار روی ریشه‌های عصبی در ناحیه‌ی بالای گردن، به‌ویژه C2 و C3، می‌تواند سبب بروز سردردهایی شود که از پشت سر شروع شده و تا پیشانی یا گیجگاه کشیده می‌شوند. این نوع سردردها معمولاً با مسکن‌های ساده برطرف نمی‌شوند و با حرکات گردن تشدید می‌گردند. در این موارد، درمان علت اصلی یعنی دیسک گردن، می‌تواند سردرد را برطرف کند.
ارتباط دیسک گردن با بی‌خوابی و سرگیجه
در برخی بیماران، التهاب یا فشار روی اعصاب گردنی می‌تواند باعث تحریک عضلات اطراف گردن و ایجاد سرگیجه، تهوع یا احساس عدم تعادل شود. همچنین درد مزمن گردن ممکن است خواب شبانه را مختل کند و بیمار را دچار خستگی مداوم کند. این علائم اگر طولانی شوند، باید حتماً توسط پزشک بررسی شوند تا با مشکلات مغزی یا گوش داخلی اشتباه گرفته نشوند.
دیسک گردن در شانه و دست چگونه احساس می‌شود؟
دردی که از گردن به شانه یا بازو تیر می‌کشد، یکی از علائم کلاسیک دیسک گردن است. این درد معمولاً در مسیر مشخصی حرکت می‌کند و ممکن است با بی‌حسی یا ضعف همراه باشد.
بیماران اغلب این درد را با درد تاندون شانه یا التهاب مفصل اشتباه می‌گیرند، در حالی که منشاء آن در ستون فقرات گردنی است.
در معاینه‌ی بالینی، پزشک با آزمایش‌های خاصی (مثل تست اسپورلینگ) مسیر درد را بررسی می‌کند تا مشخص شود که آیا درد از گردن می‌آید یا از خود شانه.
چه زمانی درد گردن خطرناک است؟
در بیشتر موارد، بیرون‌زدگی دیسک گردن با درمان‌های غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و اصلاح وضعیت بدن کنترل می‌شود.
اما در برخی شرایط، فشار روی نخاع یا ریشه‌های عصبی آن‌قدر زیاد می‌شود که نیاز به درمان فوری دارد.
علائم هشداردهنده شامل موارد زیر است:
ضعف واضح در دست یا بازو
از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع
بی‌حسی در هر دو پا
درد شدید که با استراحت و دارو کم نمی‌شود
سوزش یا برق‌گرفتگی در مسیر بازو و انگشتان
در صورت مشاهده‌ی این علائم، بیمار باید فوراً به جراح مغز و اعصاب مراجعه کند.
روش‌های تشخیص دیسک گردن
برای تشخیص دقیق، ابتدا پزشک معاینه‌ی فیزیکی و عصبی انجام می‌دهد. سپس در صورت نیاز از تصویربرداری کمک گرفته می‌شود:
MRI: دقیق‌ترین روش برای مشاهده‌ی بیرون‌زدگی دیسک
X-Ray: برای بررسی تغییرات استخوانی یا آرتروز
EMG و NCS: برای بررسی عملکرد اعصاب و عضلات
ترکیب این نتایج به پزشک کمک می‌کند تا میزان آسیب و محل دقیق فشار بر عصب مشخص شود.
درمان دیسک گردن بر اساس شدت بیماری
درمان بر اساس شدت علائم و میزان فشار روی عصب انتخاب می‌شود:
| نوع درمان | توضیحات |
|---|---|
| درمان دارویی | استفاده از داروهای ضد التهاب، شل‌کننده عضلات و گاهی تزریق در ناحیه درد |
| فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی | برای کاهش التهاب، تقویت عضلات گردن و بهبود وضعیت بدن |
| کشش گردن (تراکشن) | در موارد خفیف تا متوسط برای کاهش فشار دیسک |
| تزریق اپیدورال | تزریق داروهای ضد التهاب نزدیک عصب درگیر |
| جراحی دیسک گردن | در موارد فشار شدید بر عصب یا نخاع که درمان‌های دیگر مؤثر نبوده‌اند |
آیا جراحی تنها راه درمان است؟
خیر. بیش از ۹۰ درصد بیماران دیسک گردن بدون جراحی بهبود پیدا می‌کنند، به‌شرط آنکه درمان صحیح و به‌موقع انجام شود.
جراحی تنها زمانی انجام می‌شود که علائم شدید، پیشرونده یا همراه با علائم نخاعی باشند. در این صورت، جراحی می‌تواند به‌طور کامل درد را برطرف کرده و عملکرد عصب را بازگرداند.
جمع‌بندی: دیسک گردن فقط درد گردن نیست
دیسک گردن می‌تواند درد را به شانه، بازو، انگشتان و حتی پشت سر بفرستد. شناخت مسیر درد، مهم‌ترین قدم در تشخیص درست است.
اگر احساس گزگز، بی‌حسی یا درد تیرکشنده دارید که از گردن به دست می‌زند، آن را جدی بگیرید. درمان زودهنگام معمولاً از جراحی پیشگیری می‌کند و از آسیب دائمی عصب جلوگیری خواهد کرد.
برای آشنایی بیشتر با روش‌های جراحی و درمان دیسک گردن، می‌توانید به دکتر محمدمهدی سلیمانی، جراح مغز و اعصاب در تهران، مراجعه کنید.
