✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

یکی از سوالات رایجی که بیماران در مطب از من می پرسند این است که: «اگر دیسک کمر پاره بشود چه عوارضی برای بدن به وجود می آید؟». در این مطلب می خواهم به زبان ساده توضیح بدهم که پاره شدن دیسک دقیقا چیست، چرا اتفاق می افتد و چه مشکلاتی را می تواند برای شما ایجاد کند.

دیسک کمر چیست و چه کاری انجام می دهد؟

ستون فقرات از تعدادی مهره روی هم تشکیل شده است. بین مهره ها بالشتک هایی قرار دارند که به آن ها دیسک گفته می شود. دیسک ها نقش ضربه گیر دارند و باعث می شوند فشار وارد شده به ستون فقرات هنگام راه رفتن، بلند کردن اجسام یا حتی نشستن، تقسیم شود. هر دیسک از دو بخش ساخته شده است:

• بخش داخلی نرم و ژله ای به نام نوکلئوس

• بخش بیرونی سفت و فیبری به نام آنولوس

وقتی می گوییم «دیسک پاره شده»، یعنی لایه بیرونی فیبری آنولوس آسیب دیده و ماده ژله ای داخل دیسک از آن خارج شده است. این وضعیت می تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد.

چه عواملی باعث پاره شدن دیسک می شوند؟

تجربه من نشان می دهد که بیشتر بیماران به دلایل زیر دچار پارگی دیسک می شوند:

• بلند کردن اجسام سنگین به شکل نادرست

• حرکات ناگهانی و چرخشی کمر

• افزایش سن و تحلیل رفتن بافت دیسک

• ضربه های شدید مثل تصادف یا سقوط

• ضعف عضلات کمر و شکم

• نشستن طولانی مدت و سبک زندگی کم تحرک

عوارض پاره شدن دیسک کمر

وقتی دیسک پاره می شود، ماده داخلی دیسک به بیرون راه پیدا می کند و روی ریشه های عصبی یا حتی نخاع فشار وارد می کند. این فشار، عامل اصلی بیشتر علائم و عوارضی است که بیماران تجربه می کنند.

1. درد شدید کمر

مهم ترین و شایع ترین عارضه، درد شدید در ناحیه کمر است. این درد ممکن است ناگهانی شروع شود و با فعالیت هایی مثل خم شدن، سرفه یا عطسه بدتر شود. بعضی بیماران می گویند حس می کنند چیزی در کمرشان «رها» شده است.

2. انتشار درد به پاها (سیاتیک)

وقتی دیسک پاره شده روی عصب سیاتیک فشار بیاورد، درد از ناحیه کمر به باسن، پشت ران و حتی ساق پا می رسد. این حالت را در اصطلاح «سیاتیک» می نامیم. درد سیاتیک می تواند آنقدر شدید باشد که بیمار حتی قادر به راه رفتن عادی نباشد.

3. گزگز و بی حسی

فشرده شدن عصب توسط دیسک پاره شده، باعث ایجاد احساس گزگز، مور مور یا بی حسی در پاها و انگشتان می شود. گاهی بیماران احساس می کنند بخشی از پوست پایشان بی جان یا کرخت شده است.

4. ضعف عضلانی

یکی از عوارض مهمی که نمی توان آن را نادیده گرفت، ضعف عضلات پا است. بیمار ممکن است نتواند پنجه پا را به بالا بیاورد یا در بلند شدن از روی صندلی دچار مشکل شود. اگر این ضعف عضلانی درمان نشود، می تواند دائمی شود.

5. اختلال در کنترل ادرار و مدفوع

این حالت یکی از اورژانس های پزشکی است. وقتی فشار دیسک پاره شده روی بخش پایینی نخاع زیاد شود، بیمار کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست می دهد. این وضعیت باید سریع جراحی شود، وگرنه آسیب غیرقابل برگشت ایجاد می کند.

6. درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی

اگر دیسک پاره شده درمان نشود، فرد ممکن است دچار درد مزمن شود. این درد مداوم روی خواب، کار روزانه و حتی روابط اجتماعی بیمار تاثیر منفی می گذارد و باعث افت کیفیت زندگی می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

بر اساس تجربه بالینی من، بسیاری از بیماران در ابتدا درد را جدی نمی گیرند و امیدوارند با استراحت بهتر شوند. اما برخی علائم هشدار وجود دارد که در صورت مشاهده باید فورا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:

• درد شدید و ناگهانی که با استراحت کم نمی شود

• انتشار درد به پاها همراه با گزگز و بی حسی

• ضعف ناگهانی در پا یا مچ پا

• بی اختیاری ادرار یا مدفوع

• درد همراه با تب یا کاهش وزن بی دلیل

روش های تشخیص

برای تشخیص پارگی دیسک، پزشک ابتدا شرح حال کامل می گیرد و معاینه عصبی انجام می دهد. سپس در صورت نیاز، از روش های تصویربرداری کمک می گیریم:

• ام آر آی (MRI): بهترین روش برای تشخیص پارگی دیسک و فشار روی عصب

• سی تی اسکن: برای بیمارانی که امکان ام آر آی ندارند

• نوار عصب و عضله: بررسی شدت آسیب به عصب

درمان عوارض پارگی دیسک

درمان به شدت علائم و شرایط بیمار بستگی دارد. همیشه اولین گزینه جراحی نیست و در بسیاری از موارد می توان با درمان های غیرجراحی مشکل را کنترل کرد.

درمان های غیرجراحی

• استراحت نسبی کوتاه مدت

• مصرف داروهای ضدالتهاب و مسکن

• فیزیوتراپی و ورزش های مخصوص تقویت عضلات کمر

• تزریق دارو در اطراف عصب برای کاهش التهاب

جراحی

اگر درمان های غیرجراحی موثر نباشند یا بیمار دچار ضعف شدید عضلانی و بی اختیاری شود، جراحی ضرورت پیدا می کند. در جراحی، بخش بیرون زده یا پاره شده دیسک برداشته می شود تا فشار از روی عصب برداشته شود.

چگونه از پارگی دیسک پیشگیری کنیم؟

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. توصیه های ساده اما موثر من برای بیماران عبارتند از:

• حفظ وزن مناسب

• ورزش منظم مخصوصا شنا و پیاده روی

• تقویت عضلات کمر و شکم

• پرهیز از نشستن طولانی مدت

• بلند کردن صحیح اجسام (با زانوها نه با کمر)

• استفاده از صندلی استاندارد در محیط کار

جمع بندی

پارگی دیسک کمر یک مشکل جدی است که می تواند عوارض مختلفی مثل درد شدید، سیاتیک، گزگز، ضعف عضلانی و حتی بی اختیاری ایجاد کند. تشخیص به موقع و شروع درمان مناسب، نقش کلیدی در جلوگیری از آسیب دائمی دارد. اگر هر یک از علائم هشدار دهنده را تجربه کردید، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.

به عنوان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، تاکید می کنم که بی توجهی به پارگی دیسک می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در مقابل، مراجعه به موقع به پزشک و اجرای درمان مناسب، امکان بازگشت به زندگی عادی را برای بسیاری از بیماران فراهم می کند.