✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه

دردی که از کمر شروع می شود و به باسن، ران و گاهی تا ساق و کف پا تیر می کشد، یکی از شایع ترین دلایلی است که بیماران را نگران می کند. بسیاری از افراد به محض تجربه این درد، آن را «سیاتیک» می نامند. اما واقعیت این است که هر دردی که به پا می زند، سیاتیک نیست. تشخیص سیاتیک یک فرآیند پزشکی دقیق است و اگر به درستی انجام نشود، درمان اشتباه، طولانی شدن درد و حتی آسیب دائمی به عصب ممکن است اتفاق بیفتد.

در این مطلب، تشخیص سیاتیک را به زبان ساده اما علمی توضیح می دهم. هدف این محتوا این است که شما بدانید چه زمانی واقعا با سیاتیک روبرو هستید، چه زمانی نیستید، و چرا مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا جراح دیسک اهمیت حیاتی دارد.
 

سیاتیک دقیقا چیست و چرا تشخیص آن مهم است
سیاتیک یک بیماری مستقل نیست. سیاتیک در واقع مجموعه ای از علائم است که به علت تحریک یا فشار روی عصب سیاتیک ایجاد می شود. عصب سیاتیک بزرگ ترین عصب بدن است که از ناحیه کمر خارج می شود، از لگن و باسن عبور می کند و تا انتهای پا ادامه دارد.

وقتی این عصب تحت فشار قرار بگیرد، علائمی مانند درد تیرکشنده، گزگز، بی حسی، ضعف عضلانی یا احساس سوزش در مسیر عصب ایجاد می شود. تشخیص درست یعنی مشخص شود:
منشا فشار روی عصب کجاست
شدت آسیب چقدر است
آیا عصب در معرض آسیب دائمی قرار دارد یا نه

بدون تشخیص دقیق، هیچ درمانی قابل اعتماد نیست.

علائم بالینی که پزشک را به سیاتیک مشکوک می کند
تشخیص سیاتیک از شرح حال بیمار شروع می شود. تجربه بالینی نشان می دهد که چند نشانه کلیدی وجود دارد که احتمال سیاتیک واقعی را بالا می برد:

دردی که از کمر یا باسن شروع می شود و به یک پا انتشار دارد
درد معمولا یک طرفه است، نه دو طرفه
شدت درد با نشستن طولانی، خم شدن یا سرفه بیشتر می شود
درد حالت تیرکشنده یا برق گرفتگی دارد
همراهی درد با گزگز، بی حسی یا خواب رفتگی پا
در موارد پیشرفته، ضعف عضلات پا یا لنگیدن هنگام راه رفتن

اگر درد فقط در زانو یا ساق پا باشد و ارتباطی با کمر نداشته باشد، معمولا سیاتیک واقعی مطرح نیست و باید به دنبال علت های دیگر بود.

معاینه عصبی، ستون اصلی تشخیص سیاتیک
بر خلاف تصور عموم، MRI اولین قدم تشخیص سیاتیک نیست. مهم ترین ابزار تشخیص، معاینه بالینی دقیق توسط پزشک متخصص است.

در معاینه عصبی، چند مورد به صورت سیستماتیک بررسی می شود:

بررسی قدرت عضلات پا
پزشک قدرت عضلات ران، ساق و کف پا را بررسی می کند. ضعف عضلانی نشانه فشار قابل توجه روی عصب است.

بررسی حس
کاهش حس یا بی حسی در مسیر مشخصی از پا می تواند نشان دهد کدام ریشه عصبی درگیر شده است.

بررسی رفلکس ها
کاهش یا حذف رفلکس زانو یا مچ پا اطلاعات مهمی درباره محل آسیب عصبی می دهد.

تست بالا آوردن پا (SLR)
یکی از تست های کلاسیک تشخیص سیاتیک است. اگر بالا آوردن پا در حالت درازکش باعث تشدید درد تیرکشنده شود، احتمال سیاتیک بالا می رود.

این مرحله همان جایی است که تجربه پزشک نقش تعیین کننده دارد. تفسیر درست علائم عصبی چیزی نیست که با عکس یا آزمایش به تنهایی جایگزین شود.

نقش تصویربرداری در تشخیص سیاتیک
پس از معاینه، اگر پزشک به سیاتیک مشکوک شود یا علائم هشدار وجود داشته باشد، تصویربرداری درخواست می شود.

MRI ستون فقرات کمری
دقیق ترین روش برای بررسی دیسک، کانال نخاعی و ریشه های عصبی است. MRI نشان می دهد:
آیا دیسک بیرون زده است یا نه
فشار روی کدام عصب وارد می شود
شدت فشار چقدر است

نکته مهم اینجاست که دیدن بیرون زدگی دیسک در MRI به تنهایی به معنی سیاتیک نیست. بسیاری از افراد دیسک بیرون زده دارند ولی هیچ علامتی ندارند. تشخیص فقط زمانی قطعی است که تصویر MRI با علائم بالینی بیمار همخوانی داشته باشد.

سی تی اسکن
در موارد خاص یا زمانی که MRI قابل انجام نباشد استفاده می شود، ولی دقت آن برای بررسی عصب کمتر است.

نوار عصب و عضله (EMG-NCV)
در مواردی که تشخیص مبهم باشد یا بخواهیم شدت آسیب عصبی را بسنجیم، نوار عصب کمک کننده است. این تست نشان می دهد آیا عصب آسیب دیده و آیا آسیب فعال یا قدیمی است.

تشخیص افتراقی؛ هر دردی سیاتیک نیست
یکی از اشتباهات رایج، برچسب زدن سیاتیک به هر درد پا است. در عمل، بیماری های زیادی علائمی شبیه سیاتیک دارند:

دردهای عضلانی باسن و ران
سندرم پیریفورمیس
آرتروز مفصل ران
تنگی کانال نخاعی
مشکلات عروقی پا
دردهای زانو یا ساق با منشا غیر عصبی

تشخیص افتراقی دقیق فقط با معاینه تخصصی امکان پذیر است. اینجاست که مراجعه به پزشک غیرمتخصص یا خوددرمانی می تواند باعث ماه ها درد بی دلیل شود.

چه زمانی تشخیص سیاتیک اورژانسی است
در برخی شرایط، سیاتیک فقط یک درد ساده نیست و می تواند نشانه یک وضعیت خطرناک باشد. این علائم هشدار هستند:

بی اختیاری ادرار یا مدفوع
بی حسی ناحیه بین پاها
ضعف پیشرونده پا
درد شدید و غیرقابل تحمل که به درمان پاسخ نمی دهد

در این موارد، تشخیص و درمان فوری ضروری است و تاخیر می تواند باعث آسیب دائمی عصبی شود.

چرا تشخیص درست، پایه درمان موفق است
در تجربه بالینی، بیمارانی که تشخیص دقیق دریافت کرده اند:
درمان کوتاه تر و موثرتر داشته اند
کمتر نیاز به جراحی پیدا کرده اند
از درمان های غیرضروری دور مانده اند
اعتماد بیشتری به مسیر درمان داشته اند

در مقابل، تشخیص اشتباه منجر به فیزیوتراپی غلط، مصرف طولانی دارو، یا حتی جراحی غیرضروری می شود.

نقش تخصص و تجربه در تشخیص سیاتیک
تشخیص سیاتیک فقط خواندن MRI نیست. این یک تصمیم بالینی است که به ترکیب تجربه، دانش آناتومی، شناخت الگوهای درد و بررسی دقیق بیمار نیاز دارد.

در این مسیر، تشخیص توسط دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب و دیسک، بر پایه معاینه بالینی، بررسی دقیق تصاویر و تجربه درمان صدها بیمار مبتلا به دردهای عصبی ستون فقرات انجام می شود. هدف، درمان درست است نه صرفا نام گذاری یک درد.

جمع بندی
سیاتیک یک تشخیص پزشکی دقیق است، نه یک حدس. درد پا همیشه سیاتیک نیست و سیاتیک همیشه نیاز به جراحی ندارد. اما چیزی که همیشه لازم است، تشخیص درست و علمی است.

اگر دچار درد تیرکشنده پا هستید، اگر دردتان مزمن شده یا با بی حسی و ضعف همراه است، بهترین تصمیم این است که قبل از هر درمانی، تشخیص دقیق بگیرید. مسیر درمان موفق، همیشه از تشخیص درست شروع می شود.

اطلاعات تماس و نوبت‌دهی

محل مطب: سعادت آباد - ضلع شمال شرقی - میدان سرو - نبش کوچه جوی پا - پلاک 38 - طبقه3 - واحد13
شماره تماس: 26654014-021
ساعت کاری: روزهای زوج 16 الی 19:00
شماره منشی:09058206860