✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
 

در مطب هر هفته حداقل چند بیمار با این جمله مراجعه میکنند: «احساس میکنم رگ سیاتیک گردنم گرفته و درد به دستم میزند». این جمله از نظر پزشکی دقیق نیست اما تجربه نشان میدهد پشت این عبارت معمولا یک مشکل واقعی وجود دارد. علت این اشتباه رایج این است که الگوی درد در گردن گاهی مشابه سیاتیک در پا عمل میکند و باعث درد تیرکشنده، بی حسی یا ضعف در دست میشود.

برای اینکه بدانیم «رگ سیاتیک گردن» واقعا چیست، باید ساختار عصبی گردن را بشناسیم.
 

سیاتیک فقط در کمر و پا وجود دارد

سیاتیک نام یک عصب بلند است که از لگن عبور میکند و تا کف پا ادامه دارد. وظیفه آن حرکت و حس بخش بزرگی از پا است. بنابراین از نظر علمی سیاتیک هیچ ارتباطی با گردن ندارد و در گردن هیچ شاخه ای از عصب سیاتیک وجود ندارد.

اما چرا افراد این دو را اشتباه میگیرند؟ چون نوع دردی که بیمار احساس میکند مشابه است:
درد تیز و تیرکشنده که از یک نقطه شروع میشود و به انتهای اندام انتشار پیدا میکند.
در پا این درد ناشی از سیاتیک است و در گردن ناشی از ریشه های عصبی گردنی.

منشأ دردهای شبیه سیاتیک در گردن کجاست؟

در گردن مجموعه ای از ریشه های عصبی وجود دارد که از نخاع گردنی خارج میشوند. این ریشه ها عبارتند از:

C5
C6
C7
C8

هر ریشه عصبی ناحیه خاصی از شانه، بازو، ساعد و انگشتان را عصب دهی میکند. اگر یکی از این ریشه ها تحت فشار قرار بگیرد، درد رفتاری مشابه با سیاتیک پا نشان میدهد.

بنابراین وقتی بیمار میپرسد «رگ سیاتیک گردن کجاست؟» پاسخ درست این است:
منظور شما ریشه های عصبی گردن است، نه رگ و نه سیاتیک.

ریشه های عصبی گردن دقیقا کجا هستند؟

این ریشه ها داخل ستون فقرات گردنی قرار دارند. در هر مهره یک فضای کوچک به نام سوراخ بین مهره ای وجود دارد که عصب از آنجا بیرون می آید و وارد شانه و دست میشود. اگر این ناحیه تنگ شود یا دیسک به آن فشار بیاورد، همان دردهای تیرکشنده ایجاد میشود.

محل تقریبی هر ریشه به این شکل است:

C5: بخش بیرونی شانه و بالای بازو
C6: بازو، ساعد بیرونی، انگشت شست
C7: پشت بازو، ساعد، انگشت میانی
C8: قسمت داخلی ساعد و انگشت حلقه و کوچک

این همان چیزی است که از نظر احساسی برای بیمار مثل «سیاتیک گردن» عمل میکند.

چرا ریشه های عصبی گردن تحت فشار قرار میگیرند؟

بر اساس تجربه بالینی، شایع ترین علت ها عبارتند از:

دیسک گردن
آرتروز و تنگی کانال
برآمدگی دیسک در اثر نشستن طولانی یا کار با موبایل
اسپاسم شدید عضلات گردن و شانه
تصادفات و آسیب های ناگهانی

در بسیاری از این بیماران، درد به شکلی ظاهر میشود که بیمار تصور میکند یک رگ در گردن گرفته یا مسدود شده است. در حالی که این مشکل کاملا عصبی است.

شایع ترین نشانه هایی که باعث میشود بیمار فکر کند سیاتیک گردن دارد

درد تیرکشنده از گردن به بازو یا ساعد
گزگز در انگشتان
بی حسی در یک سمت دست
ضعف در بلند کردن اشیا
دردی که با خم کردن گردن بیشتر میشود
در برخی بیماران سردردهای پس سری نیز همراه است

این نشانه ها همان چیزی است که مردم به اشتباه «رگ سیاتیک گردن» مینامند.

چگونه مشکل را تشخیص میدهم؟

تشخیص صحیح نیاز به معاینه بالینی دقیق دارد. در مطب معمولا این مراحل انجام میشود:

گرفتن شرح حال دقیق
ارزیابی الگوی درد و بی حسی
آزمایش های عصبی مرتبط با قدرت عضلانی
ارزیابی محدوده حرکتی گردن
در صورت نیاز ام آر آی گردن
بررسی احتمال مشکلات جدی مانند تنگی شدید کانال یا فشار مستقیم روی نخاع

معاینه میتواند مشخص کند کدام ریشه عصبی درگیر است و آیا نیاز به درمان فوری وجود دارد یا خیر.

آیا همیشه نیاز به ام آر آی داریم؟

خیر. اگر الگوی درد واضح باشد و علائم خفیف باشند، معمولا ابتدا درمان دارویی و اصلاح سبک زندگی شروع میشود. ام آر آی زمانی لازم است که:

درد شدید باشد
ضعف عضلانی ایجاد شده باشد
بی حسی پیشرونده باشد
یا پس از چند هفته درمان مشکلی بهتر نشود

درمان دردهای شبیه سیاتیک در گردن چگونه است؟

درمان همیشه باید مرحله به مرحله انجام شود و هدف آن کاهش فشار از روی ریشه عصبی است. رایج ترین روش های درمان شامل موارد زیر است:

دارودرمانی

داروهای ضد التهاب، شل کننده عضلات و در صورت نیاز داروهای ضد درد عصبی.

اصلاح فعالیت ها

کاهش ساعات کار با موبایل، تنظیم ارتفاع مانیتور و پرهیز از پایین نگه داشتن سر.

فیزیوتراپی تخصصی

تکنیک های کشش کنترل شده، تقویت عضلات عمقی گردن و تمرین های تخصصی برای کاهش فشار روی ریشه عصبی.

تزریق اپیدورال یا بلاک عصبی

در بیمارانی که درد بسیار شدید دارند یا پاسخ کافی به درمان دارویی نداده اند.

جراحی

در مواردی که فشار روی عصب شدید باشد یا ضعف عضلانی ایجاد شده باشد، جراحی با هدف آزاد کردن عصب انجام میشود. این تصمیم فقط پس از ارزیابی دقیق گرفته میشود.

آیا این درد خطرناک است؟

در بیشتر بیماران خیر. اما اگر همراه با این علائم باشد باید جدی گرفته شود:

ضعف ناگهانی در دست
بی حسی که رو به افزایش است
بی اختیاری ادرار یا مدفوع
دردی که حتی در حالت استراحت هم شدید است

این موارد نیاز به بررسی فوری دارند.

چگونه از بروز دردهای شبیه سیاتیک گردن پیشگیری کنیم؟

اصلاح عادت های روزانه مهم ترین عامل پیشگیری است. توصیه های اصلی شامل موارد زیر است:

بالا آوردن ارتفاع صفحه نمایش
جلوگیری از خم کردن گردن هنگام کار با موبایل
تقویت عضلات گردن با تمرین های ساده روزانه
استفاده از بالش مناسب
پرهیز از نشستن های طولانی
بلند نکردن بار سنگین

این موارد به طور مستقیم فشار روی ریشه های عصبی را کاهش میدهند.

جمع بندی

«رگ سیاتیک گردن» یک اصطلاح اشتباه اما رایج در میان مردم است. آنچه بیمار تجربه میکند در واقع درد ناشی از فشار روی ریشه های عصبی گردن است که به دست تیر میکشد و از نظر بیمار شبیه سیاتیک است. شناخت محل این ریشه ها، علائم درگیری و روش های درمان به بیمار کمک میکند با آرامش بیشتری روند درمان را دنبال کند.

در نقش یک جراح مغز و اعصاب، تاکید میکنم که بیشتر این دردها قابل درمان هستند و با تشخیص صحیح میتوان از آسیب طولانی مدت جلوگیری کرد.