✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه 
 

تشخیص سیاتیک موضوعی است که بسیاری از بیماران آن را ساده تصور می کنند، اما در عمل یکی از سخت ترین بخش های ارزیابی دردهای کمر و پا است. بسیاری از دردهای مشابه وجود دارند که ظاهرشان شبیه سیاتیک است اما علتشان کاملا متفاوت است. به همین دلیل دقت در تشخیص و انجام معاینه اصولی توسط پزشک متخصص ستون فقرات اهمیت بالایی دارد. اشتباه در تشخیص باعث درمان اشتباه می شود و در موارد زیادی درد مزمن، بی حسی یا ضعف عضلانی طولانی ایجاد می کند. این دقیقا همان نقطه ای است که تجربه و تخصص پزشک تعیین کننده می شود.

سیاتیک زمانی رخ می دهد که ریشه عصب سیاتیک در ناحیه کمر تحت فشار قرار بگیرد. این فشار ممکن است ناشی از دیسک کمر، تنگی کانال نخاع، لغزندگی مهره یا التهاب شدید باشد. اما تشخیص این که دقیقا کدام عامل باعث درد شده، فقط با شرح حال یا یک عکس ساده مشخص نمی شود. در ادامه مسیر کامل تشخیص را به صورت دقیق و قابل فهم توضیح می دهم.
 

علائم اولیه ای که پزشک بررسی می کند
اولین مرحله تشخیص سیاتیک، بررسی دقیق علائم است. همه بیماران فکر می کنند اگر درد به پا تیر بکشد یعنی سیاتیک دارند، اما این اشتباه بزرگی است. تیر کشیدن پا می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

پزشک در همان ابتدا چند معیار مهم را بررسی می کند:

جای شروع درد
آیا درد از کمر شروع می شود یا از باسن یا از خود پا. دردهایی که از باسن شروع می شوند اغلب سیاتیک واقعی نیستند و بیشتر به سندرم پیریفورمیس مربوط می شوند.

مسیر انتشار درد
سیاتیک معمولا در مسیر پشت پا حرکت می کند. اگر درد در جلوی ران باشد، احتمال درگیری ریشه های دیگری مطرح است.

شدت و الگوی درد
دردهای سیاتیکی معمولا تیرکشنده و همراه با بی حسی یا گزگز هستند. دردهای مبهم یا مبنا در عضله اغلب منشا دیگری دارند.

وجود ضعف
ضعف پای چپ یا راست یکی از علائم مهم درگیری ریشه عصبی است و در روند تشخیص اهمیت زیادی دارد.

سابقه آسیب
آیا بیمار سابقه بلند کردن بار سنگین، زمین خوردن، چرخش ناگهانی یا ورزش سنگین داشته است.

همین چند سوال ساده مسیر تشخیص را مشخص می کند. پزشک با تجربه می تواند از همین مرحله بفهمد که بیمار با احتمال زیاد چه مشکلی دارد و مسیر بررسی را دقیق تر کند.

معاینه فیزیکی تخصصی
بخش مهمی از تشخیص سیاتیک معاینه فیزیکی است. معاینه ستون فقرات، تست قدرت عضلات، بررسی رفلکس ها و تست های حرکتی خاص باید توسط جراح مغز و اعصاب یا متخصص ستون فقرات انجام شود.

در این مرحله چند تست کلیدی انجام می شود:

تست بالا بردن پا (SLR)
در این تست پزشک پای بیمار را بالا می آورد. اگر درد دقیقا در مسیر عصب سیاتیک تشدید شود، احتمال فشار روی ریشه عصبی بالا می رود.

بررسی رفلکس ها
کاهش رفلکس زانو یا آشیل یکی از نشانه های مهم آسیب ریشه عصبی است.

تست قدرت ماهیچه ها
ضعف انگشتان پا، ضعف ساق پا یا مشکل در راه رفتن روی پاشنه و پنجه از نشانه های جدی درگیری دیسک یا فشردگی عصب است.

بررسی حس
کم شدن حس لمس یا گزگز در نقشه مشخصی از پا، به پزشک کمک می کند که بفهمد کدام ریشه عصبی تحت فشار است.

نتیجه معاینه در بسیاری موارد ارزش بیشتری از عکس ام آر آی دارد. این بخش دقیقا جایی است که مهارت و تجربه پزشک، تشخیص را دقیق و سریع می کند.

چه زمانی نیاز به ام آر آی است
ام آر آی یکی از مهم ترین ابزارهای تشخیص سیاتیک است، اما فقط زمانی درخواست می شود که علائم بیمار نشان بدهند مشکل از دیسک یا تنگی کانال نخاع است. ام آر آی باید همراه با معاینه تفسیر شود. به طور معمول ام آر آی در موارد زیر ضروری است:

درد شدید بیش از سه هفته
ضعف پا
بی اختیاری ادرار یا مدفوع
مشکوک بودن به فتق دیسک بزرگ
سابقه ضربه
اگر درد خفیف باشد و بیمار علائم عصبی نداشته باشد، همیشه نیاز به ام آر آی نیست. یکی از اشتباهات رایج این است که بیماران فکر می کنند ام آر آی همه چیز را مشخص می کند، در صورتی که بسیاری از افراد ام آر آی غیرطبیعی دارند ولی هیچ درد سیاتیکی ندارند.

چه زمانی عکس ساده کافی است
اگر پزشک به مشکلات استخوانی مثل لغزندگی مهره یا آرتروز شدید شک کند، عکس ساده کمر نیز مفید است. این عکس ساختار مهره ها را نشان می دهد اما وضعیت دیسک را مشخص نمی کند.

تست های تخصصی دیگر
در برخی موارد ویژه ممکن است نیاز به تست های بیشتری باشد:

نوار عصب و عضله (EMG – NCV)
این تست زمانی انجام می شود که پزشک بخواهد تشخیص بدهد مشکل از عصب است یا عضله یا اینکه آسیب عصبی قدیمی یا جدید است. این تست همچنین در مواردی که ام آر آی طبیعی است اما بیمار علائم سیاتیک دارد، بسیار کمک کننده است.

سی تی اسکن
سی تی اسکن معمولا برای بیمارانی که ام آر آی نمی توانند انجام بدهند یا سابقه جراحی دارند استفاده می شود.

تشخیص های اشتباه رایج که با سیاتیک اشتباه گرفته می شوند
بیماران زیادی با تشخیص اشتباه به مطب مراجعه می کنند. درد پا همیشه به معنای سیاتیک نیست. پزشک متخصص باید این موارد را از هم جدا کند:

سندرم پیریفورمیس
در این حالت عصب سیاتیک در باسن گیر می افتد. درد شبیه سیاتیک است اما علت آن دیسک نیست.

مشکلات مفصل لگن
آرتروز لگن یا التهاب مفصل ران می تواند درد به پا بدهد.

تاندونیت عضلات باسن
دردهای عضلانی یا التهاب تاندون می توانند تیرکشنده باشند.

تنگی کانال نخاع
بیشتر در افراد بالای پنجاه سال و همراه با درد هنگام راه رفتن است.

تشخیص دقیق یعنی انتخاب درمان صحیح
اهمیت تشخیص درست فقط برای اطلاع از علت نیست. درمان های سیاتیک کاملا وابسته به علت ایجاد کننده هستند. برای مثال:

فتق دیسک
ابتدا درمان دارویی، فیزیوتراپی و در صورت نیاز تزریق انجام می شود و فقط در موارد خاص جراحی لازم است.

تنگی کانال نخاع
در صورت شدید بودن معمولا درمان جراحی موثرتر است.

سندرم پیریفورمیس
نیاز به کشش، ورزش درمانی و در مواردی تزریق دارد، نه درمان دیسک.

التهاب ریشه عصبی
جواب خوبی به دارو و استراحت می دهد.

اگر علت اشتباه تشخیص داده شود، درمان اشتباه نتیجه نمی دهد و بیمار مدت طولانی با درد زندگی می کند.

آیا برای تشخیص سیاتیک همیشه جراحی مطرح است
خیر. کمتر از ده درصد بیماران مبتلا به سیاتیک به جراحی نیاز دارند. اما تشخیص اینکه بیمار جزء این گروه است یا نه فقط توسط پزشک متخصص ستون فقرات امکان پذیر است.

چه زمانی تشخیص فوری و اقدام سریع لازم است
در برخی شرایط مراجعه فوری به پزشک ضروری است:

بی اختیاری ادرار یا مدفوع
بی حسی کامل اطراف ناحیه تناسلی
ضعف شدید یا ناگهانی در پا
درد بسیار شدید همراه با تب
اینها نشانه فشردگی جدی یا عفونت هستند و نیاز به اقدام فوری دارند.

اگر بخواهیم مسیر تشخیص را خلاصه کنیم
شرح حال دقیق
معاینه فیزیکی تخصصی
تشخیص اولیه
تصویربرداری در صورت نیاز
تست های تکمیلی در شرایط خاص
برنامه درمانی متناسب با علت اصلی
تشخیص سریع و دقیق سیاتیک نه تنها درد بیمار را کاهش می دهد بلکه احتمال آسیب دائمی عصب را نیز پایین می آورد. پزشک با تجربه می تواند جلوی بسیاری از پیامدهای خطرناک را بگیرد.

در پایان
اگر درد پا، گزگز، بی حسی یا تیر کشیدن همراه با درد کمر دارید، بهترین قدم مراجعه به متخصص ستون فقرات است. تشخیص درست همیشه قبل از هر درمانی قرار می گیرد. دکتر محمدمهدی سلیمانی با سال ها تجربه در جراحی مغز و اعصاب و درمان بیماری های دیسک و ستون فقرات، مسیر تشخیص و درمان را برای بیماران به صورت دقیق و علمی تنظیم می کند.

اطلاعات تماس و نوبت‌دهی

محل مطب: سعادت آباد - ضلع شمال شرقی - میدان سرو - نبش کوچه جوی پا - پلاک 38 - طبقه3 - واحد13
شماره تماس: 26654014-021
ساعت کاری: روزهای زوج 16 الی 19:00
شماره منشی:09058206860