✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه

به عنوان پزشکی که سال ها با بیماران دچار درد سیاتیک سروکار داشته ام، اولین نکته ای که باید بدانید این است که سیاتیک فقط یک درد ساده نیست. ترکیبی از درد، گزگز، تیر کشیدن، بی حسی و گاهی ضعف عضلانی است که در مسیری مشخص از کمر تا پا پخش می شود. علت اصلی این احساس ها فشار یا تحریک عصب سیاتیک است. این عصب بزرگ ترین عصب بدن انسان است و از قسمت پایین ستون فقرات شروع می شود و تا کف پا ادامه دارد.
 

در این مطلب به صورت دقیق و قابل فهم توضیح می دهم که درد سیاتیک چگونه است، بیماران معمولا چه چیزی احساس می کنند، چه تفاوتی با دردهای ساده عضلانی دارد و چه زمانی نیاز به مراجعه فوری به پزشک وجود دارد.

سیاتیک چه نوع دردی ایجاد می کند؟

تجربه بیماران من نشان می دهد که درد سیاتیک معمولا در یکی از این حالت ها بروز می کند:

۱. درد تیرکشنده از کمر به باسن و ساق
شایع ترین حالت است. بیمار حس می کند جریان برق یا تیر از کمر به پشت ران و ساق می زند.

۲. درد عمیق و سوزان
بیمار حس می کند یک درد داغ و عمیق در مسیر عصب از لگن تا ساق وجود دارد.

۳. گزگز و مورمور همراه با درد
بسیاری از بیماران مورمور و سوزن سوزن شدن پا را همزمان با درد احساس می کنند.

۴. بی حسی در مسیر عصب سیاتیک
گاهی ناحیه پشت ران یا ساق بی حس می شود و بیمار حس طبیعی پوست را از دست می دهد.

۵. ضعف پا
در برخی موارد، به خصوص زمانی که دیسک فشار بیشتری وارد کرده است، بیمار دچار ضعف در بالا آوردن پا یا راه رفتن روی پاشنه می شود.

محل دقیق درد سیاتیک کجاست؟

علائم سیاتیک همیشه در یک مسیر مشخص ظاهر می شوند، نه در کل پا. این خود یکی از راه های تشخیص است.

مسیر معمول درد:
کمر پایین
باسن
پشت ران
پشت ساق
کنار یا زیر پا
گاهی تا کف پا

این مسیر همان مسیر عصب سیاتیک است. اگر درد به قسمت جلو ران یا کشاله ران می رود، معمولا سیاتیک نیست و به اعصاب دیگری مربوط می شود.

بیماران معمولا چگونه درد سیاتیک را توصیف می کنند؟

بر اساس تجربه بالینی، توصیفات رایج بیماران به این شکل است:

احساس برق گرفتگی
تیر کشیدن ناگهانی
دردی که با هر قدم شدت می گیرد
دردی که از باسن تا ساق پایین می رود
احساس داغی یا سردی غیرطبیعی در مسیر عصب
احساس سنگینی پا
ناتوانی در نشستن طولانی

وقتی بیمار این توصیفات را بیان می کند، احتمال بسیار بالایی وجود دارد که عصب سیاتیک دچار فشار شده باشد.

چرا درد سیاتیک اینقدر آزاردهنده است؟

سه دلیل اصلی وجود دارد:

۱. سیاتیک بزرگ ترین عصب بدن است
به همین دلیل هرگونه فشار یا التهاب روی آن می تواند شدت درد را چند برابر کند.

۲. درد از کمر تا پا می رود
انتشار درد باعث می شود بیمار نتواند تشخیص دهد مشکل از کجاست و این خود اضطراب را بیشتر می کند.

۳. عصب با حرکت درگیر می شود
با خم شدن، نشستن، عطسه یا بلند کردن وزن، درد تشدید می شود. بنابراین فعالیت های روزمره مختل می شود.

چه عواملی درد سیاتیک را بدتر می کنند؟

بر اساس مراجعه های بیماران:

نشستن طولانی
رانندگی طولانی
خم شدن نادرست
بلند کردن اجسام سنگین
ایستادن طولانی
پیاده روی زیاد در مراحل حاد
چرخش ناگهانی کمر
سرفه و عطسه

اگر این موارد در زندگی روزمره وجود داشته باشد، درمان دیرتر نتیجه می دهد.

چه عواملی باعث به وجود آمدن درد سیاتیک می شود؟

علت اصلی در بیشتر بیماران:

فتق دیسک کمر
لغزش مهره
تنگی کانال نخاعی
التهاب عصب
آرتروز ستون فقرات
تروما یا آسیب
بارداری

فتق دیسک شایع ترین علت است. اگر بخش بیرونی دیسک پاره شود و به عصب فشار وارد کند، علائم سیاتیک شروع می شود.

تفاوت سیاتیک با درد معمولی عضلانی

این نکته مهم است زیرا بسیاری از بیماران ابتدا تصور می کنند دردشان عضلانی است.

چه زمانی باید نگران شوید؟

بلافاصله به پزشک مراجعه کنید اگر:

درد ناگهانی و شدید است
پا به طور قابل توجهی ضعیف می شود
بی حسی گسترده در ساق یا پا ایجاد شده
ادرار یا مدفوع را نمی توانید کنترل کنید
درد بیش از چند هفته ادامه دارد

این علائم نشانه فشار شدید روی عصب است و نیاز به بررسی تخصصی دارد.

درد سیاتیک چگونه تشخیص داده می شود؟

من به عنوان جراح مغز و اعصاب معمولا ابتدا معاینه بالینی انجام می دهم. سپس بسته به شدت علائم و مدت درگیری، یکی از روش های زیر را درخواست می کنم:

MRI
عکس ساده ستون فقرات
نوار عصب و عضله

MRI بهترین روش برای تشخیص علت اصلی مانند دیسک یا تنگی کانال است.

آیا تمام دردهای ران و ساق سیاتیک است؟

خیر. این یک تصور اشتباه است.

دردهای زیر سیاتیک نیستند:
درد جلوی ران
درد کشاله ران
درد ناشی از مشکلات زانو
درد رگ سیاهرگ پا
درد ناشی از مشکلات عروقی

سیاتیک همیشه باید در مسیر عصب سیاتیک باشد.

درد سیاتیک چگونه درمان می شود؟

در بیشتر موارد با درمان های غیرجراحی کنترل می شود:

داروهای ضد التهاب
داروهای شل کننده عضلات
فیزیوتراپی
اصلاح نشستن و خوابیدن
پرهیز از بلند کردن بار
کاهش وزن
تزریق در موارد خاص

جراحی تنها زمانی توصیه می شود که:
درد شدید ادامه دارد
ضعف عضلانی پیشرفت می کند
یا بی اختیاری ادرار و مدفوع وجود دارد

آیا درد سیاتیک همیشه برگشت پذیر است؟

در بسیاری از بیماران با درمان درست و اصلاح سبک زندگی، درد به طور کامل کنترل می شود. اما اگر علت اصلی مثل دیسک درمان نشود یا فشارهای روزمره ادامه پیدا کند، ممکن است درد دوباره برگردد.

جمع بندی

درد سیاتیک درد ساده ای نیست. ترکیبی از تیر کشیدن، سوزش، گزگز و بی حسی است که در مسیر مشخصی از کمر تا پا حرکت می کند. شناخت دقیق این درد کمک می کند بیمار زودتر درمان شود و از آسیب های جدی جلوگیری گردد. اگر درد به سمت پا می رود، با عطسه تشدید می شود، یا همراه با بی حسی و ضعف است، باید جدی گرفته شود.