✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
در این مطلب می‌خواهم به زبان ساده اما علمی درباره یکی از روش‌های کم‌تهاجمی درمان دیسک کمر یعنی تزریق دیسکوژل توضیح دهم. این روش طی سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است، به‌خصوص برای بیمارانی که بین درمان دارویی ساده و جراحی باز قرار می‌گیرند.
دیسکوژل کمر چیست؟
دیسکوژل یک ترکیب پزشکی است که از اتانول، ماده حاجب (برای مشاهده در تصویربرداری) و تنگستن ساخته شده است. این ماده پس از تزریق به داخل دیسک دچار تغییر حالت می‌شود و باعث سفت شدن بخش مرکزی دیسک (نوکلئوس پولپوزوس) می‌گردد. در نتیجه، فشار داخل دیسک کاهش پیدا کرده و بیرون‌زدگی یا فتق دیسک کمتر می‌شود.
به زبان ساده، دیسکوژل نقش یک پرکننده و تثبیت‌کننده را دارد که جلوی پیشروی پارگی دیسک را می‌گیرد و فشار روی ریشه‌های عصبی را کاهش می‌دهد.
مراحل انجام تزریق دیسکوژل
تزریق دیسکوژل یک عمل کم‌تهاجمی است و معمولا در اتاق عمل سرپایی یا کلینیک مجهز انجام می‌شود:
بی‌حسی موضعی در محل ورود سوزن انجام می‌شود.
با کمک دستگاه فلوروسکوپی (اشعه ایکس زنده) یا سی‌تی اسکن، پزشک سوزن باریکی را به مرکز دیسک هدایت می‌کند.
مقدار مشخصی از دیسکوژل داخل دیسک تزریق می‌شود.
بیمار معمولا همان روز یا روز بعد مرخص می‌شود.
این فرایند معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد و نیازی به بستری طولانی‌مدت ندارد.
چه بیمارانی کاندیدای دیسکوژل هستند؟
دیسکوژل برای همه بیماران مناسب نیست. تجربه من نشان می‌دهد بهترین نتایج در شرایط زیر به دست می‌آید:
بیمارانی که دچار دیسک کمر خفیف تا متوسط هستند.
افرادی که به درمان دارویی و فیزیوتراپی پاسخ نداده‌اند.
کسانی که بیرون‌زدگی دیسک آن‌ها هنوز شدید و پیشرفته نیست.
بیمارانی که شرایط عمومی آن‌ها اجازه جراحی باز را نمی‌دهد (مثلا سن بالا یا بیماری‌های زمینه‌ای).
مزایای تزریق دیسکوژل
این روش نسبت به جراحی باز یا لیزر مزایای قابل توجهی دارد:
کم‌تهاجمی بودن: نیازی به برش جراحی و بیهوشی عمومی نیست.
بهبودی سریع‌تر: بیمار معمولا پس از چند روز می‌تواند فعالیت‌های روزمره را از سر بگیرد.
درد کمتر پس از عمل: به دلیل عدم دستکاری وسیع بافت‌ها، درد پس از عمل بسیار کمتر است.
ریسک پایین‌تر نسبت به جراحی باز (مثل عفونت یا آسیب عصبی).
محدودیت‌ها و معایب دیسکوژل
همان‌طور که مزایای زیادی دارد، باید محدودیت‌های آن را هم دانست:
این روش برای دیسک‌های کاملا پاره‌شده یا جداشده (Sequestered disc) موثر نیست.
در موارد پیشرفته ممکن است تنها باعث کاهش نسبی علائم شود و نیاز به جراحی باز باقی بماند.
احتمال دارد بعد از چند سال، بیماری عود کند و درمان مجدد لازم باشد.
تفاوت دیسکوژل با سایر روش‌ها
بیماران معمولا می‌پرسند تفاوت دیسکوژل با جراحی یا لیزر چیست. در جدول زیر خلاصه‌ای از تفاوت‌ها را می‌بینید:
| روش درمانی | نوع مداخله | مدت بستری | میزان تهاجم | موارد کاربرد |
|---|---|---|---|---|
| دارو و فیزیوتراپی | غیرتهاجمی | ندارد | خیلی کم | موارد خفیف |
| تزریق دیسکوژل | کم‌تهاجمی (تزریق داخل دیسک) | سرپایی یا یک شب | کم | موارد خفیف تا متوسط |
| جراحی لیزری دیسک | کم‌تهاجمی | یک تا دو روز | متوسط | موارد متوسط |
| جراحی باز دیسک | تهاجمی | چند روز | زیاد | موارد شدید یا عارضه‌دار |
مراقبت‌های بعد از تزریق دیسکوژل
تجربه بالینی نشان می‌دهد رعایت نکات پس از تزریق اهمیت زیادی در موفقیت درمان دارد:
استراحت نسبی در چند روز اول و پرهیز از فعالیت سنگین.
انجام تمرینات سبک کششی به‌تدریج و زیر نظر پزشک یا فیزیوتراپیست.
اجتناب از نشستن طولانی‌مدت در هفته‌های اول.
پیگیری منظم با پزشک برای بررسی روند بهبودی.
نتیجه‌گیری
تزریق دیسکوژل کمر یک روش نوین، کم‌تهاجمی و موثر برای درمان بخشی از بیماران مبتلا به دیسک کمر است. این روش نه جایگزین کامل جراحی است و نه برای همه بیماران مناسب، اما می‌تواند برای گروهی از بیماران راه‌حل طلایی بین درمان دارویی و جراحی باز باشد.
به‌عنوان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، تاکید می‌کنم که انتخاب روش درمان باید پس از معاینه دقیق، بررسی MRI و در نظر گرفتن شرایط فردی بیمار انجام شود.
