✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

در این مطلب می خواهم درباره یکی از مشکلات مهمی که بسیاری از بیمارانم با آن مواجه می شوند صحبت کنم؛ تحلیل رفتن عضلات یا آتروفی عضلانی. این موضوع فقط مخصوص افراد بیمار یا مسن نیست، بلکه می تواند در هر سنی و در اثر شرایط مختلف رخ دهد. شناخت به موقع علائم و اقدام برای درمان می تواند جلوی پیشرفت این مشکل را بگیرد و کیفیت زندگی فرد را حفظ کند.
 

تحلیل رفتن عضلات چیست؟

آتروفی به معنی کوچک شدن یا کاهش حجم عضله است. وقتی فیبرهای عضلانی به هر دلیل تضعیف می شوند، بافت چربی یا بافت همبند جای آن را می گیرد و در نتیجه قدرت و توان حرکتی کاهش پیدا می کند. این موضوع ممکن است تدریجی یا ناگهانی اتفاق بیفتد.

علائم تحلیل رفتن عضلات

نشانه های آتروفی ممکن است بسته به علت متفاوت باشند، اما رایج ترین علائم عبارتند از:

• کاهش واضح حجم یک اندام نسبت به اندام مقابل

• ضعف در انجام کارهای روزمره مانند بلند شدن از صندلی یا بالا رفتن از پله

• احساس سنگینی یا خستگی زودرس در عضلات

• درد یا گرفتگی های مکرر عضلانی

• محدود شدن دامنه حرکت مفصل مربوطه

علل شایع آتروفی عضلات

دلایل تحلیل رفتن عضلات بسیار متنوع هستند. به طور کلی می توان آنها را در چند دسته تقسیم کرد:

1. بی حرکتی طولانی

وقتی عضله برای مدت طولانی استفاده نشود، حجم خود را از دست می دهد. برای مثال:

• بعد از گچ گرفتن یا بی حرکت شدن اندام

• استراحت طولانی در تخت به دلیل بیماری یا جراحی

• سبک زندگی کم تحرک

2. بیماری های عصبی

بیماری های مغز و اعصاب نقش زیادی در آتروفی دارند، زیرا ارتباط عصب و عضله مختل می شود. از جمله:

• دیسک های شدید گردن یا کمر که روی عصب فشار می آورند

• سکته مغزی

• بیماری های نورولوژیک مانند ام اس یا آسیب نخاعی

3. بیماری های عضلانی

برخی بیماری ها مستقیما خود عضله را درگیر می کنند و باعث تحلیل آن می شوند، مثل دیستروفی های عضلانی یا میوپاتی ها.

4. سوء تغذیه و مشکلات متابولیک

کمبود پروتئین، ویتامین D یا برخی مواد معدنی می تواند عضلات را ضعیف کند. همچنین بیماری هایی مثل پرکاری تیروئید یا دیابت در درازمدت تاثیر منفی دارند.

5. افزایش سن

با بالا رفتن سن، به طور طبیعی توده عضلانی کاهش می یابد. اگر فرد ورزش و تغذیه مناسب نداشته باشد، این روند سریع تر خواهد بود.

تشخیص آتروفی چگونه انجام می شود؟

پزشک برای تشخیص دقیق، از ترکیبی از معاینه بالینی و روش های پاراکلینیکی استفاده می کند. موارد زیر رایج هستند:

• معاینه و مقایسه حجم و قدرت عضلات

• آزمایش خون برای بررسی کمبودها یا بیماری های متابولیک

• نوار عصب و عضله (EMG) برای تشخیص بیماری های عصبی

• MRI یا CT در صورت شک به مشکلات ستون فقرات یا توده ها

روش های درمان تحلیل عضلات

درمان آتروفی وابسته به علت اصلی آن است. معمولا درمان شامل چند بخش اصلی است:

1. فیزیوتراپی و ورزش

اصلی ترین درمان تقویت تدریجی عضلات است. ورزش های مخصوص زیر نظر فیزیوتراپیست می تواند قدرت و حجم عضلات را برگرداند.

2. درمان علت زمینه ای

• اگر آتروفی به دلیل فشار دیسک روی عصب باشد، درمان دیسک (دارویی یا جراحی) ضروری است.

• در موارد کمبود تغذیه ای، اصلاح رژیم غذایی و مصرف مکمل ها لازم است.

• در بیماری های التهابی یا خودایمنی، داروهای خاص تجویز می شود.

3. تغذیه مناسب

رژیم سرشار از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی به ترمیم و رشد عضلات کمک می کند. مواد غذایی مانند گوشت بدون چربی، لبنیات، تخم مرغ، حبوبات و مغزها توصیه می شوند.

4. دارو و مکمل

در برخی موارد پزشک مکمل های ویتامین D، کراتین یا داروهای بهبود دهنده جریان خون و عصب را توصیه می کند. مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.

5. جراحی

اگر آتروفی ناشی از فشار مکانیکی روی عصب یا ضایعه در ستون فقرات باشد، گاهی نیاز به جراحی وجود دارد.

پیشگیری از تحلیل رفتن عضلات

پیشگیری همیشه ساده تر از درمان است. اقدامات زیر کمک زیادی می کند:

• فعالیت بدنی منظم و ورزش سبک متناسب با سن و شرایط فرد

• پرهیز از بی حرکتی طولانی و استفاده از حرکات کششی هنگام کار طولانی پشت میز

• حفظ وزن متعادل و رژیم غذایی سالم

• مراجعه به موقع به پزشک در صورت احساس ضعف یا کاهش حجم عضله

• توجه به سلامت ستون فقرات و درمان زودهنگام مشکلاتی مثل دیسک یا تنگی کانال نخاع

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر متوجه کاهش حجم یا ضعف غیرعادی در یک یا چند عضله شدید، به خصوص اگر همراه با درد، گزگز یا بی حسی باشد، مراجعه سریع به پزشک متخصص ضروری است. تاخیر در تشخیص و درمان می تواند منجر به آسیب دائمی شود.

جمع بندی

تحلیل رفتن عضلات یا آتروفی یک مشکل ساده و بی اهمیت نیست. این وضعیت می تواند نتیجه بی تحرکی یا نشانه یک بیماری جدی تر باشد. درمان زودهنگام با ورزش، فیزیوتراپی و اصلاح علت زمینه ای می تواند عضله را تا حد زیادی بازگرداند. به عنوان جراح مغز و اعصاب بارها دیده ام که بیماران با مراجعه به موقع توانسته اند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرند و زندگی عادی خود را ادامه دهند.