✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
سال هاست بیماران زیادی با دردهای کمر، بیرون زدگی یا پارگی دیسک کمر به من مراجعه می کنند. یکی از پرسش های رایجی که تقریبا هر روز از من می شنوم این است: «دکتر، آیا شنا یا رفتن به استخر برای دیسک کمر مفید است؟»
پاسخ من این است که در اغلب بیماران، شنا و تمرین های مناسب در آب می تواند نقش مهمی در بهبود درد، تقویت عضلات و کاهش فشار روی ستون فقرات داشته باشد. اما به شرط آن که اصولی انجام شود و متناسب با وضعیت هر فرد تنظیم گردد. در این مطلب می خواهم توضیح دهم که چرا استخر برای دیسک کمر مفید است، چه فوایدی دارد، چه نکاتی را باید رعایت کنید و چه کسانی باید با احتیاط بیشتری وارد آب شوند.
فشار آب و اثر آن بر ستون فقرات
آب ویژگی منحصر به فردی دارد که آن را برای بیماران دیسک کمر بسیار مناسب می کند. وقتی بدن در آب قرار می گیرد، وزن بدن کاهش می یابد و فشار وارد شده بر ستون فقرات کم می شود.
به طور معمول، ستون فقرات وظیفه دارد وزن بدن را تحمل کند. وقتی دیسک دچار آسیب یا بیرون زدگی شود، هر چه وزن بیشتری به ستون فقرات تحمیل شود، علائم بیمار بیشتر خواهد شد. اما در آب، به دلیل خاصیت شناوری، ستون فقرات فرصت استراحت پیدا می کند. این موضوع باعث می شود درد بیمار کمتر شود و فضای بیشتری برای ترمیم و کاهش التهاب ایجاد گردد.
تقویت عضلات بدون فشار زیاد
یکی از اصول درمان دیسک کمر تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و شکم است. این عضلات مانند یک کمربند طبیعی عمل می کنند و کمک می کنند فشار کمتری به دیسک ها وارد شود. مشکل اینجاست که بسیاری از ورزش های خشکی مانند وزنه برداری یا دویدن، فشار زیادی روی کمر می آورند و برای بیمار مناسب نیستند.
اما در آب شرایط متفاوت است. تمرین در آب امکان تقویت عضلات کمر، شکم و پاها را فراهم می کند بدون آن که وزن و فشار زیادی بر ستون فقرات وارد شود. به همین دلیل، استخر به بیماران اجازه می دهد تمرین های اصلاحی و توانبخشی را با امنیت بیشتری انجام دهند.
بهبود گردش خون و کاهش التهاب
آب گرم استخر می تواند به شل شدن عضلات و بهبود گردش خون کمک کند. افزایش جریان خون باعث می شود مواد غذایی و اکسیژن بیشتری به بافت های اطراف دیسک برسد. همین موضوع در کاهش التهاب و تسریع روند ترمیم نقش مهمی دارد. علاوه بر این، وقتی عضلات کمر در محیط آب گرم آرام می شوند، گرفتگی و اسپاسم عضلانی کمتر می شود و درد کاهش می یابد.
کاهش استرس و بهبود روحیه
بسیاری از بیماران دیسک کمر به دلیل دردهای مزمن دچار استرس و اضطراب می شوند. شنا و تمرین در آب علاوه بر فواید جسمی، تاثیر روانی مثبتی هم دارد. بودن در آب باعث آرامش ذهن، کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب می شود. این جنبه روانی هم به طور غیرمستقیم روند درمان را تسریع می کند.
چه نوع شنا یا حرکاتی برای دیسک کمر مناسب است؟
همه سبک های شنا برای بیماران دیسک کمر مناسب نیستند. برخی از حرکات ممکن است فشار زیادی به کمر وارد کنند و باعث تشدید درد شوند. بنابراین لازم است نوع حرکت و شدت تمرین تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انتخاب شود.
حرکات و شناهای توصیه شده:
شنا به پشت (Backstroke): این سبک فشار کمتری بر کمر وارد می کند و مناسب ترین روش برای بیماران است.
راه رفتن در آب: راه رفتن آهسته یا سریع در قسمت کم عمق استخر بدون وارد شدن فشار زیاد به ستون فقرات به تقویت عضلات کمک می کند.
حرکات کششی در آب: کشش ملایم پاها و دست ها در محیط آب، انعطاف پذیری ستون فقرات را افزایش می دهد.
حرکاتی که بهتر است پرهیز کنید:
شنا قورباغه: به دلیل حرکات خم شدن کمر ممکن است درد را بیشتر کند.
شنا پروانه: به دلیل فشار زیاد و حرکات سریع، برای بیماران دیسک کمر مناسب نیست.
نکات مهم قبل از رفتن به استخر
بسیاری از بیماران بدون مشورت با پزشک، خودسرانه وارد استخر می شوند. این کار می تواند خطرناک باشد. اگر شما هم دیسک کمر دارید، به نکات زیر توجه کنید:
با پزشک مشورت کنید: شدت بیرون زدگی یا نوع دیسک در همه بیماران یکسان نیست. برخی نیاز به استراحت بیشتر دارند و برخی می توانند زودتر تمرین در آب را شروع کنند.
گرم کردن قبل از ورود به آب: حتی در محیط استخر هم بدن باید قبل از تمرین کمی گرم شود. حرکات کششی سبک در خشکی توصیه می شود.
مدت زمان تمرین: تمرین بیش از حد در آب هم می تواند خسته کننده باشد. در ابتدا 15 تا 20 دقیقه کافی است و به تدریج می توان زمان را افزایش داد.
دمای آب: آب ولرم یا کمی گرم برای بیماران دیسک کمر مناسب تر است. آب خیلی سرد ممکن است باعث اسپاسم عضلات شود.
حرکات آرام: از حرکات سریع و ناگهانی پرهیز کنید. تمرین باید آرام، کنترل شده و بدون فشار زیاد باشد.
چه کسانی باید در استفاده از استخر احتیاط کنند؟
گرچه استخر برای بیشتر بیماران مفید است، اما برخی افراد باید با احتیاط بیشتری از آن استفاده کنند:
بیمارانی که دیسک آن ها در مرحله حاد است و درد شدید دارند.
افرادی که ضعف شدید عضلانی یا بی حسی قابل توجه در پاها دارند.
کسانی که جراحی اخیر ستون فقرات انجام داده اند و هنوز دوره نقاهت را کامل نکرده اند.
در این شرایط، لازم است قبل از ورود به آب حتما با جراح یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
تجربه من در درمان بیماران دیسک کمر با کمک استخر
به عنوان جراحی که سال ها بیماران دیسک کمر را درمان کرده ام، تجربه شخصی من نشان می دهد که ورزش در آب به بسیاری از بیماران کمک کرده است تا دردشان کاهش یابد و کیفیت زندگی بهتری پیدا کنند. حتی بیمارانی که سال ها از کمردرد رنج می بردند، پس از چند ماه تمرین منظم در آب، توانسته اند دوباره فعالیت های روزانه خود را بدون محدودیت انجام دهند.
اما همیشه تاکید می کنم که این روش باید بخشی از یک برنامه درمانی جامع باشد. درمان دیسک کمر معمولا شامل دارو، فیزیوتراپی، تغییر سبک زندگی و در برخی موارد جراحی است. استخر و ورزش در آب می تواند مکملی بسیار موثر در این مسیر باشد.
جمع بندی
استخر و تمرین در آب یکی از بهترین روش های کمکی برای بیماران مبتلا به دیسک کمر است. کاهش فشار روی ستون فقرات، تقویت عضلات، بهبود گردش خون، کاهش التهاب و ایجاد آرامش روانی از مهم ترین فواید آن هستند. با این حال، نوع تمرین و مدت زمان حضور در آب باید متناسب با شرایط هر فرد و تحت نظر پزشک انتخاب شود.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار دیسک کمر هستید، توصیه می کنم این روش را در کنار سایر درمان ها در نظر بگیرید. اما هیچ وقت فراموش نکنید که بدن هر فرد متفاوت است و آنچه برای یک بیمار مفید بوده، ممکن است برای دیگری مناسب نباشد. مشورت با پزشک متخصص می تواند بهترین راهنمای شما در این مسیر باشد.
