✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
به عنوان یک جراح مغز و اعصاب که سال‌ها بیماران مبتلا به دیسک کمر را درمان کرده‌ام، بارها این سوال را شنیده‌ام که: «آقای دکتر، برای دیسک کمر بهتر است روی زمین بخوابیم یا تخت؟».
این پرسش ساده، در واقع بخش مهمی از مراقبت‌های روزانه بیماران دیسکی را شامل می‌شود. چون نحوه خوابیدن و محل خواب می‌تواند به طور مستقیم بر شدت درد، کیفیت خواب و حتی روند بهبود بیمار تاثیر بگذارد. در این مطلب تلاش می‌کنم بدون زیاده‌گویی، کامل و روشن توضیح بدهم که بهترین انتخاب برای شما چیست.
اهمیت سطح خواب در سلامت ستون فقرات
ستون فقرات انسان ساختاری ظریف و در عین حال بسیار مهم است. دیسک‌های بین مهره‌ای مانند کمک‌فنر عمل می‌کنند و فشارهای وارد شده به بدن را جذب می‌کنند. وقتی دیسک دچار بیرون‌زدگی یا پارگی شود، کوچک‌ترین عامل مثل نشستن طولانی، بلند کردن اجسام یا حتی نوع خوابیدن می‌تواند علائم را تشدید کند.
بنابراین سطحی که روی آن می‌خوابید باید شرایطی فراهم کند که ستون فقرات در وضعیت طبیعی خود قرار گیرد، یعنی نه خیلی خم شود و نه بیش از حد صاف بماند.
خوابیدن روی زمین؛ مزایا و معایب
بسیاری از بیماران تصور می‌کنند که خوابیدن روی زمین بهترین روش برای دیسک کمر است. دلیلش هم باور قدیمی است که سطح سخت باعث صاف شدن کمر می‌شود.
مزایا:
سطح زمین معمولا سفت‌تر است و همین سفتی ممکن است برای برخی افراد، به خصوص کسانی که گودی کمر زیادی دارند، احساس پایداری ایجاد کند.
در برخی موارد دردهای عضلانی یا اسپاسم‌ها با خوابیدن روی سطح سفت کمی کاهش می‌یابد.
معایب:
زمین بیش از حد سفت است و این سفتی می‌تواند فشار مستقیم به مهره‌ها وارد کند.
روی زمین گردش خون در نقاطی مثل باسن و شانه مختل می‌شود و بی‌حسی و کرختی ایجاد می‌کند.
برخاستن از روی زمین برای بیماران دیسکی سخت‌تر است و همین حرکت می‌تواند فشار بیشتری به کمر بیاورد.
در مجموع خوابیدن روی زمین برای همه بیماران دیسکی مناسب نیست و در برخی موارد حتی می‌تواند علائم را بدتر کند.
خوابیدن روی تخت؛ مزایا و معایب
انتخاب تخت مناسب می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به شکل چشمگیری بهبود دهد.
مزایا:
با تخت استاندارد و تشک مناسب، ستون فقرات در راستای طبیعی قرار می‌گیرد.
برخاستن از تخت راحت‌تر است و فشار ناگهانی به کمر وارد نمی‌شود.
امکان استفاده از بالش‌های طبی یا پوزیشن‌های کمکی بهتر فراهم می‌شود.
معایب:
اگر تشک بیش از حد نرم یا بیش از حد سفت باشد، نه تنها کمکی نمی‌کند بلکه درد را تشدید می‌کند.
برخی تخت‌ها به مرور زمان گود می‌شوند و این حالت برای بیماران دیسکی مضر است.
ویژگی‌های تشک مناسب برای بیماران دیسکی
انتخاب تشک از خوابیدن روی زمین یا تخت مهم‌تر است. بر اساس تجربه بالینی و مطالعات علمی، بهترین تشک برای بیماران دیسکی باید:
سفتی متوسط داشته باشد (نه خیلی نرم که بدن در آن فرو برود و نه خیلی سفت که فشار مستقیم وارد کند).
قابلیت توزیع فشار داشته باشد تا وزن بدن به صورت یکنواخت پخش شود.
حمایت‌کننده گودی کمر باشد.
کیفیت و ماندگاری بالا داشته باشد تا در طول زمان تغییر شکل ندهد.
بهترین وضعیت خواب برای دیسک کمر
علاوه بر انتخاب سطح خواب، وضعیت بدن در هنگام خواب هم اهمیت دارد:
بهترین حالت: خوابیدن به پهلو با قرار دادن بالش بین زانوها. این حالت فشار روی دیسک‌ها را کاهش می‌دهد.
خوابیدن به پشت: در این حالت بهتر است بالشی کوچک زیر زانوها قرار گیرد تا گودی کمر پر شود.
خوابیدن روی شکم: معمولا توصیه نمی‌شود چون فشار زیادی به کمر وارد می‌کند.
تجربه بالینی من به عنوان جراح
در طول سال‌ها درمان بیماران دیسکی، متوجه شده‌ام که پاسخ یکسانی برای همه وجود ندارد. برخی بیماران با خوابیدن روی سطح کمی سفت‌تر احساس بهتری دارند، در حالی که گروهی دیگر تنها با تشک‌های ارتوپدیک متوسط راحت می‌خوابند.
اما آنچه مشترک است این است که هیچ‌کدام از بیماران با خوابیدن روی زمین سیمانی یا تشک بیش از حد نرم بهبود پیدا نکرده‌اند. بهترین نتیجه زمانی به دست آمده که سطح خواب، هم حمایت کافی از ستون فقرات داشته و هم راحتی نسبی را فراهم کرده است.
جمع‌بندی
برای دیسک کمر، انتخاب بین خوابیدن روی زمین یا تخت وابسته به شرایط فرد است، اما در اغلب موارد تخت با تشک استاندارد و سفتی متوسط بهترین گزینه است. خوابیدن روی زمین به دلیل فشار مستقیم و سختی بیش از حد معمولا توصیه نمی‌شود.
نکته مهم این است که هر فرد باید به وضعیت بدن خود توجه کند و سطح خوابی را انتخاب کند که هم درد را کاهش دهد و هم امکان برخاستن راحت از بستر را فراهم کند.
توصیه نهایی پزشک
اگر دچار دیسک کمر هستید:
تشک خود را بررسی کنید. اگر بیش از حد نرم یا سفت است آن را عوض کنید.
از بالش‌های کمکی برای اصلاح وضعیت خواب استفاده کنید.
در صورت تداوم درد یا بی‌خوابی، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
به خاطر داشته باشید: کیفیت خواب بخش جدانشدنی از روند درمان دیسک کمر است.
