✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

یکی از سوالات پرتکراری که بیماران از من می‌پرسند این است که «چرا درد دیسک کمر گاهی به پاها می‌زند و به کدام پا می‌رسد؟»
این سوال بسیار مهم است، چون محل درد در پا می‌تواند سرنخی مهم درباره محل و شدت آسیب دیسک به ما بدهد. در این مطلب به زبان ساده اما علمی توضیح می‌دهم که علت این درد چیست، چگونه تشخیص داده می‌شود و چه اقداماتی باید انجام دهید.

چرا درد دیسک کمر به پا می‌زند؟

بین مهره‌های ستون فقرات، دیسک‌هایی قرار دارند که مانند بالشتک ضربه‌گیر عمل می‌کنند. زمانی که این دیسک‌ها دچار بیرون‌زدگی یا پارگی شوند، می‌توانند به ریشه‌های عصبی فشار بیاورند. این اعصاب از نخاع جدا شده و به سمت پاها می‌روند. به همین دلیل، فشار روی هر عصب خاص، می‌تواند باعث درد، بی‌حسی یا گزگز در مسیر همان عصب شود. این پدیده را در اصطلاح پزشکی «رادیکولوپاتی» می‌نامیم.

مسیر اعصاب و ارتباط آن با درد پا

ستون فقرات کمری شامل پنج مهره اصلی (L1 تا L5) و استخوان خاجی (S1) است. هر کدام از این مهره‌ها به یک جفت ریشه عصبی متصل هستند که به نواحی مشخصی از پا می‌روند.
وقتی دیسک بین دو مهره آسیب ببیند، بسته به محل درگیری، درد به مسیر عصب مربوطه می‌زند.

ارتباط محل آسیب دیسک و محل درد پا

تجربه بالینی من

در طول سال‌ها درمان بیماران دیسک کمر، دیده‌ام که برخی بیماران می‌گویند دردشان «فقط در کمر» است، اما با معاینه دقیق متوجه می‌شویم که فشار عصبی در حال پیشرفت است و هنوز به پا نرسیده.
در مقابل، بیمارانی هم بوده‌اند که به دلیل بی‌توجهی به درد پا، آسیب عصبی دائمی پیدا کرده‌اند، چون فکر کرده‌اند درد گذراست.
این تجربه‌ها نشان می‌دهد که درک محل انتشار درد می‌تواند به تشخیص سریع و پیشگیری از عوارض کمک کند.

چرا گاهی فقط یک پا درد می‌گیرد؟

در بیشتر موارد، بیرون‌زدگی دیسک به یک سمت کانال نخاعی فشار می‌آورد. بنابراین، فقط عصب همان سمت تحریک می‌شود و درد به همان پا می‌زند. البته در موارد شدیدتر، اگر فشار دوطرفه باشد، ممکن است هر دو پا درگیر شوند.

علائم همراه با درد پا

درد پا ناشی از دیسک کمر معمولاً با علائم دیگری همراه است:

• گزگز یا بی‌حسی در مسیر عصب

• ضعف عضلانی در پا یا انگشتان

• تشدید درد با نشستن طولانی، خم شدن یا سرفه

• کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات

روش‌های تشخیص

برای تشخیص دقیق محل و شدت آسیب، علاوه بر معاینه فیزیکی و بررسی مسیر درد، از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنیم:

• MRI: بهترین روش برای دیدن محل بیرون‌زدگی دیسک و میزان فشار بر عصب

• الکترومیوگرافی (EMG): برای ارزیابی عملکرد عصب و شدت آسیب

• عکس ساده ستون فقرات: برای بررسی وضعیت کلی استخوان‌ها

درمان درد دیسک کمر که به پا می‌زند

بسته به شدت علائم و نتایج بررسی‌ها، درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. درمان‌های غیر جراحی

• استراحت نسبی و پرهیز از حرکات سنگین

• داروهای ضد التهاب و مسکن

• فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی ملایم

• تزریق‌های تخصصی برای کاهش التهاب اطراف عصب

2. جراحی

وقتی ضعف عضله، بی‌اختیاری ادرار یا درد شدید و مداوم وجود دارد، جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب ضروری است. تجربه من نشان داده است که در این موارد، مداخله به موقع شانس بهبودی کامل را افزایش می‌دهد.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کنید؟

• درد پا همراه با ضعف ناگهانی عضله

• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع

• بی‌حسی گسترده در ناحیه بین پاها یا کف پا

• درد شدید و غیرقابل تحمل که با استراحت هم بهتر نمی‌شود

پیشگیری از تشدید درد

• حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار بر ستون فقرات

• رعایت اصول صحیح نشستن و بلند کردن اجسام

• انجام ورزش‌های مناسب برای تقویت عضلات کمر و شکم

• پرهیز از نشستن طولانی بدون استراحت

جمع‌بندی

درد دیسک کمر که به پا می‌زند، یک علامت مهم است که نشان می‌دهد عصب تحت فشار قرار گرفته است. محل درد در پا می‌تواند به پزشک کمک کند تا محل آسیب را تشخیص دهد و درمان مناسب را انتخاب کند.
بی‌توجهی به این علامت ممکن است باعث آسیب دائمی عصب شود. بنابراین، اگر چنین دردی دارید، بررسی دقیق توسط متخصص ستون فقرات را به تعویق نیندازید.