✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
پاسخ کوتاه و دقیق این است: بله، اما نه همیشه و نه در همه موارد.
در این مطلب به زبان ساده برای شما توضیح می‌دهم که چرا این اتفاق می‌افتد، چه علائمی باید جدی گرفته شود، و چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک دارید.
دیسک کمر چیست و چه زمانی مشکل‌ساز می‌شود؟
بین مهره‌های ستون فقرات دیسک‌هایی وجود دارند که نقش ضربه‌گیر دارند. این دیسک‌ها از یک لایه بیرونی (فیبری) و یک بخش داخلی ژله‌ای تشکیل شده‌اند. وقتی به دلیل فشار زیاد، فرسایش یا آسیب‌دیدگی، این بخش ژله‌ای به بیرون نشت کند، به آن "فتق دیسک کمر" یا "دیسک بیرون‌زده" می‌گوییم.
اگر این دیسک بیرون‌زده به ریشه‌های عصبی اطراف خود فشار بیاورد، ممکن است باعث ایجاد علائمی مثل درد، بی‌حسی یا گزگز در پاها شود.
بی‌حسی پا چگونه با دیسک کمر ارتباط دارد؟
در ناحیه کمر، رشته‌های عصبی‌ای وجود دارند که به سمت پاها می‌روند. این عصب‌ها از سوراخ‌های بین مهره‌ای عبور می‌کنند. اگر دیسک بیرون‌زده به یکی از این عصب‌ها فشار بیاورد، پیام‌های عصبی به درستی منتقل نمی‌شوند و فرد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
بی‌حسی در یک پا یا هر دو پا
گزگز یا مورمور شدن پاها
ضعف عضلانی
کاهش حس در بخشی از پا
درد تیرکشنده از کمر به باسن و تا پشت ران یا ساق (معروف به درد سیاتیکی)
بی‌حسی زمانی اتفاق می‌افتد که انتقال حس از پوست پا به مغز دچار اختلال شود.
محل بی‌حسی بستگی به محل درگیری دیسک دارد
بسته به اینکه کدام دیسک آسیب دیده باشد، محل بی‌حسی متفاوت خواهد بود. مثلاً:
| دیسک آسیب دیده | ناحیه احتمالی بی‌حسی |
|---|---|
| L4-L5 | پشت ران تا روی پا |
| L5-S1 | پاشنه و کف پا |
| L3-L4 | جلوی ران |
بنابراین محل درد یا بی‌حسی می‌تواند راهنمای خوبی برای تشخیص محل فتق دیسک باشد.
آیا هر کسی با دیسک کمر دچار بی‌حسی پا می‌شود؟
خیر. بسیاری از افراد ممکن است دیسک خفیف یا متوسط داشته باشند و هیچ‌گونه بی‌حسی یا درد خاصی در پاها احساس نکنند. این موضوع بستگی دارد به:
شدت بیرون‌زدگی دیسک
محل دقیق فشار روی عصب
مدت زمان تحت فشار بودن عصب
آمادگی بدن و وضعیت عضلات اطراف ستون فقرات
در برخی موارد، بدن با ایجاد التهاب در اطراف دیسک، واکنش نشان می‌دهد که همین التهاب می‌تواند باعث تحریک عصب و ایجاد بی‌حسی شود.
چه زمانی بی‌حسی پا نگران‌کننده است؟
اگر بی‌حسی پا ناگهانی، شدید یا همراه با علائم دیگر مانند ضعف در حرکت، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، یا بی‌حسی در ناحیه بین پاها (ناحیه زینی) باشد، ممکن است نشان‌دهنده یک وضعیت اورژانسی به نام "سندرم دم‌اسبی (Cauda Equina Syndrome)" باشد که نیاز به مداخله فوری دارد.
حتی در مواردی که علائم خفیف‌تر هستند ولی ادامه‌دار شده‌اند، توصیه می‌شود حتماً بررسی تخصصی انجام شود. فشار طولانی‌مدت بر روی عصب می‌تواند آسیب دائمی وارد کند.
آیا بی‌حسی پا قابل برگشت است؟
در بسیاری از موارد، اگر عصب خیلی آسیب ندیده باشد، با کاهش فشار روی عصب (مثلاً از طریق فیزیوتراپی، دارودرمانی، یا در برخی موارد جراحی)، حس پا بازمی‌گردد. اما اگر آسیب عصبی شدید و طولانی‌مدت باشد، احتمال برگشت حس به طور کامل کمتر خواهد بود.
درمان دیسک کمر و بی‌حسی پا
درمان به شدت علائم و میزان فشار روی عصب بستگی دارد. برخی گزینه‌ها شامل موارد زیر هستند:
استراحت و اصلاح فعالیت‌ها
گاهی با چند روز استراحت نسبی و اجتناب از حرکات آسیب‌زننده، علائم بهبود پیدا می‌کند.دارودرمانی
داروهای ضدالتهاب، شل‌کننده عضلات و مسکن‌ها می‌توانند در کنترل درد و التهاب موثر باشند.فیزیوتراپی
تمرین‌های تخصصی برای تقویت عضلات کمر و کاهش فشار روی دیسک به کار می‌روند.تزریق اپیدورال
در مواردی که درد شدید است، تزریق دارو در اطراف عصب می‌تواند باعث کاهش التهاب و تسکین علائم شود.جراحی
اگر بی‌حسی شدید و مداوم باشد، یا علائم پیشرونده مثل ضعف عضلات و اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع وجود داشته باشد، جراحی ممکن است ضروری باشد. جراحی معمولاً با هدف برداشتن فشار از روی عصب انجام می‌شود.
تجربه من به عنوان جراح مغز و اعصاب
در طی سال‌ها فعالیت تخصصی در زمینه درمان بیماران مبتلا به دیسک کمر، بارها مشاهده کرده‌ام که مراجعه زودهنگام به پزشک، تشخیص درست و شروع درمان مناسب، نقش کلیدی در جلوگیری از آسیب دائمی عصب و بازگشت حس در پا داشته است.
بسیاری از بیماران پس از درمان غیرجراحی یا جراحی بهبود قابل توجهی پیدا کرده‌اند و کیفیت زندگی آن‌ها به حالت عادی برگشته است.
جمع‌بندی نهایی
دیسک کمر می‌تواند باعث بی‌حسی پا شود، اما همیشه اینطور نیست.
اگر بی‌حسی پا دارید، به‌خصوص اگر همراه با درد، ضعف یا علائم نگران‌کننده دیگر باشد، حتماً برای بررسی دقیق به پزشک متخصص مراجعه کنید.
تشخیص دقیق، درمان به‌موقع و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌تواند از آسیب دائمی عصب جلوگیری کند و بهبودی کامل را برای شما ممکن سازد.
