✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
یکی از عوامل مهم در تشدید علائم دیسک کمر، وجود التهاب در بافت های اطراف ستون فقرات است. این التهاب می تواند به اعصاب فشار وارد کند و باعث افزایش درد، گزگز، تیر کشیدن پا یا احساس بی حسی شود. چیزی که کمتر به آن توجه می شود، نقش تغذیه در تقویت یا کاهش این التهاب است.
در این مقاله می خواهم به عنوان پزشکی که سال ها با بیماران مبتلا به دیسک کمر سروکار داشته، به زبان ساده و دقیق توضیح دهم کدام غذاها باعث افزایش التهاب می شوند و چه تغذیه ای برای کاهش درد و بهبود روند درمان مفید است.
چرا التهاب برای دیسک کمر خطرناک است؟
وقتی دیسک بین مهره ای دچار بیرون زدگی یا پارگی می شود، بافت های اطراف آن (شامل رباط ها، عضلات و اعصاب) ملتهب می شوند. این التهاب منجر به درد و گرفتگی عضلانی می شود و اگر ادامه دار باشد، می تواند روند بهبود را کند کند یا حتی باعث مزمن شدن علائم شود.
یکی از راه های موثر برای کنترل التهاب، تغذیه مناسب است.
غذاهایی که التهاب را تشدید می کنند
در ادامه به مهم ترین گروه های غذایی که باعث افزایش التهاب در بدن می شوند اشاره می کنم. مصرف زیاد یا مداوم این خوراکی ها برای بیماران مبتلا به دیسک کمر مناسب نیست.
۱. قند و شیرینی های صنعتی
قند سفید، شکر قهوه ای، شیرینی
۲. غذاهای سرخ کردنی و روغن های صنعتی
سیب زمینی سرخ کرده، فلافل، سمبوسه، مرغ سوخاری و چیپس از جمله غذاهایی هستند که با روغن های صنعتی چند بار مصرف سرخ می شوند.
این غذاها دارای اسیدهای چرب ترانس و امگا ۶ زیاد هستند که تعادل بدن را به سمت التهاب می برند.
۳. گوشت های فرآوری شده
سوسیس، کالباس، همبرگر صنعتی، گوشت های دودی یا نمک سود شده (مثل ژامبون و بیکن) از منابع اصلی ترکیبات شیمیایی محرک التهاب هستند.
حاوی نیتریت، نیترات و ترکیبات گوگردی هستند که پاسخ های التهابی را فعال می کنند.
۴. آرد سفید و نان های صنعتی
محصولاتی مانند نان لواش صنعتی، نان تست سفید، پاستاهای غیرسبوس دار و برنج سفید همگی شاخص گلیسمی بالا دارند.
قند خون را ناگهانی بالا می برند و بدن را وارد وضعیت التهابی مزمن می کنند.
۵. نوشیدنی های قندی
نوشابه، ماءالشعیر صنعتی، آبمیوه های بسته بندی و نوشیدنی های انرژی زا از بدترین منابع قند هستند.
نه تنها قند بالایی دارند، بلکه فاقد فیبر و آنتی اکسیدان مفید هستند.
۶. چربی های ترانس و مارگارین
برخی شیرینی ها، کیک های آماده و غذاهای فست فودی حاوی چربی های ترانس هستند.
چربی ترانس از مهم ترین عوامل افزایش التهاب سیستمیک است.
غذاهای ضد التهاب مفید برای دیسک کمر
در مقابل، برخی مواد غذایی با خواص ضد التهابی می توانند به کاهش درد، بهبود تحرک و تسریع روند بهبود کمک کنند.
۱. ماهی های چرب
ماهی سالمون، ساردین، قزل آلا و ماهی تن سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.
امگا ۳ التهاب را در سطح سلولی کاهش می دهد.
۲. سبزیجات برگ سبز
اسفناج، کلم بروکلی، کاهو، ریحان و گشنیز منابع عالی آنتی اکسیدان هستند.
آنتی اکسیدان ها از بافت ها در برابر آسیب های التهابی محافظت می کنند.
۳. زردچوبه و زنجبیل
این دو ادویه قوی در طب سنتی ایران و هند سابقه طولانی دارند.
دارای ترکیبات فعال (کورکومین و جینجرول) با خاصیت ضد التهاب طبیعی.
۴. میوه های رنگی
تمشک، انار، زغال اخته، آلبالو، پرتقال و کیوی سرشار از فلاونوئید و ویتامین C هستند.
به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک می کنند.
۵. روغن زیتون بکر
منبع غنی چربی های مفید و پلی فنول هاست.
به کاهش التهاب مفاصل و دیسک کمک می کند.
۶. غلات کامل
جو دوسر، نان سبوس دار، برنج قهوه ای و کینوا از منابع خوب فیبر هستند.
فیبر به کاهش التهاب دستگاه گوارش و بهبود عملکرد متابولیسم کمک می کند.
برنامه تغذیه پیشنهادی برای کاهش التهاب
صبحانه:
نان سبوس دار + پنیر کم نمک + گردو
یا جو دوسر با شیر کم چرب و میوه تازه
میان وعده:
یک عدد سیب یا خیار + بادام خام
ناهار:
برنج قهوه ای + ماهی گریل شده + سبزی پخته
یا خوراک عدس با روغن زیتون
عصرانه:
دمنوش زنجبیل یا زردچوبه
چند عدد خرما یا برگه زردآلو
شام:
سوپ جو و سبزیجات
یا املت با اسفناج و قارچ
آیا مصرف لبنیات التهاب را تشدید می کند؟
در برخی افراد حساس به لاکتوز، مصرف شیر یا ماست ممکن است نفخ و التهاب ایجاد کند. اما لبنیات کم چرب و بدون لاکتوز معمولاً مشکلی ایجاد نمی کنند و حتی منبع خوب کلسیم هستند.
آیا روزه گرفتن برای دیسک کمر مفید است؟
در صورتی که همراه با تغذیه ضد التهاب باشد، روزه های متناوب می توانند به کاهش التهاب کمک کنند. اما در بیماران با درد حاد، باید با مشورت پزشک انجام شود.
آیا خوردن گوشت قرمز ضرر دارد؟
مصرف زیاد گوشت قرمز چرب می تواند التهاب را افزایش دهد. مصرف به اندازه (مثلاً ۱ تا ۲ بار در هفته) همراه با سبزیجات مشکلی ندارد.
جمع بندی
اگر به دیسک کمر مبتلا هستید یا از کمردردهای مزمن رنج می برید، تغذیه شما نقشی اساسی در کنترل التهاب و کاهش علائم ایفا می کند. اجتناب از غذاهای التهاب زا مثل قند، غذاهای فرآوری شده و چربی های ناسالم، و جایگزینی آن ها با مواد طبیعی، سالم و ضد التهاب می تواند تفاوت قابل توجهی در کیفیت زندگی شما ایجاد کند.
در کلینیک دکتر محمد مهدی سلیمانی، رویکرد ما در درمان دیسک کمر فقط محدود به دارو یا جراحی نیست، بلکه اصلاح سبک زندگی و تغذیه را هم جدی می گیریم.
