✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
اگر دچار کمردرد شدید، احتمالاً اصطلاحاتی مانند «دیسک کمر» یا «سیاتیک» را شنیده‌اید. بسیاری از بیماران تصور می‌کنند این دو مشکل یکی هستند، اما در واقع تفاوت‌هایی اساسی بین آن ها وجود دارد. در این مقاله، با زبانی ساده و دقیق، تفاوت دیسک کمر و سیاتیک را توضیح می‌دهم تا بتوانید با شناخت بهتر از مشکل خود، تصمیم درستی برای درمان بگیرید.
دیسک کمر چیست؟
دیسک های کمر در واقع بالشتک هایی هستند که بین مهره های ستون فقرات قرار دارند. هر دیسک از یک بخش ژله ای در مرکز (نوکلئوس) و یک بخش فیبری در اطراف (آنولوس) تشکیل شده است.
بیرون زدگی یا پارگی دیسک
وقتی فشار زیادی به کمر وارد شود یا دیسک بر اثر افزایش سن تحلیل برود، ممکن است بخش ژله ای از پوشش خود خارج شود. به این وضعیت «فتق دیسک» یا «پارگی دیسک» گفته می‌شود. این بیرون زدگی می‌تواند به اعصاب اطراف فشار بیاورد و باعث درد شود.
سیاتیک چیست؟
سیاتیک نام یک عصب است – بلندترین عصب بدن – که از پایین ستون فقرات شروع می‌شود و به سمت پاها می‌رود. اگر این عصب تحت فشار یا التهاب قرار گیرد، فرد دچار علائم خاصی می‌شود که به آن درد سیاتیکی یا سندرم سیاتیک می‌گویند.
نکته مهم: سیاتیک نام بیماری نیست، بلکه نام علائمی است که ناشی از فشار بر عصب سیاتیک هستند. یکی از شایع ترین دلایل بروز سیاتیک، فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر است.
تفاوت اصلی بین دیسک کمر و سیاتیک
| مورد مقایسه | دیسک کمر | سیاتیک |
|---|---|---|
| تعریف | آسیب یا بیرون زدگی یکی از دیسک های کمری | مجموعه علائمی ناشی از فشار روی عصب سیاتیک |
| علت اصلی | پارگی یا فرسودگی دیسک | فشار روی ریشه های عصب سیاتیک (معمولاً به دلیل دیسک) |
| محل درد | کمر و گاهی باسن | از کمر تا پشت ران، ساق و حتی انگشتان پا |
| نوع درد | موضعی یا تیرکشنده | تیرکشنده، سوزشی یا بی حسی در پاها |
| روش تشخیص | MRI یا نوار عصب | معاینه بالینی، MRI و تست نوار عصب |
| درمان اولیه | استراحت، فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب | مشابه دیسک؛ گاهی نیاز به بلوک عصبی یا جراحی |
چگونه بفهمیم مشکل ما دیسک کمر است یا سیاتیک؟
از تجربه ی من به عنوان جراح مغز و اعصاب، ترکیب شرح حال دقیق، معاینه بالینی و در صورت لزوم تصویربرداری MRI بهترین راه برای تشخیص قطعی است. اما چند علامت می‌تواند به شما کمک کند تا حدس اولیه ای بزنید:
اگر درد فقط در ناحیه کمر باشد، احتمال دیسک بیشتر است.
اگر درد از کمر به ران و ساق و پا تیر می‌کشد، احتمال سیاتیک زیاد است.
اگر در راه رفتن مشکل دارید یا پاهایتان بی حس یا ضعیف شده اند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
آیا ممکن است هر دو را همزمان داشته باشم؟
بله. در بسیاری از بیماران، فتق دیسک باعث فشار بر عصب سیاتیک می‌شود. بنابراین ممکن است شما هم دیسک داشته باشید، هم علائم سیاتیک را تجربه کنید. در واقع، سیاتیک معمولاً نشانه ای از آسیب دیسک است.
درمان دیسک کمر و سیاتیک چه تفاوتی دارد؟
درمان دیسک کمر
استراحت نسبی در مراحل حاد
داروهای ضد التهاب و شل کننده عضلانی
فیزیوتراپی و تمرینات تخصصی
تزریق دارو به اطراف ریشه عصبی (بلوک عصبی)
جراحی میکروسکوپیک در موارد پیشرفته یا مقاوم به درمان
درمان سیاتیک
از آن جایی که سیاتیک معمولاً ناشی از دیسک است، درمان آن نیز مشابه درمان دیسک کمر است. در مواردی که علت سیاتیک چیز دیگری مانند تنگی کانال نخاع یا تومور باشد، درمان بسته به آن علت متفاوت خواهد بود.
چه زمانی باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم؟
در موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
درد شدید و مداوم بیش از چند هفته
ضعف یا بی حسی در پا
اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع (علائم اورژانسی)
ناتوانی در راه رفتن یا نشستن طبیعی
جمع بندی
دیسک کمر یک آسیب ساختاری به دیسک بین مهره هاست، در حالی که سیاتیک یک الگوی درد و علائم عصبی است که ناشی از فشار بر عصب سیاتیک می‌باشد. این دو مشکل به هم مرتبط اند، اما یکسان نیستند. برای تشخیص صحیح و انتخاب درمان مناسب، مشاوره با یک متخصص مغز و اعصاب ضروری است.
