✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
خیلی از ما عادت داریم وقتی گردن یا کمرمان خسته یا خشک می شود، آن را به طرفین حرکت بدهیم تا صدای تق تق یا همان قولنج شنیده شود. بعضی ها احساس می کنند این کار باعث سبکی و آرامش می شود، اما بعضی دیگر نگرانند که مبادا این صداها نشانه بیماری یا حتی عامل آسیب به ستون فقرات باشد. در مطب من بارها بیماران همین سوال را مطرح کرده اند: «آقای دکتر، شکستن قولنج ستون فقرات ضرر دارد یا نه؟»
در این مطلب می خواهم به زبان ساده اما علمی برای شما توضیح بدهم که علت شنیدن صدای قولنج چیست، چه زمانی می تواند خطرناک باشد و چه روش هایی برای رفع خشکی و گرفتگی ستون فقرات ایمن تر و موثرتر هستند.
قولنج ستون فقرات چیست؟
وقتی مفصل های کوچک بین مهره های ستون فقرات حرکت می کنند، گاهی صدایی شبیه کلیک یا تق تق شنیده می شود. این صدا به دلیل آزاد شدن گازهای حل شده در مایع مفصلی است. این گازها معمولا دی اکسید کربن هستند و با تغییر فشار داخل مفصل، به صورت حباب آزاد می شوند. این فرآیند در پزشکی به نام "کاویتاسیون" شناخته می شود. بنابراین شنیدن صدا به تنهایی نشانه بیماری یا مشکل خاصی نیست. بسیاری از مردم هنگام حرکت دست، پا یا گردن چنین صدایی را تجربه می کنند.
چرا افراد قولنج کمر یا گردن خود را می شکنند؟
احساس خشکی یا گرفتگی در مهره ها
ایجاد حس آرامش یا سبکی پس از شنیدن صدا
کاهش موقت درد یا فشار
عادت رفتاری و روانی (مشابه جویدن ناخن)
باید توجه داشت که این حس آرامش معمولا کوتاه مدت است و علت اصلی خشکی یا درد را درمان نمی کند.
آیا شکستن قولنج ستون فقرات ضرر دارد؟
پاسخ این سوال وابسته به شرایط است. در بسیاری از افراد سالم، شنیدن صدای قولنج به خودی خود خطری ندارد. اما زمانی که این کار به شکل تکراری، با فشار زیاد یا به روش های نادرست انجام شود، می تواند مشکلاتی ایجاد کند:
آسیب به رباط ها و کپسول مفصل
حرکت های شدید و مداوم ممکن است باعث کشیدگی رباط ها شود. این موضوع در طولانی مدت موجب شلی مفصل و بی ثباتی ستون فقرات خواهد شد.آسیب به دیسک بین مهره ای
اگر فرد با فشار زیاد یا حرکات سریع گردن یا کمر را بشکند، احتمال آسیب به دیسک و بیرون زدگی آن بیشتر می شود.سردرد یا سرگیجه
برخی بیماران پس از شکستن قولنج گردن دچار سردرد یا سرگیجه می شوند. این حالت می تواند به دلیل تحریک عصب ها یا تغییر جریان خون باشد.افزایش عادت و وابستگی
شکستن مداوم قولنج باعث می شود فرد احساس کند بدون این کار آرامش ندارد. این وابستگی رفتاری می تواند او را به سمت فشارهای خطرناک تر سوق دهد.خطر آسیب جدی در شرایط خاص
در بیمارانی که تنگی کانال نخاعی، دیسک گردن یا کمر، پوکی استخوان یا مشکلات مادرزادی ستون فقرات دارند، شکستن قولنج می تواند خطر جدی مثل تشدید دیسک یا فشار روی نخاع ایجاد کند.
چه زمانی شکستن قولنج نگران کننده است؟
اگر همراه با صدای مهره ها علائم زیر را مشاهده کردید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید:
درد مداوم گردن یا کمر
بی حسی یا گزگز در دست و پا
ضعف عضلانی
محدودیت حرکتی شدید
سرگیجه یا تاری دید پس از شکستن گردن
این نشانه ها می توانند بیانگر آسیب یا بیماری زمینه ای باشند که نیاز به بررسی تخصصی دارد.
بهترین روش های ایمن برای رفع خشکی ستون فقرات
به جای اینکه خودتان به صورت مکرر و با فشار زیاد قولنج ستون فقرات را بشکنید، روش های ایمن تر و علمی تری وجود دارد که هم باعث آرامش و رفع خشکی می شوند و هم خطر آسیب کمتری دارند:
1. ورزش و حرکات کششی منظم
نرمش های کششی گردن و کمر
حرکات تقویتی برای عضلات مرکزی بدن (Core)
پیاده روی یا شنا برای بهبود انعطاف مفاصل
2. اصلاح وضعیت بدن
نشستن درست پشت میز و پرهیز از قوز کردن
استفاده از صندلی ارگونومیک
خوابیدن روی تشک مناسب
3. فیزیوتراپی
ماساژ درمانی
حرکات اصلاحی زیر نظر متخصص
استفاده از دستگاه های فیزیوتراپی برای کاهش اسپاسم عضلانی
4. مراجعه به پزشک یا کایروپراکتور مجاز
در صورتی که نیاز به تنظیم مفصل یا درمان دستی باشد، این کار باید حتما توسط پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست آموزش دیده انجام شود. هرگونه اقدام غیر تخصصی ممکن است به دیسک و عصب ها آسیب بزند.
5. کنترل استرس
تنش های روانی می توانند موجب گرفتگی عضلات شوند. روش هایی مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن به کاهش خشکی عضلات کمک می کنند.
تفاوت شکستن قولنج توسط فرد و روش های تخصصی
| ویژگی | شکستن قولنج توسط خود فرد | درمان دستی توسط متخصص |
|---|---|---|
| کنترل و دقت | کنترل محدود، حرکات ناگهانی | حرکات حساب شده و ایمن |
| ریسک آسیب | بالا در صورت تکرار یا فشار زیاد | پایین، با رعایت اصول علمی |
| اثر درمانی | کوتاه مدت، موقت | بلندمدت، همراه با اصلاح علت اصلی |
| مناسب برای بیماران خاص | خطرناک | با احتیاط و بررسی دقیق قابل انجام |
سخن پایانی
به عنوان جراح مغز و اعصاب بارها دیده ام که بیماران با عادت به شکستن قولنج دچار آسیب دیسک یا بی ثباتی مهره ها شده اند. بنابراین توصیه می کنم اگر تنها صدای خفیف و گاه به گاه بدون درد دارید، جای نگرانی نیست. اما اگر این کار را مداوم و با فشار زیاد انجام می دهید، بهتر است عادت خود را تغییر دهید. بهترین راه این است که با ورزش، اصلاح سبک زندگی و در صورت نیاز مراجعه به پزشک، از ستون فقرات خود محافظت کنید.
ستون فقرات شما محور اصلی بدن است. مراقبت از آن به معنای سرمایه گذاری بر روی سلامت طولانی مدت شماست.
