✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
همانژیوم ستون فقرات یکی از شایع ترین تومورهای خوش خیم استخوانی در بدن انسان است. بسیاری از بیماران وقتی نام تومور را می شنوند، دچار نگرانی و ترس می شوند. اما لازم است بدانید که همانژیوم ستون فقرات در بیشتر مواقع خطری برای زندگی ایجاد نمی کند و در بسیاری از افراد حتی بدون علامت باقی می ماند. هدف من در این مطلب این است که به زبان ساده برای شما توضیح بدهم همانژیوم چیست، چرا ایجاد می شود، چه علائمی دارد، چه زمانی نیاز به درمان دارد و چه روش هایی برای درمان آن وجود دارد.
همانژیوم ستون فقرات چیست؟
همانژیوم به طور ساده یعنی رشد غیرطبیعی رگ های خونی در داخل استخوان های ستون فقرات. این ضایعه در واقع یک توده عروقی خوش خیم است که بیشتر در مهره های ناحیه قفسه سینه (توراسیک) و کمر (لومبار) دیده می شود. همانژیوم معمولا به صورت اتفاقی در تصویربرداری مثل ام آر آی یا سی تی اسکن کشف می شود.
علت ایجاد همانژیوم ستون فقرات
علت دقیق ایجاد این تومور هنوز به طور کامل مشخص نیست. اما بر اساس مطالعات و تجربه بالینی، چند عامل در بروز آن نقش دارند:
زمینه ژنتیکی و ارثی
تغییرات هورمونی (شایع تر در خانم ها)
افزایش سن و تغییرات بافت استخوان
آسیب های خفیف و مکرر به ستون فقرات
شیوع همانژیوم
بر اساس آمار پزشکی، حدود 10 تا 12 درصد افراد در طول زندگی خود یک یا چند همانژیوم در مهره های ستون فقرات دارند. بیشتر این افراد هرگز متوجه وجود آن نمی شوند چون هیچ علامتی احساس نمی کنند. همانژیوم بیشتر در دهه های چهارم و پنجم زندگی شایع است و در خانم ها کمی بیشتر دیده می شود.
علائم همانژیوم ستون فقرات
در اکثر موارد همانژیوم علامتی ایجاد نمی کند. ولی در بعضی بیماران ممکن است مشکلات زیر دیده شود:
درد مبهم و طولانی مدت در کمر یا پشت
ضعف یا بی حسی در اندام ها (در موارد بزرگ و فشرده کننده)
اختلال در راه رفتن یا تعادل
بی اختیاری ادرار یا مدفوع (بسیار نادر و در موارد شدید)
به طور کلی، تنها تعداد کمی از همانژیوم ها تهاجمی می شوند و باعث فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی می گردند.
تشخیص همانژیوم
امروزه روش های تصویربرداری پیشرفته بهترین ابزار تشخیصی هستند:
ام آر آی (MRI): دقیق ترین روش برای مشاهده همانژیوم و تعیین اندازه و محل آن.
سی تی اسکن (CT): کمک کننده برای بررسی جزئیات استخوان مهره.
رادیوگرافی ساده: گاهی نشانه های غیرمستقیم همانژیوم را نشان می دهد.
در بیشتر موارد، همانژیوم به صورت یک یافته اتفاقی هنگام بررسی علت کمردرد کشف می شود.
آیا همانژیوم خطرناک است؟
این پرسش پرتکراری است که بیماران از من می پرسند. پاسخ این است که در اغلب موارد همانژیوم هیچ خطری ندارد و حتی نیاز به درمان هم پیدا نمی کند. تنها زمانی که توده رشد زیادی کند یا علائم عصبی ایجاد نماید باید مداخله درمانی انجام شود. بنابراین داشتن همانژیوم به معنی سرطان یا بیماری بدخیم نیست.
چه زمانی نیاز به درمان داریم؟
وقتی بیمار دچار درد مقاوم به درمان های ساده شود
زمانی که توده باعث فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی گردد
وقتی خطر شکستگی مهره وجود داشته باشد
در موارد نادر خونریزی داخل ضایعه
روش های درمان همانژیوم ستون فقرات
انتخاب درمان به شرایط بیمار، اندازه و محل ضایعه بستگی دارد. درمان ها شامل موارد زیر هستند:
1. پیگیری و مشاهده
در همانژیوم های کوچک و بدون علامت، تنها کافی است بیمار تحت نظر باشد. معمولا هر 6 تا 12 ماه یک بار ام آر آی تکرار می شود تا تغییرات احتمالی بررسی گردد.
2. دارودرمانی
دارویی که بتواند همانژیوم را از بین ببرد وجود ندارد. ولی داروهای ضد درد و ضد التهاب می توانند در کنترل علائم خفیف موثر باشند.
3. ورتبروپلاستی (Vertebroplasty)
یکی از روش های کم تهاجمی است که طی آن پزشک ماده سیمانی مخصوصی را داخل مهره تزریق می کند. این روش باعث تقویت مهره و کاهش درد می شود.
4. رادیوتراپی
در مواردی که همانژیوم تهاجمی باشد، استفاده از پرتو درمانی می تواند رشد آن را مهار کند. البته این روش کمتر رایج است.
5. جراحی
اگر همانژیوم خیلی بزرگ باشد یا فشار شدید بر نخاع وارد کند، جراحی برای برداشتن ضایعه یا آزادسازی نخاع انجام می شود. این روش پیچیده تر است و معمولا تنها در موارد خاص توصیه می شود.
تفاوت همانژیوم با تومورهای بدخیم
همانژیوم خوش خیم است، رشد آن بسیار آهسته است و معمولا محدود به همان مهره باقی می ماند. بر خلاف تومورهای بدخیم، همانژیوم متاستاز نمی دهد و به سایر اندام ها سرایت نمی کند.
زندگی با همانژیوم ستون فقرات
اگر شما مبتلا به همانژیوم تشخیص داده شده اید و پزشک گفته است که نیاز به درمان ندارید، بهتر است بدانید:
انجام فعالیت های روزمره بلامانع است.
ورزش های سبک مثل پیاده روی یا شنا مفید هستند.
باید از فشارهای سنگین و حرکات ناگهانی ستون فقرات پرهیز کنید.
معاینه و تصویربرداری دوره ای طبق نظر پزشک اهمیت دارد.
تجربه بالینی من
در طول سال های فعالیت جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، بیماران زیادی با همانژیوم مهره به من مراجعه کرده اند. بیشتر آنها صرفا به دلیل مشاهده یک ضایعه در ام آر آی نگران بودند، در حالی که در عمل نیازی به درمان نداشتند. در مواردی هم که ضایعه تهاجمی بود، با روش هایی مثل ورتبروپلاستی یا جراحی توانستیم مشکل بیمار را برطرف کنیم و کیفیت زندگی او را بهبود ببخشیم.
جمع بندی
همانژیوم ستون فقرات یک توده خوش خیم و شایع است که در اغلب افراد بدون علامت باقی می ماند. تشخیص آن معمولا اتفاقی است و بیشتر بیماران تنها نیاز به پیگیری دارند. درمان در موارد خاصی که ضایعه بزرگ یا علامت دار باشد انجام می شود. بنابراین اگر در گزارش تصویربرداری شما کلمه همانژیوم نوشته شده، لازم نیست نگران شوید. بهترین کار مشاوره با یک جراح مغز و اعصاب و پیگیری منظم است.
