✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

به عنوان جراح مغز و اعصاب و کسی که سال ها در زمینه بیماری های ستون فقرات بیماران بسیاری را درمان کرده ام، بارها با سوال بیماران مواجه شده ام که «آیا همانژیوم ستون فقرات خطرناک است؟» یا «این توده در ستون فقرات چه تاثیری بر زندگی من دارد؟». در این مطلب به زبان ساده اما علمی توضیح می دهم که همانژیوم ستون فقرات چیست، چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده می شود و چه روش های درمانی برای آن وجود دارد.

همانژیوم ستون فقرات چیست؟

همانژیوم ستون فقرات یک تومور خوش خیم است که از رگ های خونی غیرطبیعی در داخل مهره ها تشکیل می شود. این ضایعه در بسیاری از موارد کاملا بدون علامت است و اغلب به طور اتفاقی در تصویربرداری هایی مثل ام آر آی کشف می شود.

نکته مهم این است که همانژیوم یک تومور بدخیم یا سرطانی نیست و در بیشتر مواقع نیازی به درمان فوری ندارد. اما در تعداد محدودی از بیماران، این توده می تواند باعث ضعف استخوان مهره، فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی و در نهایت بروز علائم جدی شود.

شیوع و اهمیت همانژیوم

بر اساس مطالعات، حدود ۱۰ درصد افراد ممکن است در طول زندگی خود دچار همانژیوم مهره شوند. بیشتر این ضایعات هیچ وقت مشکلی ایجاد نمی کنند. اما در مواردی که همانژیوم بزرگ یا پرخون باشد، احتمال شکستگی مهره و فشار بر نخاع وجود دارد و در این شرایط توجه و درمان پزشکی ضروری است.

علائم همانژیوم ستون فقرات

اکثر بیماران هیچ علامتی ندارند. با این حال در شرایطی که همانژیوم رشد کرده یا بر نخاع فشار بیاورد، ممکن است علائم زیر ظاهر شود:

• درد کمر یا گردن در محل درگیری

• بی حسی یا ضعف در پاها یا دست ها

• اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع در موارد شدید

• محدودیت حرکت یا درد هنگام فعالیت

تجربه بالینی من نشان داده است که بسیاری از بیماران با درد مبهم در ناحیه کمر یا گردن مراجعه می کنند و پس از بررسی متوجه می شویم علت آن همانژیوم است. البته همیشه باید سایر علل درد کمر مثل دیسک یا تنگی کانال نخاعی هم بررسی شوند.

علت ایجاد همانژیوم

علت دقیق ایجاد همانژیوم هنوز به طور کامل مشخص نیست. اما عواملی مثل زمینه ژنتیکی، افزایش سن و تغییرات عروقی در مهره ها می توانند نقش داشته باشند. در زنان شیوع این ضایعه کمی بیشتر از مردان گزارش شده است.

تشخیص همانژیوم

برای تشخیص قطعی، روش های تصویربرداری ضروری هستند. مهم ترین آنها عبارتند از:

• ام آر آی (MRI): بهترین روش برای مشاهده دقیق ساختار همانژیوم و بررسی فشار بر نخاع یا اعصاب.

• سی تی اسکن (CT): برای ارزیابی میزان آسیب استخوانی مهره کاربرد دارد.

• رادیوگرافی ساده: در مراحل پیشرفته ممکن است تغییرات استخوانی را نشان دهد.

به عنوان پزشک همیشه تاکید می کنم که کشف همانژیوم در ام آر آی به معنای یک بیماری جدی نیست. در بسیاری از بیماران، تنها کافی است وضعیت تحت نظر باشد.

چه زمانی همانژیوم خطرناک است؟

همانژیوم در اغلب موارد بی خطر است. اما زمانی باید نگران شد که:

• اندازه آن بزرگ باشد و بخش زیادی از مهره را درگیر کرده باشد

• باعث ضعف و شکنندگی مهره شود

• فشار روی نخاع یا اعصاب ایجاد کند

• علائم عصبی مانند ضعف یا بی حسی بروز کند

در این شرایط، بررسی دقیق تر و تصمیم گیری درباره درمان ضرورت دارد.

روش های درمان همانژیوم ستون فقرات

انتخاب روش درمانی به شرایط بیمار، اندازه توده و علائم بستگی دارد.

1. تحت نظر گرفتن

اگر همانژیوم کوچک و بدون علامت باشد، نیازی به درمان فوری نیست. در این حالت، بیمار باید هر چند وقت یکبار تصویربرداری انجام دهد تا مطمئن شویم رشد توده ادامه ندارد.

2. دارودرمانی و کنترل درد

در مواردی که درد خفیف وجود دارد، داروهای ضد التهاب و مسکن می توانند به بیمار کمک کنند. این روش درمانی علامتی است و ضایعه را از بین نمی برد.

3. ورتبروپلاستی (Vertebroplasty)

در این روش با تزریق ماده خاصی به داخل مهره، استحکام استخوان افزایش می یابد. ورتبروپلاستی بیشتر در بیمارانی استفاده می شود که همانژیوم باعث ضعف مهره و درد شده است.

4. رادیوتراپی (پرتودرمانی)

برای همانژیوم های بزرگ یا پرخون که امکان عمل جراحی محدود است، پرتودرمانی می تواند به کاهش رشد ضایعه کمک کند.

5. جراحی

در موارد نادر که فشار زیادی بر نخاع وارد شده یا خطر جدی وجود دارد، عمل جراحی برای برداشتن همانژیوم انجام می شود. این روش پرخطرتر است و تنها در شرایط خاص توصیه می شود.

تجربه بالینی من درباره درمان همانژیوم

در طول سال های فعالیت، بیماران متعددی را دیده ام که پس از شنیدن نام همانژیوم دچار نگرانی شدید شده اند. تجربه نشان می دهد که بیش از ۹۰ درصد این بیماران به هیچ درمان تهاجمی نیاز ندارند و تنها با پیگیری و تحت نظر بودن می توانند زندگی کاملا طبیعی داشته باشند. تنها درصد کمی از بیماران به درمان فعال مثل ورتبروپلاستی یا جراحی نیاز پیدا می کنند.

توصیه های مهم به بیماران

• کشف همانژیوم در ام آر آی همیشه به معنای بیماری خطرناک نیست.

• در بیشتر مواقع تنها تحت نظر گرفتن کافی است.

• اگر درد، ضعف یا بی حسی در اندام ها دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.

• از انجام خودسرانه درمان یا مصرف دارو بدون تجویز پزشک پرهیز کنید.

جمع بندی

همانژیوم ستون فقرات یک تومور خوش خیم و شایع است که در اغلب موارد بدون علامت باقی می ماند. تشخیص آن معمولا به طور اتفاقی در تصویربرداری صورت می گیرد. بیشتر بیماران تنها نیاز به تحت نظر بودن دارند و فقط در موارد خاص، درمان های مداخله ای یا جراحی لازم است.

به عنوان جراح مغز و اعصاب همیشه تاکید می کنم که مهم ترین اصل در برخورد با همانژیوم ستون فقرات، آرامش بیمار و پیگیری منظم وضعیت است. اگر به موقع تشخیص داده شود و تحت نظر قرار گیرد، معمولا خطری برای سلامت فرد ایجاد نمی کند.