✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
در این مطلب می خواهم درباره یکی از بیماری های شایع ستون فقرات یعنی آرتروز ستون فقرات به زبان ساده توضیح بدهم. بسیاری از بیماران با درد کمر یا گردن به مطب مراجعه می کنند و پس از بررسی متوجه می شوند که مشکل اصلی آنها آرتروز است. شناخت این بیماری، علائم آن و راه های درمان می تواند به شما کمک کند تا هم از پیشرفت آن جلوگیری کنید و هم کیفیت زندگی بهتری داشته باشید.
آرتروز ستون فقرات به زبان ساده
آرتروز به معنی ساییدگی و فرسودگی مفاصل است. ستون فقرات از مهره ها، دیسک ها و مفاصل کوچکی به نام فاست تشکیل شده است. این مفاصل مثل لولا باعث حرکت نرم مهره ها روی هم می شوند. وقتی غضروف پوشاننده این مفاصل به مرور زمان تحلیل می رود، اصطکاک بین مهره ها بیشتر می شود و در نتیجه درد، خشکی و محدودیت حرکت به وجود می آید. به این وضعیت آرتروز ستون فقرات می گوییم.
چه عواملی باعث آرتروز ستون فقرات می شوند؟
آرتروز معمولا یک بیماری چند عاملی است. مهم ترین دلایل آن عبارتند از:
افزایش سن: با بالا رفتن سن، غضروف ها طبیعی است که فرسوده شوند.
فشارهای مکانیکی: مشاغل سخت، بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات تکراری می توانند ستون فقرات را تحت فشار قرار دهند.
اضافه وزن: وزن زیاد، فشار مضاعفی به مفاصل کمر و گردن وارد می کند.
ژنتیک: برخی افراد زمینه ارثی برای ابتلا به آرتروز دارند.
آسیب ها و ضربه ها: شکستگی یا ضربه به ستون فقرات احتمال بروز آرتروز را بیشتر می کند.
سبک زندگی کم تحرک: بی تحرکی باعث ضعف عضلات نگهدارنده ستون فقرات می شود و مفاصل سریع تر دچار آسیب می شوند.
علائم آرتروز ستون فقرات
علائم آرتروز بسته به اینکه در کدام ناحیه ستون فقرات ایجاد شود کمی متفاوت است اما به طور کلی بیماران این مشکلات را گزارش می کنند:
درد کمر یا گردن که در ابتدا خفیف است ولی به مرور شدیدتر می شود.
خشکی مفاصل به ویژه صبح ها یا پس از مدتی بی حرکتی.
محدودیت حرکت در خم شدن یا چرخاندن گردن و کمر.
گرفتگی یا اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات.
انتشار درد به دست ها یا پاها اگر آرتروز باعث فشار به اعصاب شود.
در موارد پیشرفته، گزگز یا بی حسی اندام ها هم مشاهده می شود.
تفاوت آرتروز گردن و آرتروز کمر
گرچه هر دو نوع آرتروز ماهیت یکسانی دارند اما علائم آنها کمی متفاوت است:
آرتروز گردن بیشتر باعث درد گردن، شانه و بازوها می شود و ممکن است با سردرد همراه باشد.
آرتروز کمر اغلب منجر به کمردرد، انتشار درد به باسن و پاها و گاهی بی حسی در اندام تحتانی می شود.
تشخیص آرتروز ستون فقرات
برای تشخیص دقیق نیاز به بررسی تخصصی داریم. روند تشخیص معمولا شامل این مراحل است:
معاینه بالینی: بررسی محل درد، میزان حرکت و وضعیت اعصاب.
عکس ساده رادیولوژی: که تغییرات استخوانی و باریک شدن فضای مفصلی را نشان می دهد.
MRI: برای بررسی دقیق تر دیسک ها، اعصاب و میزان التهاب.
CT اسکن: در برخی موارد برای دیدن جزئیات استخوان ها مفید است.
درمان آرتروز ستون فقرات
درمان آرتروز یک روند چند مرحله ای است و هدف آن کاهش درد، بهبود حرکت و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. خوشبختانه بسیاری از بیماران بدون نیاز به جراحی بهبود پیدا می کنند.
روش های غیر جراحی
تغییر سبک زندگی: کاهش وزن، اصلاح وضعیت نشستن و خوابیدن، پرهیز از فعالیت های سنگین.
فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی عضلات کمر و گردن.
داروها: داروهای ضد التهاب، شل کننده عضلات و در موارد خاص تزریق داخل مفصل.
گرما درمانی یا سرما درمانی: برای کاهش درد و اسپاسم عضلات.
فعالیت بدنی منظم: مثل پیاده روی یا شنا که بدون فشار زیاد به ستون فقرات انجام می شوند.
روش های جراحی
جراحی فقط در موارد پیشرفته و زمانی که درمان های غیر جراحی مؤثر نباشند انجام می شود. بسته به وضعیت بیمار، ممکن است جراحی برای آزادسازی عصب یا تثبیت مهره ها لازم باشد. به عنوان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، همیشه ابتدا درمان های غیر تهاجمی را توصیه می کنم و جراحی را به عنوان آخرین گزینه در نظر می گیرم.
پیشگیری از آرتروز ستون فقرات
اگرچه نمی توان روند طبیعی پیری را متوقف کرد، اما می توانیم با رعایت نکات ساده از شدت و سرعت پیشرفت آرتروز جلوگیری کنیم:
حفظ وزن مناسب
ورزش منظم و تقویت عضلات پشت و شکم
پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین به شکل نادرست
استفاده از صندلی و تشک استاندارد
داشتن تغذیه متعادل و دریافت کافی ویتامین D و کلسیم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد کمر یا گردن شما بیش از چند هفته ادامه پیدا کند یا همراه با علائمی مثل بی حسی، گزگز یا ضعف اندام ها باشد، حتما باید توسط متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات معاینه شوید. مراجعه به موقع می تواند از آسیب های جدی و نیاز به جراحی جلوگیری کند.
جمع بندی
آرتروز ستون فقرات یکی از بیماری های شایع به ویژه در سنین بالا است. این بیماری به دلیل ساییدگی مفاصل ایجاد می شود و با درد، خشکی و محدودیت حرکت همراه است. تشخیص زودهنگام و شروع درمان می تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. درمان بیشتر بیماران با روش های غیر جراحی مثل دارو، فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی امکان پذیر است و تنها در موارد شدید نیاز به جراحی وجود دارد.
به عنوان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، تجربه من نشان می دهد که آگاهی و مراقبت صحیح بیماران نقش بسیار مهمی در کنترل آرتروز دارد. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان علائم این بیماری را دارید، بهترین کار این است که به موقع به پزشک مراجعه کنید تا با درمان درست، زندگی سالم تر و با کیفیت تری داشته باشید.
