✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه

به عنوان جراح مغز و اعصاب و کسی که سالها با بیماران دچار گردن درد، دیسک گردن و علائم عصبی سروکار داشته ام، این سوال را بسیار شنیده ام. نگرانی از فلج شدن طبیعی است، اما واقعیت علمی این است که دیسک گردن فقط در شرایط خاص و پیشرفته خطر آسیب جدی مثل ضعف شدید یا فلج ایجاد می کند. بیشتر بیماران با درمان به موقع و مراقبت درست، هیچ وقت به مرحله خطرناک نمی رسند.

در این مطلب توضیح می دهم دیسک گردن چگونه می تواند به اعصاب فشار بیاورد، چه زمانی این فشار خطرناک می شود، چه علائمی هشداردهنده هستند و چگونه می توان با تشخیص و درمان به موقع از پیشرفت به سمت ضعف یا فلج پیشگیری کرد.
 

دیسک گردن چگونه باعث ایجاد مشکل می شود؟

بین مهره های گردن دیسک هایی قرار دارند که نقش ضربه گیر دارند. وقتی دیسک دچار پارگی یا بیرون زدگی شود، به دو ساختار مهم فشار وارد می کند:

اعصاب حسی و حرکتی که از میان مهره ها خارج می شوند
طناب نخاعی که مسیر اصلی انتقال پیام های حرکتی و حسی بدن است

فشار مختصر به اعصاب معمولا درد و گزگز ایجاد می کند، اما فشار قابل توجه یا مداوم روی طناب نخاعی می تواند خطرناک باشد. این وضعیت را میلوپاتی گردن می نامیم که مهم ترین عامل ایجاد ضعف و در موارد نادر فلج است.

چه عواملی باعث می شوند دیسک گردن به مرحله خطر برسد؟

از تجربه بالینی می گویم که دیسک گردن یک شبه خطرناک نمی شود. معمولا مجموعه ای از عوامل باعث پیشرفت آن می شوند:

بیرون زدگی شدید دیسک و فشار مستقیم به نخاع
آرتروز شدید گردن که فضای کانال نخاعی را تنگ کرده است
تروما یا ضربه ناگهانی به گردن
حمل بلندمدت اشیا سنگین یا نشستن های طولانی در وضعیت نامناسب
عدم درمان به موقع و بی توجهی به علائم عصبی

بنابراین، خطر فلج شدن فقط زمانی مطرح است که چند مورد از عوامل بالا همزمان وجود داشته باشند و بیمار درمان مناسب را دریافت نکند.

نشانه هایی که باید خیلی جدی بگیرید

من همیشه به بیماران می گویم درد گردن نگران کننده نیست، اما برخی علائم باید سریع بررسی شوند. این علائم به معنی فشار قابل توجه بر نخاع هستند:

ضعف در دست ها یا پاها
گرفتگی شدید و غیر قابل کنترل عضلات
راه رفتن سخت و ناپایدار
بی حسی از گردن به سمت دست ها یا پاها
ریزش اشیا از دست
کاهش کنترل ادرار یا اجابت مزاج

وجود هر یک از این علائم نیاز به بررسی فوری توسط جراح مغز و اعصاب دارد. درمان به موقع می تواند جلوی پیشرفت کامل ضعف را بگیرد.

ایا دیسک گردن واقعا باعث فلج می شود؟

پاسخ کوتاه: در موارد شدید و درمان نشده، ممکن است.
پاسخ دقیق: بیشتر بیماران هرگز به این مرحله نمی رسند.

فلج نتیجه آسیب شدید و طولانی به نخاع است. در اکثریت بیماران، دیسک گردن در مراحل ابتدایی با درد و گزگز خود را نشان می دهد و اگر در همین مراحل درمان شروع شود، احتمال پیشرفت به ضعف یا فلج بسیار کم است.

در مطب، بیمارانی را دیده ام که با وجود بیرون زدگی متوسط دیسک فقط با فیزیوتراپی، اصلاح سبک زندگی و دارو بهبود یافته اند. تنها تعداد کمی از بیماران که یا ضربه شدید داشته اند یا ماه ها علائم عصبی را نادیده گرفته اند به ضعف جدی رسیده اند.

در چه مواردی جراحی لازم است؟

جراحی زمانی مطرح می شود که فشار روی نخاع یا اعصاب آنقدر زیاد است که بدن دیگر نمی تواند با درمان های غیر جراحی پاسخ بدهد. معمولا در شرایط زیر جراحی توصیه می شود:

ضعف پیشرونده در دست یا پا
درگیری نخاع در ام ار ای
درد شدید و مقاوم به درمان
بی اختیاری ادرار یا مدفوع
راه رفتن سخت و ناپایدار

هدف جراحی برداشتن فشار از روی نخاع و جلوگیری از آسیب دائمی است. در بسیاری از بیماران، جراحی باعث توقف کامل روند پیشرفت و بازگشت توان عضلات می شود.

آیا امکان برگشت قدرت عضلات بعد از ضعف وجود دارد؟

این موضوع به 2 عامل اصلی بستگی دارد:

مدت زمان فشار به نخاع
شدت آسیب عصبی

اگر فشار تازه ایجاد شده باشد، شانس برگشت قدرت بسیار بالا است. اما اگر بیمار ماه ها ضعف را نادیده گرفته باشد، ممکن است بخشی از آسیب غیر قابل برگشت شود. این همان دلیلی است که همیشه تاکید می کنم مراجعه به موقع مهم تر از هر چیز است.

چگونه می توان از پیشرفت دیسک گردن به سمت ضعف یا فلج جلوگیری کرد؟

نکات زیر در تجربه بالینی بارها ثابت کرده اند که پیشگیری موثرتر از درمان است:

اصلاح وضعیت نشستن و کاهش زمان کار با موبایل و لپ تاپ
تقویت عضلات گردن و پشت
اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
انجام فیزیوتراپی در مراحل اولیه
پیگیری منظم ام ار ای در موارد متوسط تا شدید
درمان دارویی و استراحت نسبی در دوره های التهاب

این اقدامات باعث می شود دیسک گردن حتی اگر وجود داشته باشد، پیشرفت نکند و به مراحل خطرناک نرسد.

یک مقایسه خلاصه

یک جدول کوتاه برای جمع بندی و فهم بهتر:

جمع بندی

دیسک گردن در بیشتر موارد باعث فلج نمی شود، اما اگر فشار قابل توجه و درمان نشده روی نخاع ایجاد کند، می تواند به ضعف شدید منجر شود. نکته اصلی این است که علائم را جدی بگیرید و قبل از پیشرفت به سراغ درمان بروید. با تشخیص به موقع، اغلب بیماران بدون جراحی و بدون خطر عصبی جدی بهبود پیدا می کنند.