✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
به عنوان جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، همیشه اولین هدف من درمان غیر جراحی است. وقتی بیمار با درد گردن، بی حسی دست یا ضعف عضلانی مراجعه می کند، معمولا با درمان های دارویی، فیزیوتراپی یا اصلاح عادات روزمره بهبود پیدا می کند. اما در مواردی که فشار روی ریشه های عصبی یا نخاع شدید باشد، یا بیمار بعد از چند ماه درمان نتیجه نگیرد، جراحی به گزینه لازم تبدیل می شود.
برای اینکه بیمار بتواند تصمیم درستی بگیرد، باید بداند هر روش جراحی دیسک گردن دقیقا چیست، چه کاری انجام می دهد و برای چه نوع مشکل یا چه بیمارانی مناسب است. در ادامه همه این روش ها را ساده و شفاف توضیح می دهم.
دیسککتومی قدامی گردن یا ACDF
این روش برای چه بیمارانی مناسب است؟
در این روش از جلو گردن وارد می شویم، دیسک آسیب دیده را کامل خارج می کنیم و فضای بین مهره ها را با گرافت یا قفسه مخصوص ثابت می کنیم. هدف این است که فشار از روی عصب یا نخاع برداشته شود و ستون فقرات در آن سطح، پایدار شود.
این عمل معمولا برای بیماران زیر انجام می شود:
• دیسک بیرون زده یا پاره شده که باعث درد تیرکشنده به بازو یا بی حسی شده است
• فشار قابل توجه روی ریشه عصبی در ام آر آی
• ضعف عضلات دست
• آرتروز شدید بین مهره ای
• تنگی کانال نخاعی در یک سطح یا دو سطح
مزایا
• نتیجه قابل پیش بینی
• کاهش سریع درد دست
• پایداری عالی ستون فقرات
• مناسب برای بی ثباتی مهره ها
چه زمانی انتخاب خوبی نیست؟
• وقتی فقط التهاب خفیف وجود دارد و فشار واقعی بر عصب نیست
• در بیماری هایی که چند سطح زیاد گرفتار شده باشد و نیاز به روش های دیگر باشد
آرتروپلاستی یا دیسک مصنوعی گردن
این روش برای چه بیمارانی مناسب است؟
در آرتروپلاستی نیز مانند ACDF دیسک خارج می شود، اما به جای فیکس کردن مهره ها، یک دیسک مصنوعی قرار داده می شود تا حرکت طبیعی گردن حفظ شود.
این عمل برای بیمارانی مناسب است که:
• درگیر تنها یک یا دو سطح هستند
• آرتروز شدید ندارند
• بی ثباتی مهره ای ندارند
• سن نسبتا پایین تر دارند و فعالیت بدنی بالایی دارند
• می خواهند دامنه حرکتی گردن حفظ شود
مزایا
• حفظ حرکت گردن
• کاهش احتمال فشار به سطوح مجاور در آینده
• دوره نقاهت کوتاه تر
محدودیت ها
• برای بیمارانی با آرتروز شدید مناسب نیست
• برای چند سطح بالای دو سطح قابل انجام نیست
فیوژن یا جوش دادن مهره ها
این روش برای چه کسانی مناسب است؟
فیوژن زمانی انجام می شود که ثابت کردن مهره ها برای جلوگیری از حرکت دردناک یا جلوگیری از آسیب بیشتر لازم باشد. این روش معمولا همراه با ACDF انجام می شود یا در عمل های پشتی استفاده می شود.
این عمل مناسب بیماران زیر است:
• بی ثباتی قابل توجه مهره ها
• سر خوردگی مهره ای
• آرتروز پیشرفته
• تصادفات و ضربه های شدید
• جراحی های قبلی که به پایداری نیاز دارند
مزایا
• بیشترین میزان پایداری
• مناسب برای مشکلات شدید ساختاری
محدودیت ها
• کاهش حرکت در سطح عمل شده
• احتمال فشار بیشتر به سطوح مجاور
لامینکتومی یا لامینوپلاستی
این روش برای چه بیمارانی مناسب است؟
در این روش از پشت گردن وارد می شویم و فضای بیشتری برای نخاع ایجاد می کنیم تا فشار از روی آن برداشته شود. این روش بیشتر برای تنگی کانال نخاعی کاربرد دارد.
لامینکتومی مناسب بیمارانی است که:
• تنگی کانال نخاعی در چند سطح دارند
• فشار روی نخاع باعث بی حسی، اختلال راه رفتن یا کاهش تعادل شده است
• آرتروز شدید مفاصل خلفی دارند
• نیاز به دکمپرشن گسترده دارند
مزایا
• بهترین روش برای تنگی چند سطحی
• کاهش فشار گسترده روی نخاع
محدودیت ها
• ممکن است نیاز به فیوژن همراه داشته باشد
• دوره نقاهت کمی طولانی تر از جراحی های جلو گردن
جراحی بسته دیسک گردن یا روش های کم تهاجمی
این روش برای چه کسانی مناسب است؟
در سال های اخیر تکنیک های کم تهاجمی مثل دیسککتومی آندوسکوپی یا جراحی با برش کوچک رایج شده اند. در این روش ها با ابزارهای ظریف و از یک مسیر کوچک، دیسک بیرون زده تخلیه می شود.
مناسب کسانی است که:
• دیسک بیرون زده کوچک دارند
• فشار محدود روی عصب وجود دارد
• هیچ نشانه ای از بی ثباتی ندارند
• سن پایین تر دارند
• ترجیحشان جراحی سبک تر و نقاهت کوتاه تر است
مزایا
• برش کوچک
• آسیب کمتر به عضلات
• برگشت سریع به فعالیت
• مناسب برای دیسک های کوچک تر
محدودیت ها
• برای تنگی کانال یا دیسک های بزرگ مناسب نیست
• برای فشار شدید روی نخاع قابل استفاده نیست
کدام عمل برای کدام بیمار بهتر است؟
انتخاب نوع جراحی هرگز یک دستور ثابت ندارد. سه فاکتور مهم تعیین کننده هستند:
۱. نوع آسیب
دیسک پاره شده، تنگی کانال، آرتروز شدید، بی ثباتی یا ترکیب از اینها.
۲. تعداد سطوح درگیر
یک سطح، دو سطح یا چند سطح.
۳. شرایط عمومی بیمار
سن، سبک زندگی، سابقه جراحی قبلی، شغل و سطح فعالیت.
برای مثال:
• بیماری که فقط یک دیسک بیرون زده دارد و آرتروز جدی ندارد، معمولا کاندید آرتروپلاستی یا جراحی کم تهاجمی است.
• بیمار با فشار شدید روی نخاع و اختلال راه رفتن، معمولا نیازمند لامینکتومی یا ترکیب آن با فیوژن است.
• بیمار با آرتروز شدید و بی ثباتی بهترین نتیجه را با ACDF یا فیوژن می گیرد.
• بیمار جوان با فعالیت بالا اگر شرایط آناتومیک مناسب باشد، از دیسک مصنوعی بهره بیشتری می برد.
انتخاب نهایی فقط بعد از ام آر آی دقیق، معاینه کامل و بررسی علائم انجام می شود.
آیا همه بیماران به جراحی نیاز دارند؟
خیر. بسیاری از مراجعه کنندگان من با درمان غیر جراحی بهتر می شوند. جراحی زمانی مطرح می شود که:
• درد دست یا گردن شدید و مداوم باشد
• بی حسی یا ضعف پیشرونده وجود داشته باشد
• درمان های غیر جراحی طی چند هفته تا چند ماه نتیجه ندهد
• فشار روی نخاع باعث اختلال تعادل یا راه رفتن شود
• دیسک پاره شده باعث نقص عصبی شده باشد
جراحی تصمیمی است که باید با آگاهی کامل و بر اساس شواهد تصویربرداری و معاینه گرفته شود.
جمع بندی
اگر بخواهم جمع بندی کنم، هر روش جراحی دیسک گردن برای یک گروه مشخص از بیماران مناسب است. درک اینکه کدام تکنیک برای شما بهترین نتیجه را می دهد، فقط با بررسی دقیق شرایط بالینی، ام آر آی و سبک زندگی ممکن است. هدف من همیشه این است که روشی انتخاب شود که کمترین آسیب و بیشترین نتیجه درمانی را داشته باشد.
در نهایت آنچه اهمیت بیشتری دارد، انتخاب جراحی مناسب برای مشکل مناسب است. انجام عمل درست در زمان درست، هم نتیجه را بهتر می کند و هم احتمال عود علائم را کاهش می دهد.
