✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

دیسک گردن یکی از آسیب پذیرترین بخش های ستون فقرات است و ضربه مستقیم یا غیر مستقیم می تواند باعث بیرون زدگی دیسک یا تشدید یک دیسک ضعیف شده قبلی شود. در این مطلب به زبان ساده توضیح می دهم که ضربه چگونه دیسک را درگیر می کند، چه علائمی ایجاد می شود، چه زمانی باید نگران شوید و روند تشخیص و درمان چگونه است.
 

دیسک گردن چیست و چرا به ضربه حساس است؟

بین مهره های گردن یک ساختار ضربه گیر به نام دیسک قرار دارد. این دیسک از یک لایه خارجی محکم و یک لایه نرم داخلی تشکیل شده است. نقش دیسک، کاهش فشار و حفظ انعطاف پذیری گردن است.
وقتی ضربه وارد می شود، این ساختار نرم فشار لحظه ای شدیدی را تحمل می کند. اگر شدت ضربه زیاد باشد یا دیسک قبلا ضعیف شده باشد، قسمت داخلی دیسک به سمت بیرون فشار می آورد و باعث بیرون زدگی یا پارگی دیسک می شود.

چه نوع ضربه هایی باعث دیسک گردن می شود؟

بر اساس تجربه بالینی، چهار نوع ضربه بیشترین نقش را دارند:

● تصادف خودرو، به خصوص زمانی که سر ناگهانی به جلو و عقب پرت می شود
● ضربه مستقیم به سر یا گردن، مثلا در سقوط یا ورزش های رزمی
● زمین خوردن و اصابت شانه یا پشت به زمین
● ضربه های مکرر و خفیف در ورزش هایی مثل فوتبال، کشتی یا بدنسازی سنگین

در بسیاری از بیماران، شدت ضربه خیلی زیاد نیست اما وضعیت گردن در لحظه برخورد بد بوده یا عضلات آماده نبوده اند و همین کافی است تا دیسک آسیب ببیند.

علائم دیسک گردن که پس از ضربه باید جدی بگیرید

دیسک گردن ناشی از ضربه معمولا چند علامت مشخص دارد. اگر بعد از آسیب این علائم ظاهر شود، باید آن را جدی بررسی کنید:

● درد شدید و ناگهانی در گردن
● تیر کشیدن درد به شانه یا بازو
● بی حسی، گزگز یا مور مور شدن دست ها
● کاهش قدرت دست، مثلا سخت گرفتن اشیا
● محدودیت شدید حرکت گردن
● درد هنگام سرفه، عطسه یا چرخاندن سر
● سردردهایی که از ناحیه پشت سر شروع می شود

در موارد شدیدتر ممکن است ضعف عضلانی در پاها، بی ثباتی هنگام راه رفتن یا اختلال در کنترل ادرار دیده شود که یک اورژانس پزشکی محسوب می شود و باید سریع مراجعه کنید.

چرا برخی افراد با ضربه خفیف هم دچار دیسک می شوند؟

در معاینه بیماران معمولا می بینیم که یک ضربه متوسط برای یکی خطرناک است اما برای فرد دیگر هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. دلایل اصلی این تفاوت عبارتند از:

● فرسودگی و تضعیف تدریجی دیسک در اثر سن
● ضعف عضلات گردن
● سابقه نشستن طولانی یا کار با موبایل و لپ تاپ
● قوس غیر طبیعی گردن
● اضافه وزن
● سابقه دیسک خفیف قبلی
● فعالیت های سنگین بدنی یا ورزش غیر اصولی

این عوامل باعث می شوند دیسک ظرفیت تحمل ضربه بالا را نداشته باشد و با یک ضربه کوچک هم آسیب ببیند.

تشخیص دیسک گردن پس از ضربه

در بیمارانی که با درد یا اختلال عصبی مراجعه می کنند، تشخیص دقیق اهمیت زیادی دارد. معمولا مراحل زیر انجام می شود:

● معاینه عصبی کامل برای بررسی قدرت و حس
● عکس ساده برای排除 شکستگی
● ام آر آی جهت بررسی شدت بیرون زدگی دیسک
● در موارد خاص، نوار عصب برای ارزیابی فشار روی ریشه عصبی

ام آر آی دقیق ترین روش تشخیص است و مشخص می کند دیسک چه میزان بیرون زده و آیا نخاع یا ریشه عصب تحت فشار قرار گرفته است یا نه.

درمان دیسک گردن ناشی از ضربه

در بیشتر موارد دیسک گردن ناشی از ضربه با درمان های غیر جراحی کنترل می شود. تجربه نشان داده که ۸۵ تا ۹۰ درصد بیماران بدون جراحی بهبود می یابند، مگر اینکه آسیب بسیار شدید باشد یا علائم عصبی پیشرونده وجود داشته باشد.

درمان ها شامل موارد زیر است:

استراحت و اصلاح حرکات

در روزهای اول حرکت های ناگهانی، خم کردن شدید گردن، بلند کردن اجسام سنگین و کار طولانی با موبایل باید محدود شود. این مرحله برای کاهش التهاب ضروری است.

دارو درمانی

بر اساس تجربه بالینی معمولا ترکیبی از داروهای زیر استفاده می شود:
● داروهای ضد التهاب
● شل کننده عضلانی
● داروهای کنترل درد عصبی در صورت نیاز

فیزیوتراپی تخصصی

بعد از کاهش درد اولیه، تقویت عضلات گردن، اصلاح پوسچر و کاهش فشار روی عصب بخش مهم درمان است. فیزیوتراپی اصولی از آسیب مجدد جلوگیری می کند.

تزریق های هدفمند

در بیمارانی که درد شدید دارند اما هنوز نیاز به جراحی نیست، تزریق های تخصصی کنار ریشه عصبی می تواند التهاب را کاهش دهد.

چه زمانی جراحی لازم است؟

در موارد زیر جراحی توصیه می شود:

● ضعف پیشرونده دست یا علائم نخاعی
● درد غیر قابل تحمل که با درمان های غیر جراحی کنترل نشده
● بیرون زدگی شدید که نخاع را تحت فشار قرار داده باشد
● بی اختیاری ادرار یا اختلال در راه رفتن

هدف جراحی کاهش فشار از روی عصب و بازگرداندن عملکرد طبیعی است. روش ها شامل جراحی میکروسکوپی و تعویض دیسک در موارد انتخاب شده است.

آیا دیسک گردن ناشی از ضربه به طور کامل خوب می شود؟

به طور کلی اگر آسیب محدود باشد، بیمار زیر نظر پزشک درمان شود و عضلات گردن تقویت شوند، اغلب بیماران به سطح عملکرد طبیعی برمی گردند. اما در افرادی که دیسک ضعیف بوده یا ضربه شدید بوده باشد، ممکن است مقداری درد باقیمانده یا محدودیت حرکتی در بلند مدت باقی بماند.

تقویت عضلات گردن، اصلاح سبک زندگی و پرهیز از ضربه های تکراری نقش مهمی در جلوگیری از عود دارند.

چه کارهایی بعد از ضربه برای جلوگیری از بدتر شدن دیسک باید انجام دهید؟

● گردن را ناگهانی نچرخانید
● روی شکم نخوابید
● هنگام کار با موبایل گردن را خم نکنید
● از بالشت خیلی بلند یا خیلی کوتاه استفاده نکنید
● حرکات سنگین ورزشی را تا بهبود کامل کنار بگذارید
● اگر درد دست یا بی حسی اضافه شد سریع مراجعه کنید

جمع بندی

دیسک گردن ناشی از ضربه یک آسیب شایع است و اگر به موقع تشخیص داده شود، معمولا بدون جراحی درمان می شود. مهم ترین نکته تشخیص درست، کاهش التهاب در روزهای اول و سپس تقویت عضلات گردن است. اگر علائم عصبی شدید دارید یا درد شما رو به افزایش است، مراجعه زودهنگام به پزشک ضروری است.