✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه
 

دیسک گردن عصبی اصطلاحی است که بسیاری از بیماران هنگام مراجعه به کلینیک از آن استفاده می کنند، اما در پزشکی این عنوان به شکل رسمی وجود ندارد. آنچه بیماران به عنوان دیسک گردن عصبی توصیف می کنند در واقع همان بیرون زدگی یا پارگی دیسک گردنی است که به ریشه های عصبی فشار می آورد و باعث علائم عصبی مثل درد تیرکشنده، بی حسی، گزگز یا ضعف در بازو و شانه می شود. من در این مطلب تلاش می کنم خیلی ساده و روشن توضیح بدهم که این وضعیت دقیقا چیست، چرا ایجاد می شود، چه علائمی دارد و چه زمانی نیاز به درمان جدی یا جراحی پیدا می کند.
 

دیسک گردن چه نقشی دارد؟

بین مهره های گردن لایه هایی از بافت غضروفی وجود دارد که به آن دیسک می گوییم. دیسک مانند بالشتک عمل می کند. شوک ها را می گیرد، حرکت ستون فقرات را نرم می کند و وزن سر را پخش می کند. هر دیسک شامل یک قسمت مرکزی نرم و ژله ای به نام نوکلئوس و یک حلقه محکم خارجی به نام آنولوس است. مشکل زمانی شروع می شود که این حلقه خارجی آسیب ببیند و ماده ژله ای به سمت بیرون فشار بیاورد یا از آن خارج شود.

وقتی این بیرون زدگی به ریشه های عصبی نزدیک دیسک فشار می آورد، علائم عصبی ایجاد می شود. به همین دلیل بسیاری از بیماران این وضعیت را دیسک گردن عصبی می نامند.

چرا دیسک گردن به عصب فشار می آورد؟

فشار دیسک به عصب معمولا به دلیل چند عامل اتفاق می افتد. شایع ترین علت، فرسایش طبیعی ناشی از افزایش سن است. با گذشت زمان آب دیسک کم می شود و قدرت تحمل فشار آن کاهش پیدا می کند. در کنار آن، عوامل زیر روند آسیب را سریع تر می کنند:

نشستن طولانی با گردن خم شده، مخصوصا هنگام کار با موبایل
ضعف عضلات گردنی
آرتروز ستون فقرات
حرکات تکراری گردن
تصادف یا آسیب ناگهانی
ژنتیک

زمانی که حلقه خارجی دیسک ترک می خورد یا ضعیف می شود، ماده مرکزی می تواند به سمت عقب و کنار حرکت کند و به ریشه عصبی فشار وارد کند. همین فشار است که درد های تیرکشنده و بی حسی ایجاد می کند.

علائم دیسک گردن عصبی چیست؟

علائم بسته به محل دیسک درگیر و شدت فشار بر عصب می تواند متفاوت باشد. اما به طور کلی علائم اصلی شامل موارد زیر است:

درد گردن که ممکن است به بازو، شانه یا بین کتف ها تیر بکشد
بی حسی یا گزگز در مسیر عصب
ضعف عضلات بازو یا ساعد
کاهش توان گرفتن اجسام
سردرد های پشت سری
افزایش درد هنگام نشستن طولانی یا خم کردن گردن
به عنوان پزشک، من همیشه مسیر درد و بی حسی را بررسی می کنم تا مشخص شود کدام ریشه عصبی تحت فشار است. برای مثال:

فشار بر عصب C6 معمولا درد به بازو و شست دست می اندازد.
فشار بر عصب C7 درد تیرکشنده به پشت بازو و انگشت وسط ایجاد می کند.
فشار بر C8 بیشتر در ساعد و انگشت کوچک احساس می شود.
این الگو ها به ما کمک می کنند که تشخیص دقیق تر و هدفمندتری داشته باشیم.

چه زمانی نیاز به ام آر آی داریم؟

در بیشتر موارد، معاینه دقیق فیزیکی و شرح حال کامل به من کمک می کند حدس بزنم کدام دیسک درگیر است. اما زمانی که درد شدید باشد یا علائم عصبی مثل بی حسی یا ضعف ایجاد شود، ام آر آی لازم است. ام آر آی تنها روش تصویربرداری است که می تواند میزان فشار بر عصب و وضعیت دیسک را با دقت نشان بدهد.

اگر بیمار علائم هشدار دهنده مثل ضعف پیشرونده، اختلال راه رفتن یا مشکل در کنترل ادرار و مدفوع داشته باشد، ام آر آی فوری لازم است.

آیا دیسک گردن عصبی خطرناک است؟

اغلب موارد بیرون زدگی دیسک گردن خطرناک نیستند و با درمان های غیرجراحی کنترل می شوند. اما اگر فشار به عصب شدید باشد یا درمان به موقع انجام نشود، ممکن است آسیب عصبی دائمی ایجاد شود. برای همین من همیشه تاکید می کنم بیماران علائم جدید یا شدید را جدی بگیرند.

درمان دیسک گردن عصبی چگونه است؟

درمان به شدت علائم بستگی دارد. من معمولا درمان را مرحله به مرحله پیش می برم:

مرحله اول: کاهش التهاب
استراحت نسبی چند روزه
دارو های ضد التهاب
گرم کردن یا سرد کردن موضعی بسته به نوع درد

مرحله دوم: توانبخشی
فیزیوتراپی
تمرین های تخصصی تقویت عضلات گردن
اصلاح الگوی نشستن و کار
در این مرحله هدف برگرداندن قدرت عضلانی، بازگرداندن دامنه حرکت و کاهش فشار روی دیسک است.

مرحله سوم: درمان های کم تهاجمی در صورت نیاز
تزریق اپیدورال
تزریق ریشه عصبی
اوزون درمانی در موارد انتخاب شده
این روش ها زمانی استفاده می شوند که بیمار چند هفته درمان کرده ولی درد همچنان شدید است.

چه زمانی جراحی لازم می شود؟

از نظر من، جراحی تنها در چند شرایط انجام می شود:

ضعف عضلانی واضح که در حال پیشرفت است
درد شدید و مقاوم به درمان
فشار قابل توجه بر نخاع یا ریشه عصبی
در این شرایط جراحی می تواند فشار را از عصب بردارد و احتمال آسیب دائمی را کم کند. جراحی های گردن معمولا نتایج خوبی دارند، به خصوص اگر بیمار تحت نظر پزشک متخصص و در زمان مناسب عمل شود.

آیا دیسک گردن عصبی خود به خود خوب می شود؟

در بسیاری از بیماران، بله. بدن می تواند بخشی از بیرون زدگی دیسک را جذب کند. اما این روند هفته ها تا ماه ها زمان نیاز دارد. نکته مهم این است که بیمار در این مدت تحت درمان درست باشد تا فشار به عصب کم شود و آسیب عصبی پیشرفت نکند.

چطور از دیسک گردن محافظت کنیم؟

تقویت عضلات گردن
تنظیم ارتفاع مانیتور
استفاده کمتر از موبایل با گردن خم
پرهیز از بلند کردن بار سنگین
خوابیدن با بالش مناسب
به عنوان جراح ستون فقرات، من همیشه تاکید می کنم پیشگیری بسیار ساده تر از درمان است. گردن ساختار حساسی دارد و هر عادت اشتباه در طولانی مدت خود را نشان می دهد.

جمع بندی

دیسک گردن عصبی همان بیرون زدگی دیسک گردن است که بر ریشه های عصبی فشار می آورد و علائم عصبی ایجاد می کند. این مشکل معمولا با درمان های غیرجراحی کنترل می شود، اما در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی باشد. تشخیص دقیق، درمان مرحله به مرحله و پیگیری منظم باعث می شود بیشتر بیماران بهبود قابل توجهی داشته باشند.