✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
وقتی صحبت از دیسک گردن می شود، بیشتر افراد درد گردن، محدودیت حرکت یا گزگز دست را به یاد می آورند. اما در بسیاری از مراجعه کنندگان می بینم که علائمی در پا، ران یا حتی کف پا مشاهده می شود و بیمار نگران می شود که آیا این مشکل از دیسک ناحیه کمر است یا گردن. یکی از سوالات پرتکراری که بیماران می پرسند این است که آیا دیسک گردن می تواند به پا هم بزند یا خیر. در این مطلب تمام جزئیات لازم را از دید یک جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات توضیح می دهم تا بیمار بدون ابهام بداند چه زمانی باید نگران باشد و چه زمانی نیاز به بررسی دقیق وجود دارد.
دیسک گردن چگونه باعث علائم در پا می شود؟
در دیسک گردن، بیرون زدگی دیسک یا تنگی کانال نخاعی می تواند به نخاع فشار وارد کند. برخلاف دیسک کمر که مستقیما به ریشه های عصبی پا مربوط است، درگیری دیسک گردن از طریق فشار روی نخاع باعث اختلال در پیام رسانی به دست و پا می شود. بنابراین زمانی که نخاع در ناحیه گردن تحت فشار قرار می گیرد، علائم می تواند از گردن تا پاها دیده شود. این الگو را میلوپاتی گردنی می نامیم.
چگونه این فشار ایجاد می شود؟
در اغلب موارد به دلیل بیرون زدگی دیسک، آرتروز مهره ها، تنگی کانال نخاعی یا ضخیم شدن رباط ها فضای عبور نخاع کم می شود. چون نخاع از گردن عبور می کند و شبکه عصبی کل بدن را مدیریت می کند، هر نوع فشار در گردن می تواند مسیرهای حرکتی و حسی پا را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
نشانه هایی که ثابت می کند منشا درد پا از گردن است
بسیاری از بیماران تصور می کنند هر درد پا از کمر است، اما تجربیات بالینی نشان می دهد که علائم زیر بیشتر با دیسک گردن مرتبط است:
احساس سنگینی در پا
بیمار احساس می کند پاها مثل قبل فرمان نمی گیرند. این علامت می تواند نشانه اختلال در مسیر حرکتی نخاع باشد.اختلال در تعادل
یکی از نشانه های مهم میلوپاتی گردنی همین مورد است. بیمار هنگام راه رفتن احساس ناپایداری دارد.گزگز دوطرفه در پاها
برخلاف دیسک کمر که معمولا یک پا را درگیر می کند، درگیری نخاع گردنی اغلب علائم دوطرفه ایجاد می کند.احساس شوک الکتریکی هنگام خم کردن گردن
این علامت را در پزشکی علامت لرمیته می نامیم. بیمار با خم کردن گردن، حسی شبیه برق گرفتگی از گردن به پاها احساس می کند.ضعف تدریجی و بی حسی پا
وقتی فشار روی نخاع ادامه پیدا کند، بیمار دچار ضعف پیشرونده می شود. این علامت را باید جدی گرفت.سفتی عضلات پا
برخی بیماران حس می کنند پاها خشک شده یا کشش غیرطبیعی دارد. علت، درگیری مسیرهای عصبی نخاع است.
چرا دیسک گردن چنین علائمی ایجاد می کند؟
نخاع، مرکز کنترل حرکتی و حسی بدن است. هر بخش از نخاع پیام های خاصی را به اندام ها می رساند. گردن بخشی است که تمام مسیرهای عصبی پاها از آن عبور می کنند. وقتی در این ناحیه فشار ایجاد می شود، پیام های ارسالی به پا دچار اختلال می شود. بنابراین حتی اگر کمر مشکلی نداشته باشد، پا می تواند دچار درد، بی حسی یا ضعف شود.
چه کسانی بیشتر در معرض این مشکل هستند؟
در سال های اخیر بیماران بیشتری را می بینم که به دلیل سبک زندگی کم تحرک، نشستن طولانی با موبایل یا لپ تاپ و ضعف عضلات گردن دچار این مشکل شده اند. موارد زیر خطر را افزایش می دهد:
سن بالاتر از ۴۰ سال
کارمندان با ساعات کاری طولانی پشت میز
استفاده مداوم از موبایل با خم کردن گردن
تصادف یا ضربه به گردن
سابقه دیسک قبلی در گردن
آرتروز شدید مهره ها
تفاوت علائم دیسک گردن و دیسک کمر
در بررسی بیماران همیشه ابتدا تشخیص افتراقی انجام می دهم. یعنی مشخص می کنم که منشا علائم از گردن است یا کمر. چند نکته مهم:
در دیسک گردن معمولا علائم در هر دو پا دیده می شود.
در دیسک کمر اغلب یک پا درگیر می شود.
در دیسک گردن، علائم دست نیز وجود دارد.
در دیسک کمر، مشکل فقط در کمر و پا دیده می شود.
در دیسک گردن ممکن است بیمار اختلال تعادل داشته باشد.
در دیسک کمر این علامت کمتر دیده می شود.
چه زمانی مراجعه فوری لازم است؟
اگر بیمار یکی از علائم زیر را گزارش کند، آن را نشانه هشدار می دانیم و بررسی فوری لازم است:
ضعف پیشرونده در پا
مشکل در کنترل ادرار یا مدفوع
افتادن های مکرر
ناتوانی در راه رفتن یا بالا رفتن از پله
درد شدید و مداوم با بی حسی دوطرفه
وجود علامت لرمیته
در این شرایط باید MRI گردن ارزیابی شود و تصمیم درمانی سریع گرفته شود.
روش های تشخیص
برای تشخیص دقیق، بررسی های زیر انجام می شود:
معاینه عصبی کامل
بررسی قدرت عضلات، رفلکس ها و تعادل اولین قدم است.
تصویربرداری MRI
بهترین روش برای بررسی وضعیت نخاع، دیسک و کانال نخاعی است.
نوار عصب
اگر بخواهیم شدت درگیری مسیرهای عصبی و میزان آسیب را مشخص کنیم، نوار عصب کمک کننده است.
آزمایش های تکمیلی
در شرایط خاص ممکن است نیاز به بررسی دیگر علل عصبی باشد.
درمان دیسک گردن که به پا میزند
درمان به شدت علائم و میزان فشار روی نخاع بستگی دارد. تجربه بالینی نشان می دهد که روش ها به سه گروه تقسیم می شوند:
درمان غیرجراحی
اگر فشار روی نخاع خفیف باشد و علائم شدید نباشد، معمولا از روش های زیر استفاده می کنم:
داروهای ضد التهاب
داروهای شل کننده عضلانی
فیزیوتراپی تخصصی گردن
اصلاح الگوی نشستن
تقویت عضلات عمقی گردن
کاهش استفاده از موبایل
بهبود کیفیت خواب و کاهش استرس
این درمان ها برای بیمارانی موثر است که دچار ضعف یا اختلال تعادل نشده باشند.
تزریق
در برخی شرایط، تزریق اپیدورال در گردن می تواند التهاب را کم کند. البته این روش برای هر بیمار مناسب نیست و باید بر اساس MRI تصمیم گرفته شود.
درمان جراحی
اگر فشار روی نخاع زیاد باشد یا بیمار علائم هشدار داشته باشد، معمولا جراحی بهترین گزینه است. تجربه جراحی در موارد میلوپاتی گردنی نشان می دهد که هرچه بیمار زودتر عمل شود، احتمال برگشت عملکرد پا بیشتر است. تاخیر در درمان می تواند باعث آسیب دائمی نخاع شود.
مهم ترین تعلیمی که همیشه به بیماران می دهم
علائم پا همیشه به معنی دیسک کمر نیست. درگیری گردن می تواند پا را درگیر کند و اگر فشار روی نخاع باشد، این موضوع باید جدی گرفته شود. بی توجهی به علائم می تواند منجر به آسیب ماندگار شود.
چگونه از این مشکل پیشگیری کنیم؟
چند عادت ساده می تواند احتمال بروز این مشکل را به شدت کم کند:
حفظ وضعیت درست گردن هنگام استفاده از موبایل
تقویت عضلات گردن با تمرینات ملایم
پرهیز از نشستن طولانی مدت بدون استراحت
اصلاح ارتفاع میز و مانیتور
خواب مناسب روی بالش استاندارد
کاهش وزن اضافی
پیگیری زودهنگام دردهای مکرر گردن
جمع بندی
دیسک گردن می تواند به پا هم بزند، اما این اتفاق زمانی رخ می دهد که نخاع تحت فشار قرار گرفته باشد. در این حالت علائم می تواند شامل بی حسی، ضعف، گزگز، احساس شوک الکتریکی، اختلال تعادل و سفتی پا باشد. تشخیص افتراقی دقیق بین دیسک گردن و کمر اهمیت زیادی دارد. درمان بسته به شدت علائم می تواند غیرجراحی یا جراحی باشد. نکته اصلی این است که علائم را جدی بگیریم و قبل از ایجاد آسیب ماندگار نخاع، بیمارتوسط دکتر متخصص بررسی شود.
