✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسک گردن یکی از شایع ترین مشکلات ستون فقرات است که بسیاری از بیماران با درد گردن، بی حسی دست، گزگز انگشتان یا محدودیت حرکتی به علت آن به ما مراجعه می کنند. یکی از درمان های اصلی و غیر جراحی در مراحل اولیه، فیزیوتراپی است. پرسشی که تقریبا همه بیماران مطرح می کنند این است که چند جلسه فیزیوتراپی برای درمان دیسک گردن لازم است. پاسخ این سوال یک عدد ثابت نیست، اما بر اساس تجربه بالینی و شواهد علمی می توان یک برآورد دقیق و قابل اعتماد ارائه داد.
فیزیوتراپی چگونه به بهبودی دیسک گردن کمک می کند؟
فیزیوتراپی در درمان دیسک گردن فقط به ماساژ یا گرم کردن محدود نمی شود. هدف از فیزیوتراپی، کاهش التهاب، کاهش فشار روی ریشه های عصبی، تقویت عضلات عمقی گردن و اصلاح الگوی حرکت است. این روش شامل تکنیک های دستی، کشش مکانیکی، تمرین درمانی، لیزر کم توان، الکتروتراپی و آموزش وضعیت صحیح بدن است.
وقتی دیسک گردن دچار بیرون زدگی یا پارگی می شود، عضلات اطراف به دلیل درد دچار اسپاسم و ضعف می شوند. این چرخه باعث افزایش درد و کند شدن روند ترمیم می شود. فیزیوتراپی با بازگرداندن عملکرد طبیعی عضلات، این چرخه معیوب را می شکند.
چند جلسه فیزیوتراپی برای دیسک گردن لازم است؟
تعداد جلسات فیزیوتراپی به چند عامل مهم بستگی دارد که اگر در نظر گرفته نشوند، پاسخ اشتباه و گمراه کننده خواهد بود. بر اساس ارزیابی های تخصصی و تجربه بالینی روی صدها بیمار، میانگین تعداد جلسات به صورت زیر است:
۱. شدت بیرون زدگی دیسک
۲. مدت زمان شروع علائم
۳. شدت درد و محدودیت حرکتی
۴. سن بیمار
۵. وضعیت عضلات گردن و شانه ها
۶. وجود مشکلات همراه مثل آرتروز گردن یا تنگی کانال
۷. میزان همکاری بیمار در انجام تمرینات خانگی
به طور معمول، فیزیوتراپی دیسک گردن بین ۱۰ تا ۲۰ جلسه انجام می شود. این بازه در اکثر بیماران نتیجه قابل قبولی ایجاد می کند، اما همه بیماران در یک قالب مشخص قرار نمی گیرند.
در شرایط استاندارد، بر اساس شدت درگیری دیسک، برنامه درمانی این گونه است:
دیسک گردن خفیف
اگر بیرون زدگی دیسک کوچک باشد و علائم کمتر از دو ماه طول کشیده باشد، معمولا ۸ تا ۱۲ جلسه کفایت می کند. این گروه بیماران با رعایت وضعیت بدن و انجام تمرینات تقویتی، نتایج بسیار خوبی می گیرند.
دیسک گردن متوسط
در بیماران با درد تیرکشنده به بازو، بی حسی انگشتان یا محدودیت قابل توجه حرکت، معمولا ۱۲ تا ۱۸ جلسه لازم است. در این موارد، ترکیب چند روش فیزیوتراپی و تمرین درمانی موثرتر است.
دیسک گردن شدید
وقتی بیرون زدگی دیسک بزرگ باشد، درد به بازوها تیر بکشد، ضعف عضلانی ایجاد شده باشد یا بیمار سابقه طولانی مدت درد مزمن داشته باشد، تعداد جلسات به ۱۸ تا ۲۴ جلسه می رسد. البته در این بیماران، روند درمان باید مرحله به مرحله و با نظارت دقیق انجام شود.
اگر بیمار دچار آرتروز گردن هم باشد
وجود آرتروز مفاصل گردنی باعث می شود دوره فیزیوتراپی طولانی تر شود، معمولا ۱۵ تا ۲۵ جلسه لازم است. علت این است که آرتروز باعث خشکی مفصل و اسپاسم طولانی مدت عضلات می شود.
یک برنامه درمانی اصولی برای فیزیوتراپی دیسک گردن چگونه است؟
درمان موفق فقط به تعداد جلسات وابسته نیست. مهم تر از آن، کیفیت درمانی است که در جلسات ارائه می شود. یک روند درمان استاندارد شامل این مراحل است:
مرحله اول: کاهش التهاب و درد
در این مرحله از درمان های ضد التهاب، الکتروتراپی، لیزر، سرما یا گرما درمانی و تکنیک های دستی استفاده می شود. این مرحله ۳ تا ۵ جلسه اول را شامل می شود.
مرحله دوم: افزایش دامنه حرکت
پس از کاهش درد اولیه، تمرکز بر روی آزادسازی مفاصل، رفع اسپاسم عضلات و اعمال کشش کنترل شده است. این مرحله معمولا ۴ تا ۷ جلسه طول می کشد.
مرحله سوم: تقویت عضلات عمقی گردن
ضعف عضلات عمقی مهم ترین عامل عود دوباره دیسک گردن است. در این مرحله تمرینات هدفمند برای این گروه عضلات ارائه می شود. این مرحله ۶ تا ۱۰ جلسه ادامه دارد.
مرحله چهارم: اصلاح الگوی حرکتی و وضعیت بدن
زمانی که درد کنترل شد و عضلات تقویت شدند، اصلاح عادات اشتباه مثل پایین آوردن مداوم سر هنگام کار با موبایل یا نشستن طولانی آغاز می شود. این بخش بدون آموزش صحیح، درمان را ناقص می کند.
مرحله پنجم: نگهداری و پیشگیری از عود
در این مرحله، بیمار به یک برنامه تمرینی طولانی مدت برای جلوگیری از بازگشت درد مجهز می شود.
آیا امکان دارد تعداد جلسات کمتر یا بیشتر شود؟
بله. برخی بیماران به دلیل سن پایین، بدن ورزیده، عدم وجود آرتروز و شروع سریع درمان، در کمتر از ۸ جلسه نتیجه خوبی می گیرند. در مقابل، بیمارانی که سال ها درد داشته اند، یا دیسک گردن آنها شدیدا بیرون زده است، ممکن است به بیش از ۲۴ جلسه نیاز داشته باشند.
آیا فیزیوتراپی برای همه انواع دیسک گردن کافی است؟
خیر. در چند وضعیت خاص، فقط فیزیوتراپی کافی نیست و باید بررسی دقیق تر انجام شود. این موارد شامل موارد زیر است:
۱. ضعف شدید یا پیشرونده دست
۲. بی اختیاری ادرار یا مدفوع
۳. درد مقاوم به درمان بیش از ۳ ماه
۴. بیرون زدگی بسیار بزرگ دیسک
۵. تنگی شدید کانال نخاعی
در این شرایط معمولا نیاز به روش های درمانی پیشرفته تر مثل بلوک عصبی یا حتی جراحی وجود دارد.
آیا تعداد زیاد جلسات به معنی درمان بهتر است؟
خیر. کیفیت درمان مهم تر از تعداد جلسات است. اگر بیمار تمرینات خانگی را جدی نگیرد یا وضعیت بدن را اصلاح نکند، حتی ۳۰ جلسه نیز اثر کافی نخواهد داشت. اما در مقابل، بیمارانی که همکاری خوبی دارند و تحت نظر فیزیوتراپیست مجرب کار می کنند، با تعداد جلسات کمتر هم بهبود قابل توجهی دارند.
چه زمانی بیمار باید نتیجه محسوس بگیرد؟
بیشتر بیماران از جلسه چهارم تا ششم کاهش درد و سبکی گردن را تجربه می کنند. اگر پس از ۸ جلسه هیچ تغییری ایجاد نشود، باید روند درمان بازبینی شود.
توصیه های مهم پزشکی برای موفقیت در فیزیوتراپی دیسک گردن
برای داشتن بهترین نتیجه، این موارد ضروری است:
۱. شروع سریع درمان
۲. پرهیز از فعالیت های تشدید کننده مثل کار طولانی با گوشی
۳. انجام منظم تمرینات خانگی
۴. اصلاح وضعیت نشستن پشت کامپیوتر
۵. استفاده از بالش مناسب
۶. پرهیز از چرخش ناگهانی گردن
۷. تکمیل دوره درمان بدون قطع کردن جلسات
نتیجه گیری
فیزیوتراپی یکی از موثرترین درمان های غیر جراحی دیسک گردن است، اما تعداد جلسات آن یک عدد ثابت برای همه نیست. بر اساس تجربه درمانی و ارزیابی دقیق وضعیت بیمار، متوسط جلسات لازم بین ۱۰ تا ۲۰ جلسه است. بیماران با شدت بیشتر یا مشکلات همراه ممکن است به جلسات بیشتری نیاز داشته باشند. مهم ترین عامل موفقیت، انجام دقیق تمرینات، اصلاح وضعیت بدن و پیگیری کامل برنامه درمانی است. اگر درمان درست و اصولی انجام شود، در بسیاری از بیماران می توان بدون جراحی به کاهش درد و افزایش عملکرد گردن دست یافت.
