✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
به عنوان جراحی که سالها در حوزه ستون فقرات کار کردهام، یکی از پرسشهای پرتکراری که از من مطرح میشود این است که چرا برخی افراد در سنین پایین دچار دیسک گردن میشوند. بسیاری تصور میکنند بیرونزدگی یا پارگی دیسک فقط در میانسالی و پیری رخ میدهد، اما روند زندگی امروز باعث شده مشکلات دیسکی در جوانان به شکل قابل توجهی افزایش یابد. در این مطلب توضیح میدهم که دیسک گردن در جوانی چه علتی دارد، چگونه تشخیص داده میشود، چه علائمی دارد و بهترین مسیر درمان چیست.
دیسک گردن در بدن چه نقشی دارد
بین مهرههای گردن، بالشتکهای انعطافپذیری به نام دیسک قرار دارد. این دیسکها فشارها را جذب میکنند، اجازه حرکت نرم به مهرهها میدهند و از نخاع و ریشههای عصبی محافظت میکنند. هر دیسک از دو بخش تشکیل شده است: بخش بیرونی محکم و حلقهای و بخش داخلی نرم و ژلاتینی. اگر بخش بیرونی تحت فشار یا فرسایش قرار گیرد، ماده داخلی بیرون میزند و به اعصاب یا نخاع فشار وارد میکند. این همان اتفاقی است که در بیرونزدگی یا پارگی دیسک رخ میدهد.
چرا دیسک گردن در جوانی شایع شده است
در سالهای اخیر، سبک زندگی افراد به شکلی تغییر کرده که فشار زیادی بر ستون فقرات گردنی وارد میشود. چند دلیل مهم وجود دارد که بیش از همه باعث بروز دیسک گردن در جوانان میشود:
۱. استفاده طولانی از موبایل و لپتاپ
قرار گرفتن سر در وضعیت خم به جلو، شایعترین علت ساییدگی زودرس دیسکهای گردنی در جوانان است. وزن سر در وضعیت خمیده چند برابر بیشتر به مهرهها فشار وارد میکند.
۲. ضعف عضلات گردن و شانه
کمتحرکی، حذف ورزش و نشستن طولانی باعث ضعیف شدن عضلاتی میشود که باید وزن سر را نگه دارند. در این شرایط بار اصلی روی دیسکها میافتد.
۳. تصادفات و ضربهها
حتی اگر ضربه شدیدی نباشد، حرکت ناگهانی گردن مثل شلاق، که در ترمزهای شدید یا تصادفات رخ میدهد، میتواند به دیسک آسیب بزند.
۴. کارهای سنگین و بد حمل کردن بار
بلند کردن نامناسب وزنه یا حمل بار روی یک شانه، از دلایل مهم آسیبدیدگی دیسک در جوانانی است که فعالیت شغلی یا ورزشی سنگین دارند.
۵. اختلالات مادرزادی یا ژنتیکی
برخی افراد به صورت ارثی دیسکهای ضعیفتری دارند و زودتر دچار فرسایش میشوند.
علائم دیسک گردن در جوانان
علائم بسته به شدت آسیب متفاوت است، اما معمولترین مواردی که در بیماران جوان میبینم شامل موارد زیر است:
۱. درد گردن
درد معمولا با فعالیت تشدید میشود و ممکن است به شانه یا پشت گردن انتشار پیدا کند.
2. انتشار درد به دست و بازو
اگر دیسک به ریشه عصبی فشار وارد کند، درد به بازو یا ساعد تیر میکشد.
3. بیحسی، گزگز یا مورمور دستها
این علامت نشاندهنده درگیری عصب است و نباید نادیده گرفته شود.
4. ضعف عضلانی
در مراحل پیشرفته، فرد در گرفتن اشیا، بالا بردن دست یا حتی انجام کارهای ساده دچار ضعف میشود.
5. سردردهای گردنی
یکی از نشانههای شایع در جوانانی که مدت طولانی با موبایل کار میکنند.
6. کاهش دامنه حرکتی گردن
خشکی گردن و محدودیت چرخش معمولا با التهاب دیسک همراه است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر یکی از موارد زیر وجود دارد، مراجعه سریع به پزشک ضروری است:
درد گردن بیش از چند روز طول کشیده و رو به افزایش است
درد به بازو تیر میکشد
بیحسی یا گزگز دستها وجود دارد
ضعف عضلانی مشاهده میشود
درد با استراحت بهبود پیدا نمیکند
سردردهای شدید و مکرر پس از کار با موبایل
تاخیر در درمان میتواند باعث آسیب جدی به ریشههای عصبی شود که گاهی برگشتپذیر نیست.
روشهای تشخیص دیسک گردن در جوانان
تشخیص بر مبنای معاینه دقیق و بررسی تصویربرداری انجام میشود.
۱. معاینه بالینی
قدرت عضلات، دامنه حرکتی گردن، رفلکسهای عصبی و علائم تحریک عصبی بررسی میشود.
۲. امآرآی (MRI)
دقیقترین روش برای مشاهده دیسک، شدت بیرونزدگی و میزان فشار بر نخاع یا اعصاب است.
۳. نوار عصب و عضله (EMG-NCV)
وقتی بیحسی، گزگز یا ضعف مشاهده شود، این تست برای مشخص شدن آسیب عصبی کمککننده است.
درمان دیسک گردن در جوانی
درصد زیادی از بیماران جوان بدون نیاز به جراحی درمان میشوند. درمان مناسب بر اساس شدت آسیب انتخاب میشود.
۱. درمانهای غیرجراحی
استراحت نسبی و اصلاح فعالیتها
جلوگیری از خم کردن گردن، کاهش کار با موبایل و دوری از ورزشهای آسیبزا در روزهای ابتدایی ضروری است.
فیزیوتراپی
تمرینات تخصصی برای تقویت عضلات عمقی گردن در درمان بسیار مؤثر است. تمرینهای هدفمند اگر درست انجام شوند میتوانند فشار روی دیسک را به شکل قابل توجهی کم کنند.
دارو درمانی
داروهای ضدالتهاب، شلکننده عضلات و در برخی موارد داروهای عصبی طبق تشخیص پزشک تجویز میشود.
تزریقهای تخصصی
اگر التهاب شدید باشد، تزریق اپیدورال یا فاست میتواند به کاهش درد کمک کند.
اصلاح نحوه نشستن و کار کردن
تنظیم صحیح ارتفاع مانیتور، استفاده از صندلی مناسب و کاهش کار با موبایل از مهمترین اصول درمان پایدار هستند.
۲. چه زمانی جراحی لازم است
جراحی فقط در سه حالت توصیه میشود:
ضعف واضح و رو به تشدید عضلات
فشار شدید بر نخاع یا ریشههای اصلی
درد مقاوم به درمانهای غیرجراحی پس از مدتی معقول
در جوانان تلاش میکنیم تا حد ممکن درمانهای غیرجراحی را کامل اجرا کنیم، زیرا اغلب نتایج بسیار خوبی میگیریم.
انواع جراحیهای دیسک گردن
بسته به محل و شدت آسیب، یکی از این روشها انتخاب میشود:
۱. دیسککتومی و فیوژن گردنی
برداشتن دیسک آسیبدیده و ثابت کردن دو مهره با یک پلاک کوچک.
۲. دیسک مصنوعی
جایگزینی دیسک با یک دیسک مصنوعی که حرکت طبیعی گردن را حفظ میکند. این گزینه برای برخی جوانان بسیار ایدهآل است.
۳. جراحی کمتهاجمی
اگر دیسک کوچک باشد میتوان با برشهای بسیار کوچک آن را برداشت.
آیا دیسک گردن در جوانی قابل پیشگیری است
در بسیاری از موارد بله. پیشگیری اصلیترین موضوعی است که همیشه به بیماران جوان تأکید میکنم.
راهکارهای مؤثر:
نگه داشتن موبایل در ارتفاع چشم
تقویت عضلات گردن و پشت
کاهش نشستن طولانی
پرهیز از خوابیدن با بالشهای بلند
رعایت اصول بلند کردن بار
تنظیم ارتفاع میز و مانیتور
داشتن فعالیت ورزشی منظم
اگر این عادات به شکل پایدار اجرا شوند احتمال بروز دیسک گردن به شکل چشمگیری کاهش پیدا میکند.
آیا دیسک گردن در جوانی بهبود کامل پیدا میکند
در اکثر موارد پاسخ مثبت است. جوانان به دلیل وضعیت عضلانی بهتر، معمولا پاسخ خوبی به درمانهای غیرجراحی دارند. زمانی که شدت بیرونزدگی زیاد نباشد، التهاب کنترل شود و فرد اصول درست را رعایت کند، بازگشت به زندگی عادی کاملا ممکن است. حتی پس از جراحی نیز در بیماران جوان نتایج درمان بسیار رضایتبخش است.
جمعبندی
افزایش دیسک گردن در جوانان نتیجه مستقیم سبک زندگی مدرن است. نشستن طولانی، کار با موبایل و ضعف عضلات از مهمترین دلایل این مشکل هستند. تشخیص زودهنگام، درمان درست و اصلاح عادات حرکتی، اصلیترین مسیر بهبود محسوب میشود. در اغلب موارد درمانهای غیرجراحی کافی هستند و تنها درصد کمی از بیماران نیازمند جراحی خواهند بود. آنچه اهمیت دارد این است که علائم را جدی بگیریم و اجازه ندهیم آسیب به مرحلهای برسد که برگشت آن دشوار یا غیرممکن باشد.
