✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
بیماری دیسک گردن از شایعترین مشکلات ستون فقرات در میان افراد شاغل است. بسیاری از بیماران پس از تشخیص این بیماری، نگران تأثیر آن بر وضعیت کاری خود هستند و این سؤال برایشان پیش میآید که آیا دیسک گردن میتواند منجر به از کار افتادگی شود یا نه. در این مطلب از زبان دکتر محمدمهدی سلیمانی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، به شکل دقیق و ساده توضیح داده میشود که چه زمانی دیسک گردن ممکن است باعث از کار افتادگی شود، معیارهای قانونی و پزشکی آن چیست و چگونه میتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
مفهوم از کار افتادگی در بیماران دیسک گردن
در علم پزشکی، از کار افتادگی (Disability) به حالتی گفته میشود که فرد به علت بیماری یا آسیب، توانایی انجام کار متناسب با شغل خود را از دست میدهد.
اما در نظام بیمه و قانون کار ایران، از کار افتادگی با معیارهای مشخصی سنجیده میشود و تنها در صورتی شامل حمایت بیمهای میشود که شدت عارضه به حدی باشد که توانایی فرد در انجام کار بهطور دائم مختل گردد.
دیسک گردن معمولاً باعث از کار افتادگی کامل نمیشود، مگر در مواردی که آسیب عصبی شدید یا فلج حرکتی به وجود آمده باشد. در مراحل خفیف یا متوسط، بیمار با درمان مناسب میتواند به فعالیت عادی خود بازگردد.
دیسک گردن چیست و چگونه باعث ناتوانی میشود؟
دیسک گردن یک بافت نرم میان مهرهای است که بین مهرههای گردن قرار دارد و نقش ضربهگیر دارد. با افزایش سن یا انجام حرکات نادرست، این دیسک ممکن است دچار پارگی یا فتق شود.
در نتیجه، قسمت بیرونزده دیسک به ریشههای عصبی یا نخاع فشار وارد میکند و علائمی مانند درد، بیحسی، گزگز یا ضعف در بازو و دستها ایجاد میشود.
اگر این فشار عصبی به مدت طولانی باقی بماند، آسیب دائمی به اعصاب و کاهش قدرت حرکتی ممکن است رخ دهد. در این شرایط، فرد حتی در انجام کارهای روزمره یا حرفهای دچار مشکل میشود و موضوع از کار افتادگی مطرح میشود.
معیارهای پزشکی برای تشخیص از کار افتادگی ناشی از دیسک گردن
پزشک متخصص مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات با بررسی این معیارها تصمیم میگیرد که آیا فرد توان ادامه کار دارد یا خیر:
شدت آسیب عصبی: اگر الکترومیوگرافی (EMG) یا MRI نشان دهد که عصب دچار آسیب شدید یا قطع سیگنال است.
اختلال حرکتی یا فلج اندامها: در مواردی که بیمار کنترل عضلات را از دست داده یا دچار ضعف پایدار در دستها یا پاها شده است.
درگیری نخاع (Myelopathy): وقتی دیسک به نخاع فشار وارد کرده و علائم حرکتی دوطرفه (مثل گرفتگی و اسپاسم شدید عضلات) دیده شود.
محدودیت حرکتی گردن: کاهش قابل توجه دامنه حرکتی گردن به نحوی که کارکرد روزمره مختل شود.
عدم پاسخ به درمانهای جراحی یا غیرجراحی: وقتی حتی پس از درمان استاندارد، عملکرد بیمار به حالت عادی بازنگردد.
معیارهای قانونی و بیمهای برای تشخیص از کار افتادگی
در ایران، سازمان تأمین اجتماعی و کمیسیونهای پزشکی بر اساس مقررات خاصی درباره از کار افتادگی تصمیم میگیرند. این تصمیم بر پایه گزارش پزشک متخصص، مدارک تصویربرداری، معاینات و بررسی توانایی کاری فرد انجام میشود.
از کار افتادگی به سه نوع تقسیم میشود:
| نوع از کار افتادگی | تعریف | تأثیر در حقوق و مزایا |
|---|---|---|
| کلی | فرد بهطور کامل توانایی انجام هر نوع کاری را ندارد | دریافت مستمری کامل |
| جزئی | فرد بخشی از توان کاری خود را از دست داده ولی قادر به انجام کارهای سبکتر است | دریافت درصدی از مستمری |
| ناشی از کار | آسیب بهدلیل حوادث یا شرایط کاری رخ داده است | حمایتهای ویژه و غرامت |
اگر دیسک گردن بهدلیل شرایط شغلی ایجاد شده باشد (مثل کارهای سنگین، رانندگی طولانی یا کار با کامپیوتر بدون ارگونومی مناسب)، ممکن است به عنوان از کار افتادگی ناشی از کار شناخته شود و فرد مستحق دریافت غرامت یا مستمری خاص باشد.
چه نوع مشاغلی بیشتر در معرض از کار افتادگی به دلیل دیسک گردن هستند؟
رانندگان کامیون، تاکسی یا وسایل نقلیه سنگین
کارگرانی که اجسام سنگین بلند میکنند
کارمندان پشتمیزنشین با وضعیت بد بدن
نجارها، جوشکاران و کسانی که گردن را مدام خم یا کشیده نگه میدارند
افراد با سابقه ضربه به گردن یا تصادفات
در این افراد، فشار مداوم روی ستون فقرات گردنی میتواند باعث پیشرفت بیماری و افزایش احتمال از کار افتادگی شود.
آیا هر دیسک گردنی شامل از کار افتادگی میشود؟
خیر. اغلب موارد دیسک گردن با درمانهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، تزریق، دارو و اصلاح سبک زندگی قابل کنترل است.
اما در موارد نادری که دیسک باعث فلج دائم، درد مزمن مقاوم یا آسیب نخاعی شود، ممکن است از نظر پزشکی و قانونی شامل از کار افتادگی شود.
بنابراین، تشخیص نهایی به شدت علائم، شغل بیمار و نظر کمیسیون پزشکی بستگی دارد.
گاهی ممکن است بیماری از نظر پزشکی متوسط باشد، اما چون شغل بیمار به حرکات دقیق گردن وابسته است (مثل راننده جرثقیل یا جراح)، کمیسیون رأی به از کار افتادگی جزئی دهد.
نقش جراحی در جلوگیری از از کار افتادگی
در مواردی که درمانهای دارویی و فیزیوتراپی مؤثر نباشد، جراحی میتواند از آسیب دائمی جلوگیری کند.
با جراحی دیسک گردن (Discectomy) یا فیوز مهرهای (Fusion)، فشار از روی نخاع یا ریشه عصبی برداشته میشود. اگر این اقدام بهموقع انجام شود، احتمال بازگشت عملکرد و جلوگیری از از کار افتادگی بسیار زیاد است.
اما تأخیر در جراحی یا مراجعه دیرهنگام به پزشک ممکن است باعث باقی ماندن ضعف حرکتی و در نتیجه ناتوانی دائمی شود.
توصیههای پیشگیرانه برای جلوگیری از پیشرفت دیسک گردن
حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و کار با کامپیوتر
استفاده از بالش مناسب در هنگام خواب
انجام ورزشهای تقویتی گردن طبق نظر پزشک
اجتناب از خم کردن گردن برای مدت طولانی (مثلاً هنگام استفاده از موبایل)
پیگیری منظم در صورت بروز بیحسی یا ضعف در دستها
جمعبندی
دیسک گردن تنها در صورتی باعث از کار افتادگی میشود که آسیب عصبی شدید یا محدودیت حرکتی دائمی بهوجود آمده باشد. بیشتر بیماران با درمان مناسب و اصلاح سبک زندگی میتوانند به فعالیت عادی برگردند.
در هر صورت، تشخیص نهایی از کار افتادگی بر عهده پزشک متخصص و کمیسیونهای رسمی بیمه است که بر اساس شواهد تصویربرداری، معاینه و توانایی عملکردی تصمیم میگیرند.
