✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
بسیاری از افراد وقتی دچار سردردهای مکرر میشوند، تصور میکنند مشکل از سینوس یا فشار عصبی است. اما یکی از دلایل مهمی که کمتر شناخته شده، «دیسک گردن» است. در این مطلب از زبان یک جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات توضیح میدهم که دیسک گردن چطور میتواند منجر به سردرد شود، چه علائمی دارد و در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کنید.
دیسک گردن چیست؟
بین مهرههای گردن بالشتکهایی از جنس غضروف قرار دارد که به آنها دیسک بینمهرهای گفته میشود. این دیسکها نقش ضربهگیر دارند و حرکت نرم گردن را ممکن میکنند. وقتی یکی از این دیسکها دچار آسیب یا بیرونزدگی شود، ممکن است به ریشههای عصبی یا حتی نخاع فشار وارد کند. در این حالت بیمار علائمی مثل درد گردن، بیحسی بازو، گزگز انگشتان یا حتی سردرد را تجربه میکند.
ارتباط دیسک گردن با سردرد
اعصاب گردن با اعصاب ناحیهی سر ارتباط نزدیکی دارند. ریشههای عصبی در ناحیهی بالایی گردن (C1 تا C3) به اعصاب ناحیه پسسری و پیشانی متصل میشوند. اگر دیسک بین مهرههای بالایی گردن بیرونزدگی پیدا کند یا التهاب عضلانی اطراف مهرهها وجود داشته باشد، پیام درد از طریق همین اعصاب به نواحی سر منتقل میشود و بیمار سردردی شبیه میگرن احساس میکند.
این نوع سردردها به «سردردهای گردنی» (Cervicogenic Headache) معروف هستند.
ویژگیهای سردرد ناشی از دیسک گردن
سردرد ناشی از دیسک گردن معمولاً با ویژگیهای زیر شناخته میشود:
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| محل درد | اغلب در پشت سر و ناحیه پسسری، گاهی به پیشانی و شقیقهها گسترش مییابد |
| شدت درد | معمولاً متوسط تا شدید و مداوم است |
| نوع درد | درد ضرباندار نیست، بلکه عمیق و فشارنده است |
| عوامل تشدیدکننده | حرکت گردن، نشستن طولانی، خم شدن یا چرخاندن سر |
| همراهی با سایر علائم | درد یا گرفتگی گردن، احساس سنگینی سر، بیحسی بازو یا انگشتان |
برخلاف میگرن که معمولاً با تهوع یا حساسیت به نور همراه است، سردرد گردنی بیشتر با درد گردن و محدودیت حرکتی بروز میکند.
چرا دیسک گردن باعث سردرد میشود؟
علت اصلی، تحریک و فشار بر اعصاب حسی گردن است. در اثر بیرونزدگی دیسک، التهاب عضلانی یا آرتروز مهرهها، اعصاب ناحیه C2 و C3 تحریک میشوند. این اعصاب با عصب تریژمینال (عصب اصلی صورت و سر) ارتباط مستقیم دارند. وقتی این مسیر عصبی تحریک شود، مغز درد را در ناحیه سر احساس میکند، حتی اگر منشاء اصلی آن گردن باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض این نوع سردرد هستند؟
افرادی که ساعتها پشت کامپیوتر یا گوشی مینشینند
کسانی که شغلشان با خم شدن مداوم گردن همراه است (مثلاً رانندگان، خیاطان، طراحان)
افرادی که آسیبدیدگی یا تصادف با شلاق گردن (Whiplash) داشتهاند
بیماران مبتلا به آرتروز یا دیسکهای فرسوده گردنی
روشهای تشخیص
پزشک پس از گرفتن شرح حال و معاینهی دقیق، معمولاً از روشهای زیر برای تشخیص استفاده میکند:
MRI گردن: دقیقترین روش برای تشخیص بیرونزدگی دیسک و میزان فشار روی اعصاب.
X-Ray یا سیتیاسکن: برای بررسی تغییرات استخوانی و آرتروز مهرهها.
بلوک عصبی تشخیصی: گاهی پزشک تزریق بیحسی در عصب خاصی انجام میدهد تا مشخص شود سردرد از همان ناحیه است یا خیر.
درمان سردرد ناشی از دیسک گردن
درمان بستگی به شدت آسیب دارد و معمولاً بهصورت مرحلهای انجام میشود:
درمانهای غیرجراحی
استراحت نسبی: در مراحل حاد توصیه میشود از حرکات ناگهانی گردن پرهیز شود.
فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی عضلات گردن برای کاهش فشار بر دیسک و بهبود وضعیت بدن.
دارو درمانی: ضد التهابها، شلکنندههای عضلانی یا مسکنهای ملایم طبق نظر پزشک.
درمان تزریقی: تزریق داروهای ضد التهاب در مفاصل فاست یا اطراف عصب در صورت درد شدید.
اصلاح سبک زندگی: استفاده از بالش مناسب، تنظیم ارتفاع مانیتور، و استراحت منظم هنگام کار با کامپیوتر.
درمانهای جراحی
اگر دیسک گردن بهقدری بیرون زده باشد که به نخاع یا ریشههای عصبی فشار شدید بیاورد و درمانهای غیرجراحی بیاثر باشند، جراحی بهصورت میکروسکوپی انجام میشود. در این جراحی، بخش آسیبدیده دیسک برداشته و فشار از روی عصب برداشته میشود.
امروزه روشهای کمتهاجمیتر و دقیقتری در جراحیهای دیسک گردن استفاده میشود که دوران نقاهت کوتاهتری دارند.
آیا سردرد گردنی درمانپذیر است؟
در بیشتر بیماران، با تشخیص صحیح و درمان اصولی، سردرد بهطور کامل برطرف میشود. فیزیوتراپی و اصلاح وضعیت بدن در کنار درمان دارویی، معمولاً مؤثرترین روش هستند. اگر دیسک به مرحله پیشرفته رسیده باشد، جراحی تنها راه بازگشت به زندگی بدون درد است.
نکاتی برای پیشگیری
حفظ وضعیت صحیح گردن هنگام کار با موبایل و کامپیوتر
ورزش منظم برای تقویت عضلات گردن و شانه
استفاده از بالش مناسب در هنگام خواب
پرهیز از حرکات ناگهانی گردن
در صورت بروز درد مداوم یا سردرد غیرعادی، به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید تا علت بهدرستی تشخیص داده شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر سردرد شما با علائم زیر همراه است، مراجعه سریع به پزشک ضروری است:
درد گردن و شانه بهصورت مزمن و مداوم
بیحسی یا گزگز در بازو و انگشتان
ضعف عضلات دست
درد شدیدی که با دارو یا استراحت کاهش پیدا نمیکند
جمعبندی
دیسک گردن میتواند یکی از علل پنهان سردردهای مکرر باشد، بهویژه اگر درد از پشت سر شروع شود و با حرکت گردن تشدید گردد. تشخیص دقیق با MRI و معاینه متخصص جراح مغز و اعصاب انجام میشود. درمان زودهنگام از پیشرفت بیماری و نیاز به جراحی جلوگیری میکند.
