✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

بسیاری از افراد وقتی دچار درد گردن یا بی‌حسی دست می‌شوند، نمی‌دانند علت آن «دیسک گردن» است یا «آرتروز گردن». این دو بیماری شباهت‌هایی دارند اما منشأ، سیر پیشرفت و درمانشان با یکدیگر فرق دارد. شناخت تفاوت این دو برای انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.
 

دیسک گردن چیست؟

بین مهره‌های گردن، بالشتک‌هایی از جنس غضروف وجود دارد که به آن‌ها دیسک گفته می‌شود. وظیفه‌ی دیسک، جذب فشار و جلوگیری از ساییدگی مهره‌هاست. وقتی دیسک آسیب ببیند یا از جای خود بیرون بزند، به ریشه‌های عصبی یا نخاع فشار وارد می‌کند و باعث درد گردن، شانه یا بازو می‌شود.
این حالت را «فتق دیسک گردن» می‌نامیم.

آرتروز گردن چیست؟

آرتروز گردن (اسپوندیلوز گردنی) نوعی فرسایش مفاصل و استخوان‌های ستون فقرات گردن است که معمولاً در اثر افزایش سن، وضعیت بد بدن یا کار طولانی با رایانه به‌وجود می‌آید. در این بیماری، لایه‌های محافظ مفصل تحلیل می‌روند و استخوان‌ها به‌هم نزدیک‌تر می‌شوند. گاهی هم زوائد استخوانی (استئوفیت) ایجاد می‌شود که به اعصاب فشار می‌آورد.

تفاوت دیسک گردن و آرتروز گردن

علائم مشترک

هر دو بیماری می‌توانند باعث درد گردن، خشکی، سرگیجه خفیف، بی‌حسی در دست یا بازو و محدودیت حرکت شوند. بسیاری از بیماران بدون معاینه و MRI نمی‌توانند تفاوت این دو را تشخیص دهند.

چرا نباید این دو بیماری را اشتباه گرفت؟

اشتباه گرفتن دیسک گردن با آرتروز گردن باعث می‌شود درمان در مسیر درستی پیش نرود. برای مثال، در آرتروز تمرکز بر کاهش التهاب مفصل و اصلاح پوسچر است، اما در دیسک گردن هدف اصلی کاهش فشار روی عصب است. درمان اشتباه ممکن است درد را مزمن و حتی آسیب عصبی ایجاد کند.

علت‌های اصلی بروز دیسک یا آرتروز گردن

• نشستن طولانی با سر خم به جلو (کار با موبایل و لپ‌تاپ)

• تصادف یا ضربه به گردن

• ضعف عضلات گردن و شانه

• ژنتیک و افزایش سن

• استرس و انقباض مداوم عضلات گردن

• فعالیت‌های تکراری یا سنگین با وضعیت نادرست بدن

تشخیص قطعی

پزشک پس از معاینه‌ی دقیق فیزیکی، بررسی قدرت عضلات، رفلکس‌ها و حس اندام‌ها، در صورت لزوم MRI یا سی‌تی‌اسکن درخواست می‌دهد.
در MRI دیسک، بیرون‌زدگی یا فشار روی نخاع به‌وضوح مشخص می‌شود. در آرتروز، تحلیل مفاصل و زوائد استخوانی قابل مشاهده است.

درمان دیسک گردن

درمان بستگی به شدت آسیب دارد:

1. درمان دارویی: داروهای ضدالتهاب، شل‌کننده عضلانی و گاهی مسکن‌های عصبی.

2. فیزیوتراپی: تقویت عضلات اطراف گردن و بهبود راستای بدن.

3. تزریق‌های هدفمند: تزریق اپیدورال یا بلاک عصبی برای کاهش التهاب.

4. جراحی: در مواردی که فشار روی عصب زیاد باشد یا علائم ضعف عضلانی و بی‌اختیاری ایجاد شود، جراحی دیسک گردن (مانند دیسککتومی یا فیوژن) انجام می‌شود.

درمان آرتروز گردن

1. اصلاح وضعیت بدن: مهم‌ترین قدم است. پایین انداختن سر هنگام کار با موبایل یا لپ‌تاپ روند آرتروز را تسریع می‌کند.

2. دارو: داروهای ضدالتهاب، شل‌کننده عضلانی و مکمل‌های غضروف‌ساز مانند گلوکزامین.

3. فیزیوتراپی و ورزش‌های کششی: بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش فشار روی مفاصل.

4. درمان‌های پیشرفته: لیزرتراپی، تزریق ژل یا اوزون‌تراپی در برخی موارد.

5. جراحی: در صورت ایجاد زوائد استخوانی بزرگ که به نخاع فشار آورند.

آیا دیسک گردن و آرتروز همزمان ممکن است؟

بله. در سنین بالاتر ممکن است هر دو وضعیت به‌طور هم‌زمان وجود داشته باشند. در این حالت تشخیص دقیق توسط جراح مغز و اعصاب اهمیت زیادی دارد تا مشخص شود کدام عامل مسئول علائم بیمار است.

توصیه‌های روزمره برای پیشگیری

• موبایل را هم‌سطح چشم نگه دارید.

• هر نیم ساعت در محل کار از جای خود بلند شوید و گردن را به آرامی حرکت دهید.

• از بالش خیلی بلند یا خیلی سفت استفاده نکنید.

• عضلات شانه و پشت را با ورزش تقویت کنید.

• وزن مناسب بدن را حفظ کنید.

• در هنگام رانندگی یا کار طولانی، وضعیت نشستن را کنترل کنید.

ورزش‌های مفید

ورزش‌هایی مانند چرخش ملایم گردن، بالا و پایین بردن شانه‌ها، جمع کردن چانه به سمت عقب و تمرینات کششی ملایم با کنترل تنفس، در صورتی که درد حاد وجود نداشته باشد، به تقویت عضلات نگهدارنده گردن کمک می‌کنند.
در مراحل پیشرفته یا وجود درد تیرکشنده، باید فقط با نظر پزشک تمرین انجام شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز هرکدام از علائم زیر مراجعه فوری به جراح مغز و اعصاب ضروری است:

• درد مداوم بیش از دو هفته

• بی‌حسی یا ضعف در بازو یا انگشتان

• احساس برق‌گرفتگی هنگام حرکت گردن

• اختلال در کنترل ادرار یا تعادل بدن

• کاهش قدرت گرفتن اشیا با دست

جمع‌بندی

دیسک گردن و آرتروز گردن هر دو از بیماری‌های شایع ستون فقرات هستند، اما درمان و سیر پیشرفت آن‌ها متفاوت است. تشخیص دقیق، بررسی MRI و برنامه درمانی فردی‌شده، از مهم‌ترین عوامل موفقیت در بهبود کامل بیماران محسوب می‌شود.
تجربه‌ی من به عنوان جراح مغز و اعصاب نشان می‌دهد که با تشخیص زودهنگام، درمان‌های غیرجراحی در اغلب موارد نتیجه بسیار خوبی دارند و تنها درصد کمی از بیماران نیاز به جراحی پیدا می‌کنند.