✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

سرویکوژنیک هدیک به نوعی از سردرد گفته می‌شود که منشا آن در ساختارهای گردن است؛ یعنی ریشه درد از مفاصل، عضلات، رباط‌ها یا اعصاب گردنی آغاز می‌شود و سپس به نواحی سر انتشار پیدا می‌کند. این نوع سردرد در واقع علامتی از یک مشکل در ستون فقرات گردنی است، نه یک بیماری مستقل در مغز.
 

علت بروز سردرد گردنی

اصلی‌ترین دلایل بروز سرویکوژنیک هدیک عبارت‌اند از:

• فتق یا بیرون‌زدگی دیسک گردن که باعث فشار روی ریشه‌های عصبی می‌شود.

• آرتروز مفاصل فاست گردن که التهاب در مفاصل بین مهره‌ها ایجاد می‌کند.

• وضعیت نادرست بدن مانند نشستن طولانی با گردن خم‌شده هنگام کار با موبایل یا لپ‌تاپ.

• آسیب‌های ضربه‌ای گردن مثل تصادف (whiplash injury).

• گرفتگی یا اسپاسم عضلات گردنی به‌ویژه عضلات ذوزنقه‌ای و ساب‌اکسیپیتال.

در واقع هر عاملی که باعث تحریک اعصاب گردنی به‌ویژه اعصاب C1 تا C3 شود، می‌تواند زمینه‌ساز این نوع سردرد باشد.

علائم سرویکوژنیک هدیک

بیماران معمولاً علائم زیر را گزارش می‌کنند:

• درد یک‌طرفه سر (اغلب از پشت سر شروع می‌شود و به شقیقه یا چشم همان سمت می‌رسد)

• درد یا خشکی گردن به‌ویژه هنگام چرخاندن یا خم‌کردن سر

• انتشار درد به شانه یا بازو در برخی موارد

• افزایش درد با حرکت گردن یا نشستن طولانی

• حساسیت در لمس پشت گردن و قاعده جمجمه

• در بعضی بیماران ممکن است سرگیجه خفیف یا تاری دید موقتی نیز مشاهده شود.

تفاوت سرویکوژنیک هدیک با میگرن و سردرد تنشی

در نگاه اول، بسیاری از سردردهای گردنی شبیه میگرن یا تنش‌سردرد هستند، اما تفاوت‌هایی دارند:

تشخیص

تشخیص درست این بیماری نیاز به معاینه دقیق فیزیکی و در برخی موارد تصویربرداری دارد. پزشک با بررسی دامنه حرکتی گردن، حساسیت در مفاصل فاست و عضلات، و پاسخ بدن به حرکات خاص، می‌تواند تشخیص اولیه بدهد.

در صورت نیاز، MRI گردن یا تصویربرداری با اشعه X برای بررسی وضعیت دیسک و مفاصل انجام می‌شود. در موارد خاص، بلوک عصبی تشخیصی (Diagnostic Nerve Block) نیز به کار می‌رود؛ یعنی با تزریق بی‌حس‌کننده در ناحیه مشکوک، اگر درد کاهش یابد، تشخیص تأیید می‌شود.

درمان سرویکوژنیک هدیک

درمان این نوع سردرد بستگی به علت زمینه‌ای دارد، اما هدف کلی کاهش التهاب، اصلاح وضعیت بدن و برگرداندن عملکرد طبیعی گردن است.

۱. درمان دارویی

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب

• شل‌کننده‌های عضلانی برای کاهش اسپاسم گردن

• در موارد شدید، تزریق استروئید در مفاصل فاست یا بلوک عصبی ممکن است لازم شود.

۲. فیزیوتراپی و تمرینات گردن

فیزیوتراپی مؤثرترین درمان غیرجراحی است. شامل:

• تمرینات کششی و تقویتی عضلات گردن

• آموزش وضعیت صحیح نشستن و ایستادن

• درمان‌های دستی (Manual Therapy) برای کاهش قفل شدگی مفاصل

۳. درمان‌های کم‌تهاجمی

اگر درمان‌های محافظه‌کارانه مؤثر نباشند، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند رادیوفرکوئنسی (Radiofrequency Ablation) برای غیرفعال کردن اعصاب درد استفاده کند.

۴. جراحی

جراحی تنها در موارد خاصی که دیسک گردن به اعصاب فشار آورده و درمان‌های دیگر جواب نداده‌اند توصیه می‌شود. در این موارد، جراح با برداشتن فشار از روی عصب، علت اصلی درد را برطرف می‌کند.

نقش سبک زندگی در پیشگیری

اصلاح عادت‌های روزمره مهم‌ترین گام برای جلوگیری از بازگشت درد است:

• حفظ وضعیت صحیح گردن هنگام کار با گوشی و لپ‌تاپ

• استفاده از بالش مناسب گردن هنگام خواب

• انجام ورزش‌های کششی ملایم گردن روزانه

• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و حرکات ناگهانی گردن

نکته کلیدی از تجربه بالینی دکتر سلیمانی

در بررسی بیماران سردردی، بیش از ۳۰٪ افرادی که تصور می‌کنند میگرن دارند، در واقع از سرویکوژنیک هدیک رنج می‌برند. بسیاری از این بیماران پس از درمان گردن و اصلاح وضعیت بدن، بدون مصرف داروهای میگرن، بهبود قابل‌توجهی پیدا کرده‌اند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر سردرد شما با حرکت گردن تشدید می‌شود، یا همراه با درد و خشکی در گردن است، بهتر است توسط جراح مغز و اعصاب یا متخصص ستون فقرات معاینه شوید. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع، از مزمن شدن درد و ایجاد تغییرات مفصلی پیشگیری می‌کند.

جمع‌بندی

سرویکوژنیک هدیک نوعی سردرد است که از مشکلات گردنی ناشی می‌شود و با تشخیص دقیق و درمان مناسب، معمولاً قابل کنترل است. درمان به موقع، فیزیوتراپی اصولی و اصلاح عادات روزمره می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری بهبود دهد.