✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسکهای بین مهرهای گردن نقش مهمی در جذب فشار، حرکت نرم مهرهها و محافظت از نخاع دارند. هر زمان که این دیسکها از جای طبیعی خود خارج شوند یا فشرده شوند، حالتی به وجود میآید که به آن «جابجایی دیسک گردن» گفته میشود. این عارضه یکی از شایعترین دلایل درد گردن، بیحسی دستها و گاهی سردردهای مزمن است و در صورت درمان نکردن، میتواند منجر به آسیبهای عصبی دائمی شود.
دیسک گردن چیست؟
بین هر دو مهره گردن، لایهای انعطافپذیر به نام دیسک وجود دارد. این دیسک شامل یک بخش ژلهای مرکزی (نوکلئوس پولپوزوس) و یک بخش بیرونی فیبری (آنولوس فیبروزوس) است. این ساختار مانند ضربهگیر عمل میکند و مانع ساییدگی استخوانها روی یکدیگر میشود.
وقتی بخش ژلهای از محل خود بیرون بزند یا دیواره فیبری پاره شود، فشار روی ریشههای عصبی وارد میشود. این همان چیزی است که مردم آن را «جابجایی دیسک گردن» یا «دیسک گردن بیرون زده» مینامند.
علتهای جابجایی دیسک گردن
جابجایی دیسک میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد، اما مهمترین علت آن فرسودگی طبیعی با افزایش سن است. با گذشت زمان، دیسکها آب خود را از دست میدهند و شکننده میشوند.
از دیگر علتها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
حرکات ناگهانی یا شدید گردن، مانند چرخاندن ناگهانی سر
تصادف یا آسیب در ورزشهایی مثل فوتبال و کشتی
نشستن طولانیمدت پشت میز یا کار با موبایل و لپتاپ
ضعف عضلات گردن
وضعیت غلط بدن هنگام خواب یا کار
بلند کردن اجسام سنگین به روش نادرست
علائم جابجایی دیسک گردن
علائم این بیماری بسته به محل دقیق جابجایی و شدت فشار روی عصب متفاوت است، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
| نوع علامت | توضیح |
|---|---|
| درد گردن | درد مداوم یا تیرکشنده از گردن تا شانه یا بازو |
| بیحسی یا گزگز | احساس سوزنسوزن شدن در انگشتان یا بازو |
| ضعف عضلانی | کاهش قدرت در بازو یا دست، بهویژه در گرفتن اجسام |
| محدودیت حرکت | ناتوانی در چرخش کامل گردن یا خم شدن |
| سردرد | بهویژه در ناحیه پشت سر و بالای گردن |
اگر فشار روی نخاع زیاد باشد، علائمی مثل بیثباتی در راه رفتن یا مشکلات در کنترل ادرار نیز ممکن است ظاهر شود. در این موارد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
تشخیص جابجایی دیسک گردن
برای تشخیص دقیق، پزشک ابتدا شرح حال بیمار را بررسی و معاینه فیزیکی انجام میدهد. سپس در صورت نیاز از روشهای تصویربرداری کمک میگیرد:
MRI گردن: بهترین روش برای دیدن جابجایی دیسک و فشار روی اعصاب
سیتی اسکن: بررسی ساختار استخوانی مهرهها
الکترومیوگرافی (EMG): ارزیابی عملکرد عصبها و تشخیص آسیب عصبی
این بررسیها به پزشک کمک میکنند تا محل دقیق جابجایی، میزان فشردگی عصب و بهترین روش درمان را مشخص کند.
درمان جابجایی دیسک گردن
درمان به شدت علائم و پاسخ بدن به درمانهای اولیه بستگی دارد. در بیشتر موارد، با درمانهای غیرجراحی میتوان علائم را کنترل کرد.
درمانهای غیرجراحی
استراحت و اصلاح وضعیت بدن
کاهش فشار روی گردن و پرهیز از حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین ضروری است.داروها
پزشک معمولاً داروهای ضدالتهاب، شلکننده عضلانی یا مسکن تجویز میکند.فیزیوتراپی و تمرینات گردن
تمرینات تخصصی زیر نظر فیزیوتراپ باعث تقویت عضلات گردن و کاهش فشار روی دیسک میشود.تزریق دارو در اطراف ریشه عصب
تزریق استروئید در ناحیه آسیبدیده میتواند التهاب و درد را کاهش دهد.استفاده از گردنبند طبی موقت
گاهی برای مدتی کوتاه استفاده از گردنبند طبی برای کاهش حرکت و درد مفید است، اما استفاده طولانی باعث ضعف عضلات میشود.
درمان جراحی
در مواردی که درمانهای غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائم عصبی شدید مثل ضعف پیشرونده و بیحسی مداوم وجود داشته باشد، جراحی لازم است.
هدف جراحی برداشتن فشار از روی عصب و بازگرداندن ثبات مهرهها است. روشهای جراحی بسته به وضعیت بیمار متفاوتاند، از جمله:
دیسککتومی قدامی گردن (ACDF): برداشتن دیسک آسیبدیده و جایگزینی با پیوند استخوان یا ایمپلنت
جراحی با میکروسکوپ یا آندوسکوپ: روشهای کمتهاجمی با برش کوچکتر و دوره نقاهت کوتاهتر
پروتز دیسک گردن: در برخی بیماران میتوان از دیسک مصنوعی برای حفظ حرکت طبیعی گردن استفاده کرد.
مراقبت بعد از درمان
دوره بهبودی معمولاً بین چند هفته تا چند ماه طول میکشد. رعایت نکات زیر بسیار مهم است:
انجام تمرینات گردن طبق برنامه پزشک
پرهیز از خم شدن طولانی سر به جلو (مثلاً هنگام موبایل یا مطالعه)
استفاده از بالش طبی مناسب
کنترل وزن و تغذیه سالم برای کاهش التهاب
مراجعات دورهای جهت بررسی وضعیت ستون فقرات
در موارد جراحی، بازگشت به کارهای روزمره معمولاً بعد از چند هفته تا چند ماه امکانپذیر است، اما انجام فعالیتهای سنگین باید با نظر پزشک انجام شود.
پیشگیری از جابجایی دیسک گردن
اگرچه نمیتوان به طور کامل از این بیماری جلوگیری کرد، اما رعایت چند نکته ساده احتمال بروز آن را به شدت کاهش میدهد:
حفظ وضعیت صحیح بدن در زمان نشستن و کار با رایانه
استراحتهای کوتاه هر یک ساعت هنگام کار
انجام حرکات کششی ملایم گردن
پرهیز از خوابیدن روی شکم
استفاده از بالش مناسب و ارتفاع استاندارد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد گردن بیش از چند روز ادامه دارد، یا همراه با بیحسی، گزگز، ضعف عضلانی یا مشکلات حرکتی است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. هرچه تشخیص زودتر انجام شود، احتمال درمان کامل بدون جراحی بیشتر خواهد بود.
جمعبندی از دکتر محمدمهدی سلیمانی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات
جابجایی دیسک گردن بیماریای است که نباید نادیده گرفته شود. بیشتر بیماران با درمانهای ساده و رعایت نکات درست بهبود پیدا میکنند، اما در صورت بیتوجهی، ممکن است فشار روی نخاع آسیب دائمی ایجاد کند. در صورت بروز علائم هشدار، بهترین اقدام مراجعه سریع به پزشک متخصص و انجام بررسیهای لازم است.
