✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسک گردن یکی از ساختارهای حساس بدن است که نقش مهمی در حرکت، انعطافپذیری و پایداری ستون فقرات گردنی دارد. آسیب یا ضعف این دیسکها، علاوه بر درد گردن، میتواند باعث بیحسی، گزگز دستها، سرگیجه یا حتی فشار روی نخاع شود. یکی از عوامل کمتر توجهشده در درمان و پیشگیری از مشکلات دیسک گردن، تغذیه مناسب است. رژیم غذایی اصولی میتواند به بازسازی بافتهای بین مهرهای، کاهش التهاب و تقویت عضلات نگهدارنده گردن کمک کند.
در این مقاله، از نگاه یک پزشک جراح مغز و اعصاب توضیح میدهم که چه مواد غذایی برای دیسک گردن مفید است، از چه خوراکیهایی باید پرهیز کنید و چطور میتوان با اصلاح سبک تغذیه، روند بهبود را سریعتر کرد.
نقش تغذیه در سلامت دیسک گردن
دیسک بین مهرهای از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخش بیرونی فیبری (آنولوس فیبروزوس) و بخش داخلی ژلهای (نوکلئوس پولپوزوس). برای حفظ سلامت این بافتها، بدن به پروتئین، ویتامینها، مواد معدنی و آب کافی نیاز دارد. تغذیه مناسب به دو شکل از دیسک حمایت میکند:
تأمین مواد سازنده بافت غضروفی برای ترمیم سلولهای آسیبدیده.
کاهش التهاب عمومی بدن که یکی از عوامل اصلی تخریب دیسک است.
مهمترین گروههای غذایی مفید برای دیسک گردن
1. غذاهای سرشار از ویتامین C
ویتامین C یکی از مواد کلیدی در ساخت کلاژن است؛ پروتئینی که در ساختار دیسک، رباطها و تاندونها نقش حیاتی دارد.
منابع مناسب:
پرتقال، کیوی، گریپفروت
فلفل دلمهای قرمز و سبز
کلم بروکلی، جعفری و گلکلم
این مواد به ترمیم بافتهای میانی مهرهها کمک میکنند و خاصیت ضدالتهابی ملایمی دارند.
2. منابع طبیعی امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 التهاب را در بافتهای اطراف دیسک کاهش میدهند و جریان خون را بهبود میبخشند. این موضوع به تغذیه بهتر سلولهای دیسک کمک میکند.
منابع مناسب:
ماهیهای چرب مانند سالمون، ساردین و تن
گردو و بذر کتان
روغن زیتون بکر
اگر فردی ماهی مصرف نمیکند، میتواند از مکملهای امگا 3 با نظر پزشک استفاده کند.
3. پروتئینهای باکیفیت
بافتهای عضلانی و دیسک برای ترمیم، به اسیدهای آمینه نیاز دارند. منابع پروتئینی بدون چربی باعث بازسازی سلولها و تقویت عضلات پشتیبان گردن میشوند.
منابع مناسب:
گوشت سفید مانند مرغ و بوقلمون
تخم مرغ
لبنیات کمچرب
حبوبات و عدس
پروتئین حیوانی و گیاهی باید به تناسب در رژیم روزانه وجود داشته باشد.
4. ویتامین D و کلسیم
این دو ماده برای استحکام استخوانها و پشتیبانی از دیسک ضروری هستند. کمبود ویتامین D باعث ضعف استخوانهای مهرهای و افزایش فشار روی دیسک میشود.
منابع مناسب:
لبنیات کمچرب (ماست، شیر، پنیر)
ماهیهای چرب
تخممرغ
نور مستقیم آفتاب (۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز)
5. منیزیم، روی و سلنیوم
این مواد معدنی در عملکرد عضلات، انتقال عصب و کاهش التهاب نقش دارند. کمبود منیزیم ممکن است باعث اسپاسم عضلانی و درد گردن شود.
منابع مناسب:
مغزها (بادام، فندق، گردو)
دانهها (کنجد، تخم کدو)
غلات سبوسدار
ماهی و گوشت قرمز بدون چربی
6. آنتیاکسیدانها
آنتیاکسیدانها از تخریب سلولهای دیسک توسط رادیکالهای آزاد جلوگیری میکنند و روند پیری و خشکی دیسک را کند میسازند.
منابع مناسب:
میوههای رنگی مثل زغالاخته، انار، انگور قرمز
چای سبز
سبزیجات برگسبز تیره
7. آب و مایعات کافی
حدود ۷۰ درصد حجم دیسک از آب تشکیل شده است. کمآبی بدن باعث خشکی، کاهش انعطافپذیری و ترکخوردگی در بافت دیسک میشود. نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز (بسته به شرایط جسمی و فعالیت) ضروری است. مصرف زیاد نوشیدنیهای قندی یا کافئیندار بهدلیل خاصیت دفع آب توصیه نمیشود.
غذاهای مضر برای دیسک گردن
تغذیه ناسالم میتواند التهاب، خشکی و تخریب سلولهای دیسک را تشدید کند. برخی از خوراکیها باید محدود یا حذف شوند:
| نوع ماده غذایی | اثر منفی بر دیسک | نمونهها |
|---|---|---|
| چربیهای اشباع | افزایش التهاب و کاهش خونرسانی | فستفود، کره حیوانی، گوشت قرمز چرب |
| قند و کربوهیدرات تصفیهشده | تسریع التهاب و چاقی | نوشابه، شیرینی، نان سفید |
| نمک زیاد | کاهش جذب کلسیم و تخریب استخوان | غذاهای کنسروی و شور |
| نوشیدنیهای گازدار | کاهش تراکم استخوان و از دست دادن کلسیم | نوشابه سیاه و انرژیزا |
| الکل و سیگار | اختلال در خونرسانی دیسک | هر نوع مصرف الکل و دخانیات |
تغذیه در دوران درمان یا بعد از جراحی دیسک گردن
در بیماران تحت درمان یا پس از جراحی، نیاز بدن به مواد مغذی افزایش پیدا میکند. برای بهبود سریعتر:
وعدههای کوچک ولی متعدد مصرف شود.
مصرف میوه و سبزی تازه در هر وعده ادامه یابد.
مکملهای تجویز شده توسط پزشک (مثل ویتامین D، کلسیم یا امگا 3) بهطور منظم مصرف شوند.
مصرف قند و چربی اشباع محدود شود تا التهاب کاهش یابد.
رژیم غذایی مناسب بیماران دارای اضافه وزن
اضافه وزن یکی از عوامل تشدیدکننده فشار روی دیسک گردن است. کاهش وزن تدریجی با رژیم متعادل و ورزشهای توصیهشده پزشک میتواند فشار روی ستون فقرات را کم کند.
پرهیز از رژیمهای سخت یا حذف کامل کربوهیدرات ضروری است؛ زیرا بدن برای ترمیم بافتها به انرژی نیاز دارد.
توصیههای تکمیلی پزشک
مصرف غذاهای طبیعی و تازه را جایگزین غذاهای صنعتی کنید.
از سرخکردن زیاد غذا پرهیز کنید و روش بخارپز یا کبابی را انتخاب کنید.
برای طعمدهی، به جای نمک از لیمو، سیر تازه و سبزیجات معطر استفاده کنید.
در صورت کمخونی، مصرف گوشت قرمز بدون چربی و جگر (به مقدار محدود و با مشورت پزشک) مفید است.
افراد گیاهخوار باید توجه ویژهای به دریافت ویتامین B12 و D از مکملها داشته باشند.
جمعبندی
دیسک گردن تنها با دارو و فیزیوتراپی بهبود پیدا نمیکند؛ تغذیه نقش کلیدی در ترمیم و حفظ سلامت این ساختار دارد. رژیم غذایی سرشار از پروتئین باکیفیت، ویتامینهای C و D، مواد معدنی مانند منیزیم و سلنیوم و چربیهای مفید، میتواند به کاهش التهاب و افزایش انعطافپذیری دیسک کمک کند.
در مقابل، مصرف زیاد فستفود، قند، نوشابه و نمک باعث ضعف بافتی و تسریع روند تخریب دیسک میشود.
سلامت دیسک گردن، نتیجه مستقیم سبک زندگی و عادات تغذیهای شماست. اگر هماکنون دچار درد یا علائم دیسک گردن هستید، اصلاح رژیم غذایی زیر نظر پزشک و پرهیز از عوامل التهابی، بخشی از روند درمان قطعی شما خواهد بود.
