✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسک گردن مانند ضربهگیر بین مهرههای گردن عمل میکند. وقتی دیسک آسیب میبیند یا به سمت نخاع و ریشههای عصبی برآمده میشود، کوچکترین فشار یا خم شدن گردن در زاویهی اشتباه، درد و بیحسی در گردن، شانه، بازو یا انگشتان ایجاد میکند. در حالت خواب، عضلات شل میشوند و کنترل ما روی گردن کمتر است. بنابراین انتخاب وضعیت مناسب در زمان استراحت، بخشی از درمان است، نه فقط یک توصیه ساده.
بهترین حالت خوابیدن برای دیسک گردن
خواب به پشت با بالش مناسب
ایمنترین و توصیهشدهترین وضعیت برای بیماران دیسک گردن، خوابیدن به پشت (طاقباز) است. در این حالت فشار بهصورت متعادل روی ستون فقرات پخش میشود و خمیدگی طبیعی گردن حفظ میگردد.
در این وضعیت باید از بالش مخصوص گردن استفاده شود؛ بالشی که قسمت میانی آن گودتر و کنارههایش کمی برجسته باشد تا گردن را در امتداد ستون فقرات نگه دارد. ارتفاع بالش باید بهگونهای باشد که چانه به سینه نزدیک نشود و سر در امتداد بدن قرار گیرد.
نکتهی دیگر این است که تشک باید سفتی متوسط داشته باشد؛ نه خیلی نرم که بدن در آن فرو برود، و نه بیش از حد سفت که قوسهای طبیعی ستون فقرات را از بین ببرد.
خواب به پهلو با رعایت راستای ستون فقرات
اگر طاقباز خوابیدن برایتان سخت است، خوابیدن به پهلو (ترجیحاً پهلوی چپ) گزینهی دوم است. در این حالت باید دقت کنید که:
بالش بین سر و شانه را پر کند تا گردن خم نشود.
یک بالش یا کوسن بین زانوها قرار دهید تا فشار از روی کمر و گردن برداشته شود.
شانه و بازوی زیری را زیر بدن نگذارید، بلکه اندکی جلوتر بیاورید تا مسیر عصب فشرده نشود.
این وضعیت، هم گردش خون را بهتر میکند و هم احتمال بیحسی یا درد بازو را کاهش میدهد.
بدترین وضعیت خوابیدن برای دیسک گردن
خوابیدن به شکم
خوابیدن روی شکم برای همه افراد مضر است، اما برای بیماران دیسک گردن بهمراتب خطرناکتر است. در این وضعیت مجبور میشوید سر را به یک طرف بچرخانید تا تنفس انجام شود، و این چرخش مداوم باعث فشار غیرطبیعی به دیسکهای گردن و عضلات اطراف میشود. بسیاری از افرادی که بهصورت مزمن اینگونه میخوابند، در آینده دچار بیرونزدگی دیسک یا آرتروز گردن میشوند.
ویژگیهای بالش مناسب برای دیسک گردن
بالش مناسب مهمترین عامل در کاهش فشار بر گردن است. ویژگیهایی که باید به آن توجه کنید عبارتند از:
ارتفاع متناسب: بین 10 تا 13 سانتیمتر برای بیشتر افراد مناسب است.
قوس گردنی (C-shape): مرکز بالش کمی پایینتر از کنارهها باشد تا گردن را در بر بگیرد.
جنس مناسب: فوم حافظهدار (Memory Foam) یا لاتکس طبیعی انتخاب خوبی است چون فشار را پخش میکند و شکل گردن را حفظ میکند.
قابلیت بازگشت: بالش نباید خیلی نرم باشد که گردن در آن فرو برود، و نه خیلی سفت که باعث درد عضلانی شود.
در برخی بیماران استفاده از بالش طبی گردن با ارتفاع قابل تنظیم (دارای رول پشت گردن) بسیار مفید است، بهویژه در مراحل حاد درد.
ارتفاع و جنس تشک مناسب
تشک باید ستون فقرات را در یک راستا نگه دارد. تشک خیلی نرم باعث میشود بدن در بخشهای سنگینتر فرو برود و گردن در زاویه نامناسب قرار گیرد. از طرف دیگر، تشک بیش از حد سفت نیز قوس طبیعی کمر و گردن را از بین میبرد.
بهترین گزینه تشکهایی با سفتی متوسط و لایه فوم حافظهدار هستند که فشار را یکنواخت پخش میکنند. اگر وزن شما زیاد است، تشکی با تراکم بالاتر انتخاب کنید تا دوام و تراز بدن حفظ شود.
توصیههایی برای کاهش درد گردن هنگام خواب
قبل از خواب حرکات کششی ملایم انجام دهید تا عضلات گردن و شانه شل شوند.
از موبایل یا لپتاپ در حالت درازکش استفاده نکنید. خم شدن گردن در این حالت فشار مضاعفی به دیسک وارد میکند.
دمای اتاق را متعادل نگه دارید. سرمای زیاد باعث اسپاسم عضلات گردن میشود.
اگر درد شبانه دارید، از حوله گرم یا پد حرارتی برای چند دقیقه استفاده کنید تا جریان خون بهتر شود.
تغییر مکرر وضعیت خواب در طول شب طبیعی است اما سعی کنید در طول خواب به پشت یا پهلو بمانید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر با وجود رعایت وضعیت صحیح خواب، همچنان علائمی مانند درد تیرکشنده به بازو، بیحسی یا ضعف عضلانی دارید، حتما باید معاینه شوید. این علائم میتواند نشاندهندهی فشار جدی روی ریشه عصبی یا پیشرفت فتق دیسک باشد. گاهی در چنین مواردی نیاز به تصویربرداری MRI و درمان دارویی یا فیزیوتراپی وجود دارد.
تجربه بالینی دکتر سلیمانی
در تجربه من بهعنوان جراح مغز و اعصاب، بسیاری از بیماران دیسک گردن با اصلاح وضعیت خواب و استفاده از بالش مناسب توانستهاند درد شبانه و بیحسی بازو را تا حد زیادی کنترل کنند. این اصلاح ساده اما کلیدی، بخشی از درمان غیردارویی است و حتی در بیماران پس از جراحی نیز اهمیت زیادی دارد.
در بیماران دارای بیرونزدگی خفیف دیسک، ترکیب خواب صحیح، فیزیوتراپی و اصلاح وضعیت کار با موبایل و کامپیوتر، اغلب مانع از نیاز به جراحی میشود.
جمعبندی
نحوه خوابیدن برای بیماران دیسک گردن فقط یک توصیه ساده نیست، بلکه جزئی از درمان است. بهترین وضعیت خواب، طاقباز یا به پهلو با بالش مناسب است و باید از خوابیدن روی شکم پرهیز شود. انتخاب بالش و تشک مناسب، رعایت راستای ستون فقرات و پرهیز از عادتهای اشتباه شبانه، میتواند فشار بر دیسک را کم کرده و کیفیت خواب و روند بهبودی را بهطور چشمگیر افزایش دهد.
