✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دیسکهای بین مهرهای گردن مانند ضربهگیرهایی هستند که بین مهرههای گردنی قرار گرفتهاند و از استخوانها در برابر فشار و حرکت محافظت میکنند. این دیسکها از دو بخش اصلی تشکیل شدهاند:
هسته ژلاتینی داخلی (نوکلئوس پولپوزوس) و حلقه فیبری بیرونی (آنولوس فیبروزوس).
وقتی به دلیل فشار یا فرسودگی، بخشی از هسته به سمت بیرون حلقه فیبری فشار بیاورد اما هنوز پاره نشده باشد، به آن برآمدگی دیسک گردن (Cervical Disc Bulge) گفته میشود.
در این مرحله، دیسک هنوز دچار پارگی کامل نشده است و در واقع یک مرحله قبل از فتق یا هرنی دیسک محسوب میشود. با این حال، همین برآمدگی میتواند به ریشههای عصبی اطراف فشار وارد کند و موجب علائم عصبی شود.
علتهای برآمدگی دیسک گردن
عوامل مختلفی باعث تضعیف ساختار دیسک و در نتیجه برآمدگی آن میشوند. مهمترین علتها شامل موارد زیر است:
حرکات تکراری و نادرست گردن
خم شدن مکرر گردن به جلو در هنگام کار با موبایل یا لپتاپ، یکی از شایعترین دلایل فشار تدریجی بر دیسکهای گردنی است.افزایش سن و تخریب تدریجی دیسک
با افزایش سن، آب میانبافتی دیسک کاهش مییابد و خاصیت ارتجاعی آن کم میشود. در نتیجه، دیسک راحتتر دچار برآمدگی میگردد.ضربه یا آسیب ناگهانی
تصادف خودرو، افتادن یا حرکات ناگهانی گردن (مثل شلاقی شدن گردن در تصادف) میتواند به دیسک آسیب برساند.ضعف عضلات گردن و شانه
ضعف در عضلات نگهدارنده مهرهها باعث میشود بار بیشتری روی دیسکها بیفتد.عوامل ژنتیکی و شغلی
برخی افراد به صورت ارثی ساختار ضعیفتری در دیسکها دارند. همچنین مشاغلی که با حرکات مکرر یا وضعیتهای ثابت سر و گردن همراه است (مثل رانندگان یا کارمندان پشت میز)، احتمال ابتلا را بالا میبرد.
علائم برآمدگی دیسک گردن
شدت علائم به میزان برآمدگی و محل درگیری عصب بستگی دارد. گاهی بیماران تنها احساس خشکی و درد مبهم در گردن دارند، اما در برخی موارد علائم عصبی قابل توجهی ظاهر میشود.
| نوع علامت | توضیح |
|---|---|
| درد گردن | معمولاً در قسمت پشت یا کناره گردن احساس میشود و با حرکت یا چرخش سر تشدید میگردد. |
| درد بازو یا شانه | در صورت فشار بر ریشه عصبی، درد از گردن به شانه، بازو یا حتی انگشتان دست تیر میکشد. |
| بیحسی و گزگز | در مسیر عصب درگیر احساس بیحسی، گزگز یا مورمور ایجاد میشود. |
| ضعف عضلانی | اگر فشار بر عصب زیاد شود، ممکن است عضلات بازو یا دست ضعیف شوند. |
| کاهش دامنه حرکتی گردن | فرد ممکن است نتواند سر را به راحتی به طرفین بچرخاند یا به عقب ببرد. |
تفاوت برآمدگی دیسک گردن با فتق دیسک
تفاوت اصلی این دو در شدت آسیب است. در برآمدگی، حلقه بیرونی دیسک هنوز سالم است و فقط متورم یا فشرده شده. اما در فتق دیسک، این حلقه پاره میشود و ماده داخلی به بیرون نشت میکند. بنابراین برآمدگی مرحله خفیفتری است و در صورت تشخیص زودهنگام، معمولاً با درمان غیرجراحی قابل کنترل است.
روشهای تشخیص برآمدگی دیسک گردن
پزشک پس از شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی، در صورت نیاز از روشهای تصویربرداری استفاده میکند:
MRI گردن
دقیقترین روش برای مشاهده دیسکها و بررسی میزان فشار بر اعصاب است.CT Scan یا میلوگرافی
در موارد خاص، برای بررسی جزئیات استخوانی یا فضای کانال نخاعی به کار میرود.الکترومیوگرافی (EMG)
در صورتی که بیمار علائم عصبی داشته باشد، این تست به ارزیابی عملکرد عصب کمک میکند.
درمان برآمدگی دیسک گردن
هدف درمان، کاهش التهاب، رفع فشار از عصب و بازگرداندن عملکرد طبیعی گردن است. درمان به دو دسته کلی تقسیم میشود:
1. درمانهای غیرجراحی (درمان محافظهکارانه)
در بیشتر بیماران، با ترکیبی از روشهای زیر میتوان علائم را کنترل کرد:
استراحت نسبی و اصلاح وضعیت بدن
باید از خم کردن مداوم گردن به جلو یا بالا پرهیز کرد. استفاده از بالش مناسب و صندلی ارگونومیک اهمیت زیادی دارد.فیزیوتراپی
شامل کشش گردن، تمرینهای تقویتی و اصلاح وضعیت مهرههاست.داروهای ضد التهاب و شلکننده عضلانی
برای کاهش درد و اسپاسم گردن استفاده میشود.تزریق اپیدورال یا بلوک عصبی
در مواردی که درد شدید و مقاوم باشد، تزریق دارو در اطراف ریشه عصبی میتواند مؤثر باشد.گرما یا سرما درمانی
استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش التهاب و درد موضعی مفید است.
2. درمانهای جراحی
در موارد محدودی که درمانهای غیرجراحی بیاثر باشد یا فشار زیادی بر نخاع و اعصاب وارد شده باشد، جراحی پیشنهاد میشود.
در جراحی، بخش آسیبدیده دیسک برداشته میشود تا فشار از روی عصب کاهش یابد. نوع جراحی با توجه به محل و شدت برآمدگی انتخاب میشود و معمولاً با روشهای کمتهاجمی انجام میگیرد.
مراقبتهای پیشگیرانه و سبک زندگی سالم
برای جلوگیری از برآمدگی یا عود مجدد دیسک گردن رعایت نکات زیر ضروری است:
حفظ وضعیت صحیح گردن در کار و استراحت
مانیتور باید همسطح چشم باشد و از خم شدن سر به جلو برای مدت طولانی پرهیز شود.ورزش منظم
انجام تمرینهای تقویتی برای عضلات گردن و شانه زیر نظر متخصص فیزیوتراپی.پرهیز از خوابیدن روی شکم
این حالت باعث فشار اضافی به مهرههای گردنی میشود.مدیریت استرس
استرس مزمن باعث انقباض عضلات گردن و تشدید درد میشود.کنترل وزن
چاقی و اضافه وزن باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و دیسکها میشود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه میکنید، باید بدون تأخیر به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات مراجعه کنید:
درد مداوم گردن که با استراحت بهبود نمییابد
بیحسی یا ضعف در بازو یا انگشتان
درد شدید تیرکشنده از گردن به دست
کاهش کنترل حرکات یا تعادل
سابقه ضربه یا تصادف و بروز علائم بعد از آن
تجربه پزشک
دکتر محمدمهدی سلیمانی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، طی سالها درمان بیماران مبتلا به دیسک گردن، تأکید دارد که در بسیاری از موارد، تشخیص زودهنگام و اصلاح سبک زندگی از جراحی پیشگیری میکند. او بیماران را تشویق میکند در اولین مراحل بروز علائم به پزشک مراجعه کنند تا با درمانهای سادهتری از پیشرفت عارضه جلوگیری شود.
جمعبندی
برآمدگی دیسک گردن یکی از مشکلات شایع امروزی است که معمولاً به دلیل سبک زندگی نادرست و ضعف عضلات گردن ایجاد میشود. تشخیص دقیق، درمان بهموقع و رعایت اصول حرکتی صحیح میتواند از پیشرفت آن به فتق دیسک جلوگیری کند.
در صورت بروز درد، گزگز یا بیحسی در گردن و بازو، لازم است سریعتر به متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات مراجعه شود تا از آسیب دائمی عصب جلوگیری گردد.
