✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
دردهای کمری یکی از شایع‌ترین دلایلی است که بیماران به مطب من مراجعه می‌کنند. بسیاری از این دردها مربوط به بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر است. در اکثر موارد با درمان‌های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی، دارو یا تزریق قابل کنترل هستند. اما گاهی شرایط به جایی می‌رسد که چاره‌ای جز جراحی باقی نمی‌ماند. در این مقاله تلاش کرده‌ام به زبان ساده، اما دقیق، به این پرسش‌ها پاسخ دهم: چه زمانی باید جراحی انجام شود؟ علائم هشداردهنده چیست؟ و چه نکاتی قبل و بعد از جراحی مهم است؟
دیسک کمر چیست و چرا بیرون می‌زند؟
بین مهره‌های کمر دیسک‌هایی وجود دارد که مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند. این دیسک‌ها دارای یک بخش نرم مرکزی و یک پوسته بیرونی هستند. اگر به هر دلیل پوسته بیرونی آسیب ببیند، بخش داخلی از آن بیرون می‌زند و به عصب‌های اطراف فشار می‌آورد. این وضعیت می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، گزگز یا حتی اختلال حرکتی شود.
آیا همیشه نیاز به جراحی دیسک کمر هست؟
خیر. خوشبختانه بیش از ۹۰ درصد بیماران مبتلا به دیسک کمر با روش‌های غیرجراحی بهبود پیدا می‌کنند. تنها زمانی به جراحی فکر می‌کنیم که:
درد شدید و مقاوم به درمان‌های غیرجراحی باشد
ضعف عضلانی یا بی‌حسی شدید ایجاد شود
اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع ظاهر شود
درد زندگی روزمره بیمار را کاملا مختل کرده باشد
علائم هشداردهنده که ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید
درد تیرکشنده از کمر به پا (به‌خصوص یک پا) که بیش از چند هفته ادامه‌دار باشد
ضعف در انگشتان پا، ساق یا ران
بی‌اختیاری در ادرار یا مدفوع (علامت اورژانسی است و نیاز به مراجعه فوری دارد)
کاهش محسوس قدرت در حرکت پا یا افتادن مکرر پا
بی‌توجهی به این علائم ممکن است باعث پیشرفت آسیب و نیاز به درمان‌های جدی‌تر شود. اگر می‌خواهید بدانید چه زمانی جراحی دیسک کمر ضروری است، چه علائمی هشداردهنده هستند و چه نکاتی را باید رعایت کنید، بهتر است با خواندن این مقاله {علائم اولیه دیسک کمر که نباید نادیده بگیرید} با این موضوع بیشتر آشنا شوید.
بهترین زمان برای جراحی دیسک کمر چه موقع است؟
تصمیم برای جراحی نباید عجولانه باشد. به‌طور معمول، اگر علائم بیش از ۶ هفته با درمان‌های غیرجراحی بهبود نیافته باشند، و شدت درد یا ناتوانی بالا باشد، باید جراحی را در نظر گرفت. در برخی موارد مانند بی‌اختیاری ادرار، جراحی باید بلافاصله انجام شود چون تأخیر می‌تواند آسیب دائمی به عصب وارد کند.
روش‌های مختلف جراحی دیسک کمر
نوع جراحی بسته به شدت بیرون‌زدگی و وضعیت عصب انتخاب می‌شود. رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:
دیسککتومی باز (Open Discectomy): بخشی از دیسک که به عصب فشار می‌آورد، با جراحی باز برداشته می‌شود.
میکرودیسککتومی: همان جراحی باز است ولی با استفاده از میکروسکوپ جراحی، که دقت را بالا می‌برد و آسیب به بافت‌ها را کمتر می‌کند.
جراحی آندوسکوپیک دیسک: کم‌تهاجمی‌ترین روش است و با برش بسیار کوچک و دوربین انجام می‌شود. دوران نقاهت آن معمولا کوتاه‌تر است.
انتخاب نوع جراحی به نظر پزشک و شرایط فردی بیمار بستگی دارد.
مراقبت‌های قبل از جراحی دیسک کمر
در صورت مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، پزشک را مطلع کنید
آزمایش‌های لازم مانند MRI، آزمایش خون و مشاوره بیهوشی باید انجام شود
از یک هفته قبل سیگار نکشید (در بهبود زخم تاثیر دارد)
از شب قبل از عمل چیزی نخورید
تمام مدارک پزشکی و تصویرهای قبلی را همراه داشته باشید
مراقبت‌های بعد از جراحی دیسک کمر
در روز عمل یا یک روز بعد، بیمار به‌شرط ثبات وضعیت، راه می‌رود
مصرف دقیق داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک طبق دستور
اجتناب از بلند کردن اشیای سنگین تا ۶ هفته
نشستن بیش از ۳۰ دقیقه در روزهای اول توصیه نمی‌شود
فیزیوتراپی یا حرکات اصلاحی طبق نظر پزشک، بعد از ۲ تا ۴ هفته آغاز می‌شود
کنترل زخم جراحی و رعایت بهداشت برای جلوگیری از عفونت
جدول مقایسه درمان‌های غیرجراحی و جراحی دیسک کمر
| معیار | درمان غیرجراحی | جراحی دیسک کمر |
|---|---|---|
| درصد موفقیت اولیه | حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد | حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد |
| زمان بهبودی | ۴ تا ۸ هفته | ۲ تا ۶ هفته پس از جراحی |
| میزان تهاجم | غیرتهاجمی | تهاجمی (با یا بدون برش) |
| نیاز به بیهوشی | ندارد | دارد (عمومی یا نخاعی) |
| احتمال بازگشت درد | وجود دارد | کمتر از درمان دارویی |
| مناسب برای چه کسانی؟ | موارد خفیف تا متوسط | موارد شدید یا مقاوم به درمان |
پاسخ به یک سوال رایج بیماران
سوال: آیا جراحی دیسک کمر باعث فلج شدن می‌شود؟
پاسخ پزشک: این یکی از نگرانی‌های شایع بیماران است، ولی واقعیت این است که جراحی دیسک کمر در دست جراح مجرب و با رعایت استانداردهای پزشکی، بسیار ایمن است. احتمال عوارضی مانند فلج، بی‌نهایت کم و اغلب قابل پیشگیری است. مهم‌ترین عامل موفقیت جراحی، انتخاب دقیق بیمار، نوع جراحی مناسب و مهارت جراح است.
نتیجه‌گیری
جراحی دیسک کمر یک انتخاب نهایی است، نه گزینه اول درمان. اگر با درد مداوم، ضعف عضلانی یا بی‌اختیاری مواجه هستید، معاینه دقیق توسط جراح مغز و اعصاب ضروری است. هدف ما از جراحی، بازگرداندن عملکرد عصبی، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی شماست.
من در مطب، همواره سعی می‌کنم ابتدا با روش‌های کم‌تهاجمی به بیماران کمک کنم. اما اگر زمان جراحی فرا برسد، با ارزیابی کامل، بهترین تصمیم را برای هر فرد اتخاذ خواهیم کرد.
