✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
سال‌ها در درمان بیماری‌های ستون فقرات فعالیت داشته‌ام و در این مسیر بیماران زیادی را دیده‌ام که به دلیل ناآگاهی یا مراجعه دیرهنگام، مشکلاتشان پیچیده‌تر شده است. ستون فقرات نقش اساسی در سلامت بدن دارد. این ساختار مهم مانند ستونی است که بدن را استوار نگه می‌دارد، از نخاع محافظت می‌کند و امکان حرکت، تعادل و فعالیت‌های روزمره را فراهم می‌سازد. به همین دلیل، آشنایی با مشکلات ستون فقرات برای همه ضروری است.
در این مطلب توضیح می‌دهم که ستون فقرات چگونه کار می‌کند، شایع‌ترین مشکلات آن کدام است، چه علائمی ایجاد می‌کند، و چه روش‌هایی برای پیشگیری و درمان وجود دارد.
ستون فقرات چگونه ساخته شده است؟
ستون فقرات از 33 مهره تشکیل شده که روی هم قرار گرفته‌اند. این مهره‌ها به 5 بخش تقسیم می‌شوند:
گردنی (7 مهره)
پشتی یا سینه‌ای (12 مهره)
کمری (5 مهره)
خاجی (5 مهره جوش خورده)
دنبالچه (4 مهره جوش خورده)
بین هر دو مهره دیسک قرار دارد که مانند یک بالشتک عمل می‌کند. دیسک‌ها ضربه‌ها را جذب کرده و مانع ساییدگی مهره‌ها می‌شوند. نخاع که مسیر اصلی پیام‌های عصبی است، از درون ستون فقرات عبور می‌کند و اعصاب حرکتی و حسی را به تمام بدن می‌رساند.
به همین دلیل، هر آسیبی به ستون فقرات یا دیسک‌ها می‌تواند روی نخاع و اعصاب اثر بگذارد و علائم مختلفی مثل درد، بی‌حسی یا ضعف عضلانی ایجاد کند.
شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات
در طول تجربه کاری من، چند بیماری و مشکل بیشتر از همه در میان بیماران دیده می‌شود. این موارد عبارتند از:
1. دیسک کمر و گردن
فتق یا بیرون‌زدگی دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک از جای خود خارج شده و به اعصاب فشار بیاورد.
در کمر باعث کمردرد، درد سیاتیک، بی‌حسی یا ضعف پا می‌شود.
در گردن می‌تواند درد گردن، شانه و دست‌ها و حتی سرگیجه ایجاد کند.
2. تنگی کانال نخاعی
با افزایش سن یا بر اثر تغییرات ساختاری، کانالی که نخاع در آن قرار دارد تنگ می‌شود. این مشکل باعث فشار روی اعصاب می‌شود و علائمی مثل درد، گزگز یا ضعف پاها به وجود می‌آورد.
3. ساییدگی و آرتروز مهره‌ها
با بالا رفتن سن یا فعالیت‌های سنگین، مهره‌ها و مفاصل بین آنها دچار ساییدگی می‌شوند. این مشکل موجب درد مزمن، محدودیت حرکت و در برخی موارد بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شود.
4. اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات
در این حالت ستون فقرات به شکل غیرطبیعی منحرف می‌شود. اسکولیوز بیشتر در دوران نوجوانی دیده می‌شود اما در بزرگسالی هم می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
5. آسیب‌های ناشی از ضربه
تصادفات، سقوط یا ضربه‌های ورزشی ممکن است باعث شکستگی مهره‌ها یا آسیب به نخاع شوند که از اورژانس‌های جدی پزشکی محسوب می‌شود.
6. تومورها و عفونت‌ها
گرچه کمتر شایع هستند، اما تومورها یا عفونت‌های ستون فقرات می‌توانند بسیار خطرناک باشند و در صورت تشخیص دیرهنگام به نخاع آسیب دائمی بزنند.
علائم هشدار دهنده مشکلات ستون فقرات
هر دردی در کمر یا گردن نشانه بیماری جدی نیست، اما برخی علائم باید جدی گرفته شوند:
درد شدید یا مداوم در گردن یا کمر
درد منتشرشونده به دست‌ها یا پاها
گزگز، بی‌حسی یا ضعف عضلانی
مشکلات در کنترل ادرار یا مدفوع
تغییر شکل ستون فقرات یا قوز واضح
کاهش ناگهانی وزن همراه با کمردرد
اگر چنین علائمی دارید، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.
روش‌های تشخیص مشکلات ستون فقرات
به عنوان پزشک متخصص، همیشه تاکید می‌کنم که تشخیص دقیق اولین قدم درمان موفق است. روش‌های تشخیص شامل:
معاینه فیزیکی و بررسی علائم
عکس ساده رادیولوژی
ام آر آی برای بررسی دیسک‌ها و نخاع
سی تی اسکن در موارد خاص
نوار عصب و عضله برای بررسی عملکرد اعصاب
درمان مشکلات ستون فقرات
درمان به شدت بیماری، سن بیمار و شرایط کلی بدن بستگی دارد. معمولا درمان‌ها از روش‌های ساده‌تر شروع می‌شوند و در صورت نیاز به جراحی می‌رسند.
درمان‌های غیرجراحی
استراحت کوتاه‌مدت
داروهای ضد التهاب و شل‌کننده عضلانی
فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی
تزریق‌های تخصصی برای کاهش درد
درمان‌های جراحی
وقتی درد مقاوم به درمان است یا علائم عصبی شدید مثل ضعف و بی‌اختیاری ادرار وجود دارد، جراحی لازم می‌شود. امروزه با پیشرفت روش‌های جراحی می‌توان با برش‌های کوچک، فشار از روی اعصاب برداشت و دیسک یا استخوان اضافی را خارج کرد.
پیشگیری از مشکلات ستون فقرات
بسیاری از بیماران من وقتی متوجه می‌شوند که با تغییر سبک زندگی می‌توانستند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کنند، افسوس می‌خورند. برای پیشگیری توصیه می‌کنم:
حفظ وزن مناسب
فعالیت بدنی منظم و ورزش‌های تقویتی برای عضلات کمر و شکم
اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین به روش نادرست
رعایت ارگونومی در محل کار و هنگام نشستن طولانی
ترک سیگار که روند تخریب دیسک‌ها را سرعت می‌دهد
جمع بندی
ستون فقرات ستون اصلی بدن است و هر مشکلی در آن می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. شناخت علائم هشدار دهنده و مراجعه به موقع به پزشک می‌تواند مانع از پیشرفت بیماری و نیاز به جراحی‌های پیچیده شود. به عنوان جراح مغز و اعصاب و دیسک، تجربه من نشان داده که بسیاری از بیماران اگر زودتر به پزشک مراجعه می‌کردند، می‌توانستند با درمان‌های ساده‌تر بهبود یابند.
مراقبت از ستون فقرات، سرمایه‌گذاری برای سلامت آینده است. اگر دچار علائمی مانند کمردرد یا گردن‌درد مزمن هستید، آن را ساده نگیرید و برای بررسی دقیق به متخصص مراجعه کنید.
