✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
در طول سال‌های فعالیت پزشکی‌ام، یکی از پرسش‌های پرتکرار بیماران این بوده است که آیا آرتروز ستون فقرات درمان دارد یا خیر. بسیاری از افراد وقتی دچار درد و خشکی در گردن یا کمر می‌شوند، بلافاصله نگران آینده خود هستند و تصور می‌کنند که این بیماری حتما غیر قابل کنترل است. واقعیت این است که آرتروز ستون فقرات بخشی از روند طبیعی افزایش سن محسوب می‌شود، اما این بدان معنا نیست که بیمار باید درد را تحمل کند یا زندگی روزمره‌اش مختل شود. در این مطلب تلاش می‌کنم با زبانی ساده اما علمی، توضیح دهم که آرتروز ستون فقرات چیست، چه علائمی دارد، چه روش‌هایی برای درمان آن وجود دارد و چگونه می‌توان کیفیت زندگی را با وجود این بیماری حفظ کرد.
آرتروز ستون فقرات چیست؟
آرتروز به معنای تخریب تدریجی مفاصل است. ستون فقرات از مهره‌ها، دیسک‌ها و مفاصل کوچکی به نام فاست تشکیل شده است. با گذشت زمان یا به دلیل فشارهای مداوم، این مفاصل و دیسک‌ها دچار تغییرات سایشی می‌شوند. این تغییرات همان چیزی است که ما به آن آرتروز ستون فقرات می‌گوییم.
این بیماری معمولا در گردن و کمر بیشتر دیده می‌شود، زیرا این دو ناحیه بیشترین حرکت و فشار را تحمل می‌کنند.
علائم آرتروز ستون فقرات
علائم می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد اما رایج‌ترین آنها عبارتند از:
درد مداوم یا دوره‌ای در گردن یا کمر
خشکی به‌ویژه هنگام بیدار شدن از خواب
محدودیت در خم شدن یا چرخاندن ستون فقرات
احساس گزگز یا بی‌حسی در دست‌ها یا پاها در موارد پیشرفته
ضعف عضلانی در صورت فشار بر ریشه‌های عصبی
آیا آرتروز ستون فقرات درمان قطعی دارد؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید شفاف بیان کنم این است که آرتروز ستون فقرات مانند سفید شدن مو یا چروک شدن پوست، بخشی از روند طبیعی افزایش سن است. بنابراین نمی‌توان آن را به طور کامل و دائمی از بین برد. اما خبر خوب این است که می‌توان علائم آن را تا حد زیادی کنترل کرد، پیشرفت بیماری را کند کرد و کیفیت زندگی بیمار را به شکل چشمگیری بهبود داد.
پس پاسخ این است: درمان قطعی برای بازگرداندن مفاصل به حالت اولیه وجود ندارد، اما درمان‌های موثری برای کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت وجود دارد.
روش‌های درمان آرتروز ستون فقرات
درمان آرتروز ستون فقرات چند مرحله‌ای است و بر اساس شدت بیماری انتخاب می‌شود. من همیشه به بیمارانم می‌گویم که درمان باید ترکیبی و مستمر باشد، نه یک اقدام کوتاه‌مدت.
1. تغییر سبک زندگی
کاهش وزن برای کم کردن فشار بر ستون فقرات
اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن
استفاده از تشک مناسب برای خواب
پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
2. ورزش و فیزیوتراپی
تمرین‌های کششی برای افزایش انعطاف‌پذیری
تمرین‌های تقویتی برای عضلات شکم و کمر
استفاده از روش‌های فیزیوتراپی مانند گرما درمانی، تحریک الکتریکی و اولتراسوند
ورزش باید تحت نظر متخصص باشد، چون حرکات اشتباه می‌تواند درد را بیشتر کند.
3. دارو درمانی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مثل ایبوپروفن یا دیکلوفناک) برای کاهش درد و التهاب
داروهای شل کننده عضلانی در موارد اسپاسم
مکمل‌هایی مانند گلوکوزامین و کندرویتین (هرچند اثر آنها همیشه قطعی نیست)
4. تزریق در مفاصل یا اطراف اعصاب
در مواردی که درد با دارو و فیزیوتراپی کنترل نشود، تزریق کورتون یا بلوک عصبی می‌تواند بسیار موثر باشد. این تزریقات معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود و بیمار پس از مدت کوتاهی تسکین درد را احساس می‌کند.
5. جراحی
جراحی آخرین راهکار است و تنها برای بیمارانی انجام می‌شود که:
درد شدید و مقاوم به درمان دارند
دچار ضعف یا بی‌حسی پیشرونده هستند
علائم فشردگی شدید اعصاب یا تنگی کانال نخاعی دارند
عمل جراحی می‌تواند شامل برداشتن فشار از روی اعصاب یا در موارد خاص، فیکس کردن مهره‌ها باشد.
پیشگیری از پیشرفت آرتروز ستون فقرات
اگرچه نمی‌توان جلوی روند طبیعی پیری را گرفت، اما می‌توان با اقداماتی از شدت آرتروز و بروز علائم آزاردهنده پیشگیری کرد:
حفظ وزن مناسب
فعالیت بدنی منظم اما اصولی (پیاده‌روی، شنا، حرکات کششی سبک)
تغذیه سالم و مصرف کافی کلسیم و ویتامین D
پرهیز از سیگار که اثر تخریبی بر استخوان و مفاصل دارد
توجه به وضعیت بدن هنگام کار با کامپیوتر یا تلفن همراه
سوالات پرتکرار بیماران
آیا آرتروز ستون فقرات باعث فلج می‌شود؟
خیر. در بیشتر موارد این بیماری فقط باعث درد و محدودیت حرکتی می‌شود. اما در موارد بسیار پیشرفته که اعصاب یا نخاع تحت فشار شدید قرار بگیرند، ممکن است علائمی مانند ضعف عضلانی یا بی‌اختیاری ایجاد شود. در این موارد نیاز به بررسی فوری و گاهی جراحی وجود دارد.
آیا ورزش برای آرتروز مضر است؟
ورزش صحیح نه تنها مضر نیست، بلکه یکی از بهترین درمان‌هاست. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که فرد بدون آموزش و راهنمایی حرکات سنگین یا نادرست انجام دهد.
آیا تزریق کورتون خطرناک است؟
تزریق در صورت انجام توسط پزشک متخصص و با رعایت اصول ایمنی، عارضه جدی ایجاد نمی‌کند. این روش معمولا فقط چند بار در سال انجام می‌شود و نباید بیش از حد تکرار گردد.
تجربه من در درمان بیماران آرتروز ستون فقرات
در سال‌های کاری‌ام بارها بیمارانی را دیده‌ام که با دردهای شدید و ناامیدی به مطب مراجعه کرده‌اند. بسیاری از آنها تصور می‌کردند هیچ راهی برای بهبود وجود ندارد. اما با ترکیب روش‌های ذکر شده، تغییر سبک زندگی و پیگیری منظم، توانسته‌اند بدون نیاز به جراحی زندگی عادی خود را ادامه دهند.
این تجربه نشان می‌دهد که کلید موفقیت در درمان آرتروز، همکاری بیمار و پزشک، پیگیری مداوم و اعتماد به فرآیند درمان است.
جمع‌بندی
آرتروز ستون فقرات بیماری شایعی است که درمان قطعی برای بازگرداندن مفاصل به حالت اولیه ندارد. اما این به معنای بی‌پایان بودن درد و ناتوانی نیست. با روش‌های غیر جراحی مانند تغییر سبک زندگی، فیزیوتراپی، دارو و تزریق می‌توان علائم را کنترل کرد. تنها در درصد کمی از بیماران، جراحی لازم می‌شود.
بنابراین اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم آرتروز ستون فقرات مواجه هستید، توصیه می‌کنم به جای نگرانی، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بهترین برنامه درمانی برای شرایط خاص شما تدوین شود.
