✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد."

مقدمه

هرنی دیسک گردن یا بیرون زدگی دیسک گردنی یکی از شایع ترین دلایل درد گردن، شانه و دست است که در بسیاری از افراد، مخصوصا در سنین میانسالی دیده می شود. این بیماری اگر به موقع تشخیص داده شود، در بیشتر موارد بدون جراحی قابل درمان است، اما در صورت پیشرفت می تواند باعث فشار روی نخاع و بروز علائم عصبی جدی شود. در این مطلب، به زبان ساده و از نگاه یک جراح مغز و اعصاب، هرنی دیسک گردن را کامل توضیح می دهیم تا بتوانید علائم را به موقع بشناسید و بهترین تصمیم درمانی را بگیرید.
 

دیسک گردن چیست و چه نقشی دارد؟

بین مهره های گردن، بالشتک های انعطاف پذیر و نرمی به نام دیسک قرار دارد که وظیفه جذب ضربه و حفظ حرکت طبیعی گردن را بر عهده دارند. هر دیسک از دو بخش تشکیل شده است:

• هسته ژله ای (Nucleus Pulposus): بخش مرکزی نرم و مرطوب که نقش جذب شوک را دارد.

• حلقه فیبری (Annulus Fibrosus): لایه بیرونی سفت که از هسته محافظت می کند.

وقتی به دلایلی مانند افزایش سن، فشار زیاد، آسیب ناگهانی یا وضعیت غلط بدن، حلقه فیبری دچار پارگی یا ضعف شود، بخش ژله ای به بیرون راه پیدا می کند و به ریشه های عصبی یا نخاع فشار وارد می کند. این وضعیت همان هرنی دیسک گردن است.

علت های هرنی دیسک گردن

عوامل مختلفی می توانند باعث آسیب یا پارگی دیسک گردن شوند، اما برخی از آن ها نقش پررنگ تری دارند:

1. فرسودگی و افزایش سن: با بالا رفتن سن، دیسک آب خود را از دست می دهد و خاصیت ارتجاعی آن کاهش می یابد.

2. حرکات ناگهانی یا وضعیت غلط بدن: نشستن طولانی با گردن خم، کار با موبایل و لپ تاپ با زاویه اشتباه یا رانندگی طولانی از عوامل شایع هستند.

3. ضربه یا تصادف: وارد شدن فشار ناگهانی به گردن در تصادف یا سقوط می تواند باعث بیرون زدگی دیسک شود.

4. عوامل ژنتیکی: در برخی افراد ضعف مادرزادی در بافت دیسک وجود دارد.

5. کارهای سنگین یا ورزش های نادرست: بلند کردن بار سنگین بدون رعایت اصول صحیح یا تمرینات بدنی غلط فشار زیادی به دیسک وارد می کند.

6. سیگار: کاهش خون رسانی به بافت های دیسک باعث تسریع تخریب آن می شود.

علائم هرنی دیسک گردن

شدت علائم به میزان بیرون زدگی و محل فشار بستگی دارد. شایع ترین نشانه ها عبارتند از:

• درد گردن که ممکن است به شانه یا بازو تیر بکشد.

• گزگز یا بی حسی در انگشتان یا بازو.

• ضعف عضلات دست و کاهش قدرت گرفتن اشیا.

• سفتی و محدودیت حرکت گردن.

• در موارد شدید، فشار به نخاع ممکن است باعث علائمی مثل عدم تعادل در راه رفتن یا بی اختیاری ادرار شود که نشانه هشداردهنده است و نیاز به بررسی فوری دارد.

در جدول زیر تفاوت علائم خفیف تا شدید آورده شده است:

نحوه تشخیص هرنی دیسک گردن

تشخیص این بیماری بر اساس شرح حال، معاینه دقیق عصبی و بررسی های تصویربرداری انجام می شود.
مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:

• معاینه عصبی: بررسی قدرت عضلات، رفلکس ها و حس در اندام فوقانی.

• MRI گردن: دقیق ترین روش تشخیص بیرون زدگی دیسک و میزان فشار بر نخاع.

• CT Scan یا میلوگرافی: در صورت عدم امکان MRI.

• تست عصب و عضله (EMG – NCV): برای تشخیص دقیق محل فشار بر ریشه عصبی.

تشخیص زودهنگام باعث می شود درمان سریع تر و بدون نیاز به جراحی انجام شود.

روش های درمان هرنی دیسک گردن

درمان بسته به شدت علائم و یافته های تصویربرداری متفاوت است. حدود ۸۰ درصد بیماران با درمان غیرجراحی بهبود می یابند.

درمان غیرجراحی

1. استراحت کوتاه مدت: چند روز کاهش فعالیت و پرهیز از حرکات دردناک.

2. داروها: مسکن ها، داروهای ضدالتهاب و شل کننده عضلات.

3. فیزیوتراپی: شامل گرمادرمانی، کشش گردن، تمرین های اصلاحی و آموزش وضعیت صحیح بدن.

4. تزریق اپیدورال یا بلوک عصبی: برای کاهش التهاب اطراف ریشه عصبی.

5. اصلاح سبک زندگی: اجتناب از خم شدن طولانی، تقویت عضلات گردن و حفظ وضعیت مناسب هنگام کار.

درمان جراحی

اگر علائم بعد از چند ماه درمان محافظه کارانه ادامه داشته باشد یا بیمار دچار ضعف پیشرونده شود، جراحی توصیه می شود.
روش های جراحی شامل موارد زیر است:

• دیسککتومی قدامی گردن (ACDF): خارج کردن دیسک آسیب دیده از جلوی گردن و ثابت کردن مهره ها با پیچ و پلیت.

• جراحی با کیج (Cage): استفاده از قفسه مخصوص برای جایگزینی دیسک و حفظ فاصله بین مهره ها.

• دیسک مصنوعی گردن: در موارد انتخابی برای حفظ حرکت طبیعی گردن.

انتخاب روش جراحی بسته به وضعیت نخاع، سن بیمار، تعداد دیسک های درگیر و تجربه جراح تعیین می شود.

عوارض بی توجهی به هرنی دیسک گردن

نادیده گرفتن علائم یا تأخیر در درمان می تواند باعث پیامدهای زیر شود:

• آسیب دائمی به عصب و ضعف ماندگار دست

• پیشرفت فشار روی نخاع و مشکلات تعادلی

• درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی

• نیاز به جراحی فوری در موارد پیشرفته

بنابراین مراجعه زودهنگام به متخصص مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات، اهمیت زیادی دارد.

مراقبت های بعد از درمان

چه درمان شما غیرجراحی باشد و چه جراحی، رعایت چند نکته ساده برای جلوگیری از عود ضروری است:

1. وضعیت صحیح گردن هنگام کار با موبایل یا کامپیوتر.

2. انجام تمرین های تقویتی عضلات گردن طبق توصیه فیزیوتراپیست.

3. پرهیز از بلند کردن بار سنگین یا حرکات ناگهانی.

4. خوابیدن روی بالش مناسب با ارتفاع متوسط.

5. حفظ وزن بدن در محدوده سالم.

6. ترک سیگار و کنترل استرس.

سوال پرتکرار بیماران

آیا هرنی دیسک گردن بدون جراحی درمان می شود؟
در بسیاری از موارد بله. اگر فشار بر نخاع شدید نباشد و علائم عصبی پیشرفته وجود نداشته باشد، با دارو، فیزیوتراپی، تزریق و اصلاح وضعیت می توان بهبود قابل توجهی داشت. فقط در صورتی که درمان های غیرجراحی طی چند ماه مؤثر نباشند یا ضعف عضلانی رو به پیشرفت باشد، جراحی توصیه می شود.

جمع بندی

هرنی دیسک گردن بیماری‌ای قابل کنترل است، به شرطی که زود تشخیص داده شود و درمان به موقع انجام گیرد. درد گردن، گزگز دست یا کاهش قدرت گرفتن اشیا را نباید ساده گرفت. مراجعه به جراح مغز و اعصاب باتجربه و پیروی از دستورات درمانی، بهترین راه پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر است.