✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.
مقدمه
کیج دیسک گردن یکی از روش‌های درمانی پیشرفته در جراحی ستون فقرات است که در سال‌های اخیر برای بیماران مبتلا به بیرون‌زدگی یا تخریب دیسک گردن به کار می‌رود. این تکنیک با هدف بازگرداندن ارتفاع طبیعی بین مهره‌ها و تثبیت گردن انجام می‌شود تا فشار از روی نخاع و ریشه‌های عصبی برداشته شود و بیمار از درد، گزگز و بی‌حسی رها گردد.
در این مطلب، توضیح می‌دهم کیج چیست، چگونه در گردن کار گذاشته می‌شود، چه زمانی لازم است، چه مزایا و عوارضی دارد و چه مراقبت‌هایی بعد از عمل باید رعایت شود.
کیج دیسک گردن چیست؟
کیج (Cage) در لغت به معنای قفس است اما در پزشکی، به یک وسیله کوچک و مخصوص گفته می‌شود که بین دو مهره گردن قرار می‌گیرد تا جای دیسک آسیب‌دیده را پر کند و باعث پایداری ستون فقرات شود.
کیج‌ها معمولاً از جنس تیتانیوم یا مواد پلیمری مخصوص مانند PEEK ساخته می‌شوند که با بدن انسان سازگار هستند و با گذشت زمان، استخوان‌ها درون آن رشد می‌کنند.
در واقع، کیج به نوعی نقش یک "پل استخوانی مصنوعی" را دارد که مهره‌ها را در موقعیت صحیح نگه می‌دارد و از تماس مستقیم آنها با یکدیگر جلوگیری می‌کند.
چرا از کیج دیسک گردن استفاده می‌شود؟
وقتی دیسک بین مهره‌های گردن دچار پارگی یا تخریب می‌شود، فشار شدیدی روی اعصاب و نخاع وارد می‌گردد. در این شرایط، بیمار معمولاً از علائمی مثل درد گردن، بی‌حسی در دست‌ها، ضعف عضلانی یا حتی اختلال در تعادل رنج می‌برد.
در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی یا دارو مؤثر نباشد، جراح مغز و اعصاب با برداشتن دیسک آسیب‌دیده و جایگزینی آن با کیج، فشار را از روی اعصاب برمی‌دارد و مهره‌ها را تثبیت می‌کند.
مراحل جراحی کارگذاری کیج دیسک گردن
عمل جراحی کیج گردن معمولاً با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و حدود 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد. مراحل کلی آن به شکل زیر است:
| مرحله | توضیح |
|---|---|
| 1. برش جراحی | برشی کوچک در قسمت جلوی گردن ایجاد می‌شود تا جراح به مهره‌ها دسترسی پیدا کند. |
| 2. برداشت دیسک آسیب‌دیده | دیسک بیرون‌زده یا تخریب‌شده کاملاً خارج می‌شود تا فضای بین مهره‌ها آزاد شود. |
| 3. کارگذاری کیج | کیج با مواد استخوانی پر می‌شود و بین دو مهره قرار می‌گیرد تا نقش دیسک را ایفا کند. |
| 4. تثبیت نهایی | در صورت نیاز، از پیچ یا صفحه فلزی برای ثابت نگه داشتن مهره‌ها استفاده می‌شود. |
| 5. بستن زخم | پس از اطمینان از وضعیت مناسب، برش بخیه و پانسمان می‌شود. |
جنس و انواع کیج‌های دیسک گردن
کیج‌ها بر اساس جنس و ساختارشان به چند نوع تقسیم می‌شوند:
کیج تیتانیومی: بسیار مقاوم، بادوام و قابل رؤیت در عکس‌های رادیولوژی.
کیج PEEK (پلی‌اتر اتر کتون): سبکتر از تیتانیوم و با ویژگی‌های نزدیک به استخوان طبیعی، در عکس‌های ساده قابل مشاهده نیست.
کیج استخوانی (Bone graft cage): از استخوان خود بیمار یا استخوان اهدایی ساخته می‌شود.
امروزه بیشتر جراحان از کیج‌های PEEK استفاده می‌کنند چون تعادل مناسبی بین استحکام و تطابق زیستی دارند.
مزایای استفاده از کیج دیسک گردن
جراحی با کارگذاری کیج یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای بیماران مبتلا به دیسک گردن شدید است. مزایای آن عبارت است از:
حذف فشار از روی ریشه‌های عصبی و نخاع
کاهش سریع درد گردن و دست‌ها
بازیابی ارتفاع طبیعی بین مهره‌ها
تثبیت بلندمدت مهره‌ها و جلوگیری از لغزش آنها
بهبود عملکرد حرکتی گردن در طول زمان
پیشگیری از بازگشت مجدد علائم
عوارض احتمالی جراحی کیج گردن
هر عمل جراحی می‌تواند با خطراتی همراه باشد. خوشبختانه میزان عوارض این روش کم است، اما موارد زیر باید جدی گرفته شوند:
عفونت در محل جراحی
جابه‌جایی یا لق شدن کیج در ماه‌های ابتدایی
محدودیت موقتی در حرکات گردن
آسیب احتمالی به رگ‌ها یا اعصاب اطراف
جوش نخوردن کامل مهره‌ها (Nonunion) در برخی بیماران
با رعایت دقیق توصیه‌های بعد از عمل، احتمال بروز این مشکلات بسیار کاهش می‌یابد.
مراقبت‌های بعد از جراحی کیج دیسک گردن
بهبودی کامل معمولاً چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد. رعایت نکات زیر برای موفقیت جراحی ضروری است:
استفاده از گردنبند طبی طبق نظر پزشک
پرهیز از حرکات ناگهانی گردن یا بلند کردن اجسام سنگین
خوابیدن با بالش طبی مخصوص
مصرف داروها طبق دستور
انجام فیزیوتراپی و ورزش‌های توان‌بخشی در زمان مقرر
حضور در ویزیت‌های منظم پیگیری برای بررسی جوش خوردن مهره‌ها
چه کسانی بهترین کاندید جراحی کیج گردن هستند؟
جراحی کیج گردن برای همه بیماران دیسک گردن ضروری نیست. موارد زیر معمولاً نیاز به این عمل دارند:
بیرون‌زدگی یا تخریب پیشرفته دیسک گردن
فشار شدید روی نخاع یا ریشه عصبی
ضعف عضلات یا بی‌حسی در اندام‌ها
عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی پس از چند ماه
وجود ناپایداری بین مهره‌های گردن در MRI یا CT
مدت بستری و بازگشت به زندگی روزمره
بیشتر بیماران بین 1 تا 2 روز در بیمارستان بستری می‌مانند و پس از آن می‌توانند به خانه بازگردند.
بازگشت به کارهای سبک معمولاً پس از 3 تا 4 هفته ممکن است، اما فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید باید تا زمانی که مهره‌ها کاملاً جوش بخورند به تعویق بیفتد.
آیا کیج گردن دائمی است؟
بله، در بیشتر موارد کیج برای همیشه در بدن باقی می‌ماند و نیازی به خارج کردن آن نیست. این وسیله با بدن سازگار است و پس از جوش خوردن مهره‌ها، بخشی از ساختار طبیعی ستون فقرات محسوب می‌شود.
پرسش پرتکرار بیماران
سؤال: آیا بعد از جراحی کیج گردن، بیمار می‌تواند مانند قبل گردنش را حرکت دهد؟
پاسخ دکتر محمدمهدی سلیمانی، جراح مغز و اعصاب:
حرکات گردن بعد از جراحی تا حدی کاهش می‌یابد، اما این کاهش معمولاً جزئی است و بیماران پس از چند ماه با تمرین‌های فیزیوتراپی به دامنه حرکتی طبیعی نزدیک می‌شوند. هدف اصلی عمل، برقراری تعادل بین پایداری ستون فقرات و کاهش درد است.
جمع‌بندی
کیج دیسک گردن یکی از روش‌های علمی و مؤثر برای درمان دیسک‌های گردنی شدید و مزمن است. این جراحی با جایگزینی دیسک تخریب‌شده، به بازسازی تعادل ستون فقرات کمک می‌کند و در بسیاری از بیماران باعث رفع کامل درد و بهبود عملکرد حرکتی می‌شود.
تجربه و مهارت جراح در انتخاب نوع کیج، تکنیک کارگذاری و مراقبت‌های پس از عمل، نقش تعیین‌کننده‌ای در نتیجه نهایی دارد
