✅ این محتوا با نظارت مستقیم آقای دکتر محمدمهدی سلیمانی جراح مغز و اعصاب تولید شده و مورد تایید ایشان می باشد.

مقدمه

تنگی کانال نخاعی گردن یکی از مشکلات مهم ستون فقرات است که در بسیاری از بیماران با علائم دیسک گردن اشتباه گرفته می‌شود یا هر دو به‌طور هم‌زمان وجود دارند. شناخت تفاوت‌ها و ارتباط این دو بیماری برای تشخیص و درمان درست ضروری است.
 

دیسک گردن چیست؟

بین مهره‌های گردن بالشتک‌هایی به نام دیسک بین‌مهره‌ای وجود دارد که مانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند. با افزایش سن، حرکات تکراری یا فشار زیاد، این دیسک‌ها دچار پارگی یا بیرون‌زدگی می‌شوند. وقتی قسمت مرکزی دیسک (نوکلئوس پولپوزوس) از محل طبیعی خود بیرون می‌زند، می‌تواند به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار بیاورد و درد، بی‌حسی یا ضعف عضلات ایجاد کند.

تنگی کانال نخاعی چیست؟

کانال نخاعی فضایی درون ستون فقرات است که نخاع از آن عبور می‌کند. وقتی این فضا به دلیل تغییرات استخوانی، بیرون‌زدگی دیسک یا ضخیم شدن رباط‌ها تنگ شود، به آن تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود اعصاب نخاعی تحت فشار قرار بگیرند.

ارتباط دیسک گردن و تنگی کانال نخاعی

در بسیاری از بیماران، بیرون‌زدگی دیسک گردن علت اصلی تنگی کانال نخاعی است. در واقع، دیسک بیرون‌زده فضای کانال را اشغال کرده و مسیر عبور نخاع را تنگ‌تر می‌کند. گاهی نیز استخوان‌سازی یا ضخیم شدن رباط‌های ستون فقرات باعث تشدید این تنگی می‌شود.

علائم مشترک دیسک گردن و تنگی کانال نخاعی

• درد گردن که ممکن است به شانه یا بازو تیر بکشد

• بی‌حسی یا مورمور در انگشتان دست

• ضعف در بازو یا دست

• احساس سنگینی یا بی‌تعادلی در پاها

• کاهش دقت حرکتی (مثلاً هنگام بستن دکمه لباس یا نوشتن)

• در موارد شدید، مشکلات ادرار یا کنترل حرکات پا

اگر این علائم به‌مرور زمان بدتر شوند، احتمال تنگی کانال نخاعی افزایش می‌یابد و نیاز به بررسی تخصصی دارد.

تفاوت دیسک گردن با تنگی کانال نخاعی

تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن

تشخیص قطعی با معاینه دقیق و تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک جراح مغز و اعصاب معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• MRI گردن: بهترین روش برای دیدن دیسک، نخاع و میزان تنگی

• سی‌تی اسکن: برای بررسی تغییرات استخوانی و خارهای استخوانی

• الکترومیوگرافی (EMG): برای بررسی آسیب عصبی

• معاینه عصبی کامل: شامل بررسی رفلکس‌ها، قدرت عضلات و هماهنگی حرکات

درمان دیسک گردن و تنگی کانال نخاعی

درمان بسته به شدت علائم و میزان فشار بر نخاع متفاوت است.

درمان غیرجراحی

در مراحل خفیف و متوسط، درمان غیرجراحی می‌تواند مؤثر باشد:

• استراحت نسبی: پرهیز از حرکات ناگهانی گردن

• داروهای ضدالتهاب و شل‌کننده عضلانی: برای کاهش درد و التهاب

• فیزیوتراپی: شامل تمرین‌های کششی و تقویت عضلات گردن

• گردنبند طبی: برای مدت کوتاه و در شرایط خاص

• تزریق اپیدورال یا بلوک عصبی: در مواردی که درد شدید است

درمان جراحی

اگر علائم پیشرونده باشند، ضعف عضلانی ایجاد شود یا نخاع تحت فشار زیاد قرار بگیرد، جراحی توصیه می‌شود. هدف جراحی، آزادسازی نخاع و اعصاب از فشار است. روش‌های جراحی شامل:

• دکمپرشن (کاهش فشار): برداشتن بخشی از استخوان یا دیسک

• فیوژن (جوش دادن مهره‌ها): در مواردی که ناپایداری وجود دارد

• جراحی از جلو یا پشت گردن: بسته به محل و وسعت درگیری

پیشگیری از دیسک گردن و تنگی کانال نخاعی

• حفظ وضعیت درست گردن هنگام کار با موبایل و کامپیوتر

• پرهیز از نشستن طولانی و بدون تحرک

• تقویت عضلات گردن و پشت

• کنترل وزن بدن

• خوابیدن با بالش استاندارد و ارتفاع مناسب

• پرهیز از حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین

مراقبت پس از درمان

بیمار باید پس از درمان (چه جراحی چه غیرجراحی) تحت نظر پزشک بماند. تمرین‌های فیزیوتراپی و رعایت وضعیت بدن در فعالیت‌های روزانه نقش مهمی در جلوگیری از بازگشت علائم دارند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بیمار هر یک از علائم زیر را تجربه کند باید فوراً به پزشک مراجعه کند:

• ضعف ناگهانی در دست یا پا

• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع

• درد شدید گردن همراه با بی‌حسی در اندام‌ها

• از دست دادن تعادل یا زمین خوردن‌های مکرر

این علائم می‌توانند نشانه فشار زیاد بر نخاع باشند که در صورت تأخیر، آسیب دائمی به سیستم عصبی وارد می‌شود.

جمع‌بندی

تنگی کانال نخاعی گردن و دیسک گردن دو بیماری مرتبط اما متمایز هستند. دیسک بیرون‌زده می‌تواند باعث تنگی کانال شود و در صورت بی‌توجهی، منجر به علائم جدی عصبی گردد. تشخیص دقیق توسط جراح مغز و اعصاب و درمان به‌موقع می‌تواند از آسیب دائمی جلوگیری کند. درمان‌های غیرجراحی در مراحل اولیه مؤثرند اما در موارد پیشرفته، جراحی بهترین گزینه برای بازگرداندن عملکرد طبیعی است.